«Η έκρηξη του χρηματιστηρίου έχει αποσπάσει την προσοχή μας από την επιδείνωση των θεμελιωδών μεγεθών της οικονομικής κατάστασης των Ηνωμένων Πολιτειών».
Αυτό είχε γράψει ο τιτάνας των hedge fund George Soros στα τέλη του 1986 στο κλασικό επενδυτικό έργο του «The Alchemy of Finance». Η δυσοίωνη προειδοποίησή του πραγματοποιήθηκε τον επόμενο Οκτώβριο (του 1987), όταν η αμερικανική αγορά μετοχών κατέγραψε το πιο γρήγορο κραχ στην ιστορία, επισημαίνει σε εκτενές άρθρο-ανάλυση το Reuters.
Επιχειρώντας έναν παραλληλισμό του τότε με το τώρα ο αρθρογράφος σημειώνει:
Την παραμονή των προεδρικών εκλογών της περασμένης Τρίτης, ο δείκτης S&P 500 διαπραγματευόταν με 25 φορές τα κέρδη - περισσότερο από 50% πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του - και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου προέβλεπε ότι το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ μέχρι το 2027 θα ξεπεράσει το ρεκόρ που σημειώθηκε αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Η Επιτροπή για τον Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό υπολογίζει ότι μέχρι το 2035 τα προεκλογικά σχέδια του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θα προσθέσουν επιπλέον 15,6 τρισεκατομμύρια δολάρια στο δημόσιο χρέος των ΗΠΑ. Οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων έχουν αυξηθεί απότομα.
Η προειδοποίηση προ τεσσάρων δεκαετιών του Σόρος αντηχεί και πάλι στα αυτιά. Αυτή τη φορά, ωστόσο, το πρόβλημα δεν θα περιοριστεί μόνο στον θείο Σαμ, καθώς απέχει πολύ από την οικονομική κατάσταση της κυβέρνησης των ΗΠΑ που βρίσκεται σε δεινή θέση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολογίζει ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος φέτος θα ξεπεράσει τα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή το 93% του παγκόσμιου ΑΕΠ, και προβλέπει ότι θα φτάσει στο 100% μέχρι το 2030.
Ο παραδοσιακός τρόπος για να τεθεί υπό έλεγχο το χρέος είναι η λιτότητα, που σημαίνει περικοπές δημόσιων δαπανών Η Γαλλία είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτής της μεθόδου της παλιάς σχολής.. «Η πρώτη λύση για το χρέος είναι οι περικοπές των δημοσίων δαπανών», δήλωσε ο πρωθυπουργός Μισέλ Μπαρνιέ την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, ακόμη και η πρότασή του, η οποία περιλαμβάνει περικοπή λιγότερο από 1% από τον λογαριασμό των συντάξεων καθυστερώντας την αύξηση του πληθωρισμού κατά μισό χρόνο, αντιμετωπίστηκε με ουρλιαχτά αντίστασης. Μετά τη θλιβερή εμπειρία της δεκαετίας του 2010, η λιτότητα δεν είναι πλέον μια πολιτικά βιώσιμη διέξοδος.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η νέα κυβέρνηση των Εργατικών του Ηνωμένου Βασιλείου έχει στραφεί σε μια εναλλακτική στρατηγική για την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων σε μια προσπάθεια τόνωσης της ανάπτυξης.
Αυτή η στρατηγική του Ηνωμένου Βασιλείου απέτυχε επίσης να εντυπωσιάσει. Ο δημοσιονομικός επόπτης της ίδιας της κυβέρνησης, το Office for Budget Responsibility, λέει ότι τα μέτρα θα «τονώσουν προσωρινά την παραγωγή στο εγγύς μέλλον, αλλά θα αφήσουν το ΑΕΠ σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο σε πέντε
χρόνια», ενώ θα αυξήσουν τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Αυτό είναι στασιμοπληθωρισμός, όχι ανάπτυξη.
Τέλος, υπάρχει η αμερικανική μέθοδος πλοήγησης: αύξηση των δημοσίων δαπανών, μείωση φόρων και ελπίδα ότι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα θα φροντίσει μόνη της. Αφήνοντας κατά μέρος το «μικρό θέμα» της αύξησης κατά 20% στο επίπεδο των τιμών τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αυτή η φόρμουλα λειτούργησε καλά τελευταία. Καθηλωμένοι από την ασυναγώνιστη ακόμη γεωπολιτική και χρηματοοικονομική υπεροχή των Ηνωμένων Πολιτειών, οι επενδυτές ήταν μέχρι στιγμής πρόθυμοι να παραβλέψουν τα εξίσου υπέρτατα ελλείμματα και χρέος της χώρας.
Ωστόσο, ακόμη και αυτό το ξόρκι δεν θα κρατήσει για πάντα. Κάποια στιγμή θα εξεγερθούν και οι κάτοχοι ομολόγων των ΗΠΑ. Με την απόδοση των 30ετών ομολόγων να αυξάνεται κατά περίπου 70 μονάδες βάσης από τη μείωση των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στα μέσα Σεπτεμβρίου, η στιγμή του απολογισμού μπορεί να είναι πιο κοντά.
Τα σημερινά ιστορικά επίπεδα δημόσιου δανεισμού οφείλονται ουσιαστικά σε δύο μόνο διακριτές καταστροφές. Το πρώτο είναι η παγκόσμια οικονομική κρίση. Το δεύτερο είναι η πανδημία της Covid. Για το σύνολο των χωρών του G7, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ εκτινάχθηκε από 81% το 2008 σε 112% το 2010 και στη συνέχεια πάλι από 118% το 2019 σε 140% το 2020.
Το δημόσιο χρέος είναι πάντα και παντού αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών και όχι απλής ανωτέρας βίας
Τα lockdown Covid στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μακρά και αυστηρά. Η Σουηδία δεν έκλεισε σχεδόν καθόλου. Η Βρετανία πρόσθεσε 20 ποσοστιαίες μονάδες στην αναλογία χρέους της προς ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δημιουργώντας τους σημερινούς κακούς δημοσιονομικούς συμβιβασμούς. Η Σουηδία βγήκε από την πανδημία με τον δείκτη δημόσιου χρέους/ΑΕΠ χαμηλότερο από το 2019.
Για τους επενδυτές, το ερώτημα είναι αν αξίζει να υπενθυμίσουμε τον προ 40 ετών κόκκινο συναγερμό του Σόρος. Μετά όμως από τη νίκη Τραμπ ο S&P 500 Index σημείωσε νέα υψηλά ρεκόρ. Όμως η Berkshire Hathaway του Warren Buffett πουλά μετοχές για οκτώ συνεχόμενα τρίμηνα. Ο επενδυτής με τη μεγαλύτερη αξία από όλους έχει συσσωρεύσει διαθέσιμα άνω των 325 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εάν οι επενδυτές δεν πειστούν από τον μεγαλύτερο κερδοσκόπο νομισμάτων στην ιστορία, ίσως θα πρέπει προσέξουν τον «Σοφό της Ομάχα».