Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τα θεματολόγια μεταρρυθμίσεων της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας, του Κοσόβου, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας μετά τη θετική γνώμη των κρατών μελών της ΕΕ. Στα φιλόδοξα θεματολόγια μεταρρυθμίσεών τους, οι πέντε κυβερνήσεις των Δυτικών Βαλκανίων δεσμεύονται να εφαρμόσουν κοινωνικοοικονομικές και θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις τις οποίες θα αναλάβουν για να προωθήσουν την ανάπτυξη και τη σύγκλιση με την ΕΕ στο πλαίσιο του σχεδίου ανάπτυξης κατά την περίοδο 2024-2027.
Το βήμα αυτό ήταν καίριας σημασίας ώστε να καταστούν δυνατές οι πληρωμές στο πλαίσιο της διευκόλυνσης μεταρρυθμίσεων και ανάπτυξης της ΕΕ, ύψους 6 δισ. ευρώ, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν με την ολοκλήρωση των συμφωνημένων μεταρρυθμιστικών μέτρων.
Η πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Έχω εντυπωσιαστεί από το έργο των εταίρων μας από τα Δυτικά Βαλκάνια όσον αφορά τα θεματολόγια μεταρρυθμίσεών τους. Με τον τρόπο αυτό αποδεικνύουν ότι είναι προσηλωμένοι στην επιτυχία του σχεδίου ανάπτυξης. Το σχέδιο αυτό εντάσσεται στον χάρτη πορείας μας, ώστε να φέρουμε τις οικονομίες των Δυτικών Βαλκανίων πιο κοντά στις δικές μας και να δώσουμε στις εταιρείες τους πρόσβαση στην ενιαία αγορά μας και τα μέσα να είναι ανταγωνιστικές σε αυτή. Αυτό είναι επωφελές για όλους και αποτελεί μεγάλο βήμα προόδου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Τα θεματολόγια μεταρρυθμίσεων επικεντρώνονται στις μεταρρυθμίσεις στους τομείς προτεραιότητας του κράτους δικαίου και άλλων θεμελιωδών αρχών, της διακυβέρνησης, της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης, της ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, κάθε δικαιούχος πρότεινε κατάλογο ενδεικτικών επενδύσεων προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο της διευκόλυνσης, των οποίων ο ρόλος είναι ζωτικής σημασίας για την απελευθέρωση του δυναμικού κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και οι οποίες πρόκειται να εγκριθούν στο πλαίσιο του επενδυτικού πλαισίου για τα Δυτικά Βαλκάνια.
Η Επιτροπή αξιολόγησε κάθε θεματολόγιο μεταρρυθμίσεων με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στον κανονισμό για τη διευκόλυνση μεταρρυθμίσεων και ανάπτυξης. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα θεματολόγια μεταρρυθμίσεων πληρούν τους στόχους της διευκόλυνσης, μεταξύ άλλων όσον αφορά την επιτάχυνση της γεφύρωσης του κοινωνικοοικονομικού χάσματος μεταξύ της δικαιούχου και της Ένωσης και την περαιτέρω ενίσχυση των θεμελιωδών αρχών της διαδικασίας διεύρυνσης.
Οι πληρωμές θα πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο έως το 2027, με βάση τα αιτήματα που υποβάλλουν οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων και την επαλήθευση από την Επιτροπή των εξής τριών συνόλων προϋποθέσεων:
Οι προϋποθέσεις σχετικά με την προάσπιση των δημοκρατικών μηχανισμών, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για τη Σερβία και το Κόσοβο ισχύει μια ειδική προϋπόθεση, η εποικοδομητική συμμετοχή τους στην εξομάλυνση των σχέσεών τους, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής όλων των συμφωνιών του διαλόγου, προϋπόθεση της οποίας η εκπλήρωση θα αξιολογηθεί λαμβανομένων υπόψη του ρόλου και της συμβολής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης.
Οι γενικοί όροι σχετικά με τη μακροοικονομική σταθερότητα και τη χρηστή διαχείριση των δημόσιων οικονομικών πρέπει να εκπληρωθούν πριν από την εκταμίευση των κονδυλίων.
Οι όροι πληρωμής, δηλαδή η εκπλήρωση ποσοτικών και ποιοτικών σταδίων, στα οποία διαχωρίζονται οι μεταρρυθμίσεις.
Η Επιτροπή προσβλέπει στην επίσημη υποβολή από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη του τελικού θεματολογίου μεταρρυθμίσεών της, ώστε να προχωρήσει στην αξιολόγησή του, και εξακολουθεί να στηρίζει τις αρχές στην οριστικοποίησή του, προς όφελος όλων των πολιτών.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα προχωρήσει τώρα στην υπογραφή με τις δικαιούχους των δανειακών συμβάσεων και των συμφωνιών διευκόλυνσης, στις οποίες περιλαμβάνονται διάφορες υποχρεώσεις για τις δικαιούχους, όπως η λήψη ενδεδειγμένων μέτρων για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση περιπτώσεων απάτης, διαφθοράς, σύγκρουσης συμφερόντων και παρατυπιών που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, η αποφυγή της διπλής χρηματοδότησης και η κίνηση δικαστικών διαδικασιών με σκοπό την ανάκτηση μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων, η συλλογή επαρκών δεδομένων σχετικά με τους αποδέκτες των κονδυλίων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης και τα δικαιώματα που πρέπει να παρέχονται στην Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), κατά περίπτωση.
Παράλληλα, οι δικαιούχοι μπορούν να ζητήσουν την αποδέσμευση προχρηματοδότησης ύψους έως 7 % της οικείας συνολικής ενδεικτικής κατανομής που προβλέπεται στο πλαίσιο της διευκόλυνσης.
Η εκταμίευση της προχρηματοδότησης θα εξαρτηθεί από την έναρξη ισχύος των συμφωνιών διευκόλυνσης και των δανειακών συμβάσεων, καθώς και από την τήρηση των προϋποθέσεων, τις οποίες θα παρακολουθεί η Επιτροπή πριν από κάθε πληρωμή.