Η έναρξη της ρωσικής αντεπίθεσης κατά των ουκρανικών στρατευμάτων που κατέλαβαν μεγάλη έκταση του ρωσικού Κουρσκ τον περασμένο μήνα έχει στρέψει ξανά τα φώτα της δημοσιότητας στο Κίεβο και τους στόχους της τολμηρής εισβολής του.
Η επιχείρηση -η οποία ήταν η πρώτη μεγάλη ξένη εισβολή στο ρωσικό έδαφος από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο- ήταν πάντα ένα στοίχημα, λένε αναλυτές στους Financial Times. Αλλά με τις δυνάμεις της Ουκρανίας στο Κουρσκ να πιέζονται και σε κάποια σημεία να υποχωρούν, οι κίνδυνοι αυξάνονται και τα στρατηγικά κέρδη εξακολουθούν να παραμένουν απατηλά.
Οι ουκρανικές δυνάμεις πέτυχαν μια τακτική νίκη που τόνωσε το ηθικό, όταν κατέλαβαν περίπου 1.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα ρωσικού εδάφους, μετά την αιφνιδιαστική επίθεσή τους στις 6 Αυγούστου. Η επιχείρηση βοήθησε να αποκατασταθεί η πίστη στις επιθετικές δυνατότητες της Ουκρανίας, αλλάζοντας σε ένα βαθμό το αφήγημα του πολέμου.
Αλλά μέχρι στιγμής υπήρξε μικρή επιτυχία για την Ουκρανία στον στόχο της να αναγκάσει τη Μόσχα να εκτρέψει σημαντικές δυνάμεις από το ανατολικό μέτωπο, όπου τα εξαντλημένα στρατεύματα του Κιέβου χάνουν σταθερά έδαφος. Η Ρωσία έχει, αν μη τι άλλο, εντείνει την πίεση εντός της Ουκρανίας, ιδιαίτερα γύρω από τον σημαντικό σιδηροδρομικό κόμβο του Ποκρόβσκ.
Η συνολική επιτυχία της εισβολής στο Κουρσκ θα εξαρτηθεί πλέον από το κόστος που καλείται να επωμιστεί η Ουκρανία για τη διατήρηση των κερδών της, ενδεχομένως για μήνες, σύμφωνα με αναλυτές. Και αυτό το κόστος θα εξαρτηθεί από τις τακτικές που θα χρησιμοποιήσουν οι ρωσικές δυνάμεις για να προσπαθήσουν να απωθήσουν τους Ουκρανούς εισβολείς.
Ο Ρομπ Λι, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, είπε ότι το αποτέλεσμα από την οπτική γωνία της Ουκρανίας εξαρτάται από τους σχετικούς πόρους που δεσμεύονται από κάθε πλευρά. «Αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι ότι η Ουκρανία έχει εκτρέψει πόρους», είπε. «Αυτό είναι εντάξει -εφόσον η Ρωσία εκτρέπει περισσότερες».
Εάν η Ρωσία παίξει το «μακρύ παιχνίδι» δεσμεύοντας μόνο περιορισμένους πόρους στο Κουρσκ, θα μπορούσε να πιέσει περαιτέρω και να συντρίψει τις ουκρανικές δυνάμεις στα ανατολικά.
Η Ρωσία εξαπέλυσε την Τετάρτη μια αντεπίθεση στο Κουρσκ και ισχυρίστηκε ότι ανακατέλαβε γρήγορα περίπου 63 τετραγωνικά χιλιόμετρα από τις ουκρανικές δυνάμεις στην αριστερή πλευρά της περιοχής που κατέλαβε το Κίεβο, αν και το Deepstate, ένα στρατιωτικό πρακτορείο ανάλυσης με συνδέσμους με το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας, είπε ότι η Ουκρανία εξακολουθεί να προελαύνει προς τα βόρεια. Οι Financial Times δεν μπόρεσαν να επαληθεύσουν ανεξάρτητα τις αναφορές.
Ο πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι δήλωσε την Παρασκευή ότι οι ρωσικές δυνάμεις «άρχισαν τις γρήγορες επιθετικές τους ενέργειες», αλλά χωρίς σημαντικά κέρδη. «Ο στρατός μας συνεχίζει ηρωικά και κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για τα άλλα στρατιωτικο-πολιτικά μας βήματα», είπε ο Ουκρανός ηγέτης στη διάσκεψη για την Ευρωπαϊκή Στρατηγική της Γιάλτας στο Κίεβο.
Ο Ζελένσκι είχε δηλώσει προηγουμένως ότι η Ουκρανία θα χρησιμοποιούσε την κατεχόμενη ρωσική γη ως διαπραγματευτικό χαρτί σε οποιεσδήποτε μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει ότι θα τη διατηρήσει επ' αόριστον.
«Οι Ουκρανοί έχουν επίσης σταματήσει να φέρνουν νέα αποθέματα... άρχισαν να κυκλοφορούν λιγότερο και να σκάβουν περισσότερο», είπε στους FΤ ένα πρόσωπο κοντά στο ρωσικό στρατιωτικό κατεστημένο.
Παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία υστερεί σε προσωπικό και μέσα έναντι της Ρωσίας, είχε αναλάβει μια «νέα δέσμευση» με την επίθεσή της στο Κουρσκ, είπε ο Λι -«και είναι μια διαρκής δέσμευση». Το Κίεβο είχε δημιουργήσει ένα εκτεταμένο μέτωπο το οποίο θα πρέπει να ενισχύει συνεχώς, ενδεχομένως εις βάρος των αμυντικών γραμμών του στην Ουκρανία, είπε.
Οι ουκρανικές δυνάμεις μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις γραμμές δέντρων για να οχυρωθούν, πρόσθεσε ο Λι. Αλλά αυτό το πλεονέκτημα θα εξαφανιστεί τον χειμώνα, μόλις πέσουν τα φύλλα και «θα είναι ευκολότερο να δούμε πού βρίσκονται οι θέσεις».
Οι επιλογές της Ουκρανίας για εναλλαγή των μονάδων της ή αποστολή ενισχύσεων είναι επίσης περιορισμένες. Βρίσκεται ακόμη στα πρώτα στάδια της αναπλήρωσης των στρατευμάτων της μετά την εφαρμογή του νέου νόμου για την επιστράτευση την άνοιξη -σχεδόν ένα χρόνο αφότου το γενικό επιτελείο της Ουκρανίας το ζήτησε για πρώτη φορά.
Αξιωματούχοι λένε ότι η επιστράτευση βρίσκεται σε καλό δρόμο, αλλά ότι θα χρειαστούν άλλοι τρεις μήνες προτού τα προσφάτως εκπαιδευμένα στρατεύματα μπορέσουν να έχουν αντίκτυπο το πεδίο της μάχης, δήλωσε στους FT ο επικεφαλής της επιτροπής άμυνας του κοινοβουλίου της Ουκρανίας.
Παρά το πλήγμα από την εισβολή στο Κουρσκ, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν μετακίνησε τις καλύτερα εκπαιδευμένες δυνάμεις του από την περιοχή του Ντόνετσκ.
Αυτός ο στόχος δεν επιτεύχθηκε, παραδέχτηκε ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της Ουκρανίας Ολεξάντερ Σίρσκι νωρίτερα αυτό τον μήνα. Ωστόσο, υποστήριξε ότι οι Ρώσοι είχαν «στερηθεί της ικανότητας ελιγμών» και εμποδίστηκαν να στείλουν πρόσθετες δυνάμεις στο Ποκρόβσκ.
Η Μόσχα βασίστηκε αρχικά σε συνοριακά στρατεύματα και στρατεύσιμους για να προσπαθήσει να συγκρατήσει την εισβολή της Ουκρανίας προτού τους ενισχύσει με πιο ικανές μονάδες.
«Εκτός από μερικές ταξιαρχίες πεζοναυτών, δεν πήγαμε καμία καλή νέα εφεδρεία εκεί», είπε το πρόσωπο κοντά στο ρωσικό στρατιωτικό κατεστημένο. «Τις συγκεντρώσαμε από παντού».
Ο Ρ. Λεβίεφ, ένας στρατιωτικός αναλυτής που παρακολουθεί τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων και είναι επικεφαλής της Ομάδας Πληροφοριών Συγκρούσεων, μιας ερευνητικής ομάδας, είπε: «Παρά το γεγονός ότι ο Πούτιν ήταν προφανώς πολύ θυμωμένος για την ανακάλυψη στην περιφέρεια Κουρσκ, δεν πήρε συναισθηματικές αποφάσεις. Δεν είδαμε μια στρατηγική τύπου "γρήγορα, αρπάξτε τους πάντες και στείλτε τους να ξαναπάρουν το Κουρσκ"».
Ο Πούτιν είχε επιλέξει μέχρι στιγμής να σηκώσει το «προφανές πολιτικό κόστος» της παρουσίας των ουκρανικών στρατευμάτων σε κυρίαρχο ρωσικό έδαφος, είπε ο Λεβίεφ, αντί να απαιτήσει μια βιαστική αντεπίθεση που θα ήταν πιθανό να οδηγήσει σε μεγάλες ρωσικές απώλειες.
Η ηγεσία της Ουκρανίας εξακολουθεί να ελπίζει ότι η Ρωσία θα πρέπει τελικά να αποσύρει περισσότερα στρατεύματα από το ανατολικό μέτωπο.
Ανώτερος ουκρανικός στρατιωτικός αξιωματούχος πληροφοριών είπε ότι η Ρωσία έχει μέχρι στιγμής δεσμεύσει 38.000 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων ταξιαρχιών επίθεσης που αναπτύχθηκαν από τη νότια Ουκρανία, αλλά η αντεπίθεση «δεν ήταν ακόμη μεγάλης κλίμακας». Θα χρειαστεί να στείλει περισσότερες από τις σκληραγωγημένες στη μάχη ταξιαρχίες της για να πετύχει περισσότερα από «τακτικά» κέρδη, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Ο Ζελένσκι είπε ότι η Ρωσία θα χρειαστεί περίπου 100.000 στρατιώτες για να απωθήσει τις δυνάμεις του.
Η ομάδα του Λεβίεφ είδε ενδείξεις ότι μονάδες από το 51ο Αερομεταφερόμενο Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών της Ρωσίας και την 155η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, καθώς και τουλάχιστον οκτώ άρματα μάχης, είχαν εμπλακεί στην αντεπίθεση. Αλλά Ρώσοι και δυτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι οι δυνάμεις που έχει συγκεντρώσει εκεί η Ρωσία δεν επαρκούν για να ανακαταλάβουν πλήρως την περιοχή. Η επιχείρηση αυτή την εβδομάδα «φαίνεται ότι ήταν απλώς μια «εξέταση» της ουκρανικής αμυντικής γραμμής», είπε ο Λεβίεφ.
Ακόμα κι αν το στοίχημα της Ουκρανίας ότι η εισβολή στο Κουρσκ θα ανακουφίσει την πίεση στο ανατολικό μέτωπο δεν έχει ακόμη αποδώσει, θα μπορούσε να παρασύρει τη Ρωσία να ξοδέψει δυνάμεις σε μια αντεπίθεση. Εάν φανούν στον ορίζοντα διαπραγματεύσεις, ο Πούτιν πιθανότατα θα ένιωθε υποχρεωμένος να στερήσει από την Ουκρανία το διαπραγματευτικό της χαρτί στο Κουρσκ, είπε ο Λεβίεφ.
Ένας Ουκρανός αμυντικός αξιωματούχος είπε ότι η Ουκρανία δεν σχεδίαζε να καταλάβει περισσότερα εδάφη στο Κουρσκ και αντ' αυτού εργαζόταν για να προστατεύσει τα πλευρά της.
Η επιχείρηση στο Κουρσκ, είπε, σχεδιαζόταν πάντα με τρόπο που να διασφαλίζει ότι τα ουκρανικά στρατεύματα θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν μια γρήγορη έξοδο, εάν η κατάσταση επιδεινωθεί.