Ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ πέρασε τα δύο τελευταία χρόνια αποφασισμένος να νικήσει τον πληθωρισμό ακόμα κι αν αυτό οδηγούσε σε ύφεση. Τώρα κοντεύει να στεφθεί νικητής, χωρίς μάλιστα να ρίξει την οικονομία στο κόκκινο, ωστόσο οι επόμενοι μήνες παραμένουν κρίσιμοι.
Εάν καταφέρει να οδηγήσει την οικονομία σε ομαλή προσγείωση, μειώνοντας τον πληθωρισμό χωρίς μεγάλη αύξηση της ανεργίας, θα είναι ένα ιστορικό επίτευγμα που θα γραφτεί στο πάνθεον των κεντρικών τραπεζών, γράφει η Wall Street Journal. Εάν αποτύχει, η οικονομία θα διολισθήσει σε ύφεση ούτως ή άλλως υπό το βάρος των υψηλότερων επιτοκίων - και θα έχει αποδείξει το παλιό αξίωμα για τη Fed, ότι οι οικονομίες δεν πεθαίνουν από φυσικό θάνατο, αλλά... στραγγαλίζονται.
Ο Πάουελ και οι συνάδελφοί του έδειξαν τις τελευταίες εβδομάδες ότι είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν τη μείωση επιτοκίων κατά την επόμενη συνεδρίασή τους τον Σεπτέμβριο, με τις πιέσεις στις τιμές να μειώνονται τώρα, αλλά και την αγορά εργασίας να ψύχεται. Αυτό θέτει την προσοχή στο πόσο γρήγορα θα πρέπει να υποχωρήσουν τα επιτόκια από το υψηλό δύο δεκαετιών.
Για τον Πάουελ, η τελευταία φάση του αγώνα σηματοδοτεί μια στιγμή ρεαλισμού. Το σχέδιό του θα αχνοφανεί στο ετήσιο συνέδριο της κεντρικής τράπεζας στο Εθνικό Πάρκο Grand Teton του Ουαϊόμινγκ (Τζάκσον Χολ), μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της πολυαναμενόμενης ομιλίας του σήμερα Παρασκευή.
Όταν μίλησε από το ίδιο βήμα πριν από δύο χρόνια, εν μέσω αμφιβολιών για την πεποίθηση της Fed να μειώσει τον πληθωρισμό, έδωσε μια ζοφερή υπόσχεση. Σηματοδότησε την ετοιμότητά του να αποδεχθεί την ύφεση ως το τίμημα της θεραπείας του υψηλού πληθωρισμού, επικαλούμενος το παράδειγμα του πρώην προέδρου της Fed Πολ Φόλκερ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Fed αύξησε τα επιτόκια σε πολύ υψηλά επίπεδα και έθεσε την οικονομία σε σκληρή ύφεση που τελικά εξημέρωσε τις υψηλές τιμές.
Η Fed υπό τον Πάουελ αύξησε επίσης τα επιτόκια γρήγορα, το 2022 και το 2023. Ωστόσο, διατήρησε την πιθανότητα η Fed να αποφύγει την ύφεση, καθώς ο πληθωρισμός του 2021-23 ήταν διαφορετικός απ' ό,τι τα χρόνια του 1970.
Για τους αξιωματούχους της Fed, το να πετύχουν μια ομαλή προσγείωση θα συνιστούσε την απόλυτη λύτρωση. Πριν από τρία χρόνια, είχαν προβλέψει λανθασμένα ότι ο πληθωρισμός θα ήταν βραχύβιος. Μια επιτυχία τους θα δείξει ότι το κόστος της καθυστέρησης στον τερματισμό των πολιτικών τόνωσης το 2021 δεν ήταν τόσο καταστροφικό όσο προειδοποιούσαν οι επικριτές.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Πάουελ έχει την ευκαιρία να στοιχηθεί πίσω από δύο ήρωές του. Ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα θα πάντρευε το σθένος του Φόλκερ με την επιδεξιότητα του Άλαν Γκρίνσπαν, ο οποίος ως πρόεδρος της Fed στα τέλη της δεκαετίας του 1990 αντιστάθηκε στις εκκλήσεις για επιβράδυνση της οικονομίας εν μέσω του μπουμ που απέφερε μικρό πληθωρισμό.
Ανησυχίες για την αγορά εργασίας
Ο πληθωρισμός μειώθηκε περίπου στο 2,5%, όχι πολύ μακριά από τον στόχο 2% της Fed, ενώ πριν από δύο χρόνια ξεπερνούσε το 7%. Όμως το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ ανέβηκε στο 4,3% τον Ιούλιο από 3,7% στην αρχή του έτους. Αν και πρόκειται για ιστορικά χαμηλό επίπεδο, δεν θα παραμείνει εκεί. Συνήθως, όταν το ποσοστό ανεργίας αρχίζει να αυξάνεται λίγο, στη συνέχεια αυξάνεται πολύ. Αυτή η γραμμή σκέψης υποστηρίζει τη μείωση επιτοκίων με λογική ταχύτητα.
Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι ανησυχούν ότι οι μειώσεις επιτοκίων θα πυροδοτήσουν νέες πιέσεις στις τιμές, θέτοντας σε κίνδυνο τα κέρδη που... κόποις κτήθηκαν.
Η οικονομία των ΗΠΑ αψήφησε τις κυλιόμενες προβλέψεις για επικείμενη ύφεση χάρη στα υψηλότερα επιτόκια τα τελευταία δύο χρόνια. Τώρα μαζεύονται σύννεφα πως τα αποθέματα ασφαλείας που θωράκισαν την οικονομία, όπως τα αποταμιευτικά μαξιλάρια που φούσκωσε η πανδημία, αλλά και η αύξηση της μετανάστευσης που έδωσε ώθηση στις δαπάνες, θα μπορούσαν να εξασθενήσουν.
Οι προϋπολογισμοί των καταναλωτών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πιέζονται. Περισσότερες εταιρείες δηλώνουν ότι εστιάζουν και πάλι στη διατήρηση του κόστους σε χαμηλά επίπεδα.
Ο στεγαστικός τομέας των ΗΠΑ, ο οποίος απέφυγε μια ύφεση που συνήθως συμβαίνει όταν τα επιτόκια αυξάνονται απότομα, αντιμετωπίζει ζοφερή προοπτική. Η σημερινή ομάδα επίδοξων αγοραστών έχει ασθενέστερα προφίλ εισοδήματος και πλούτου από εκείνους που άρχισαν να αγοράζουν σπίτια όταν τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων εκτοξεύτηκαν για πρώτη φορά πάνω από το 6%, πριν από δύο χρόνια.
Εν τω μεταξύ, το οικιστικό απόθεμα αυξάνεται, τα εργοτάξια αδειάζουν και ο αριθμός των κατοικιών υπό κατασκευή έχει μειωθεί σχεδόν κατά 10%, στη μεγαλύτερη ετήσια μείωση από το 2011.
Στην αγορά εργασίας, οι εταιρείες έχουν επιβραδύνει τις προσλήψεις. Προς το παρόν, οι απολύσεις είναι χαμηλές. Αλλά η ελεγχόμενη κατεδάφιση της ζήτησης εργασίας κινδυνεύει να ξεπεράσει το όριο ασφαλείας.
Η περίοδος της ομοφωνίας μετρά ημέρες ή μήνες
Στο εσωτερικό της Fed, η οικονομική αβεβαιότητα απειλεί να τερματίσει μια περίοδο αξιοσημείωτης ομοφωνίας. Κανένας αξιωματούχος δεν έχει διαφωνήσει σε καμία συνεδρίαση από τον Ιούνιο του 2022, σερί που παρατηρήθηκε τελευταία φορά μεταξύ 2003 και 2005.
Ένα στρατόπεδο που περιλαμβάνει τη Μισέλ Μπάουμαν και τον Τζεφ Σμιντ ανησυχεί ότι η μείωση των επιτοκίων πολύ σύντομα θα αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό κοντά στο 3% - πολύ πάνω από τον στόχο. Με το ποσοστό ανεργίας σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, αυτή η ομάδα αναφώνησε: «Προς τι βιασύνη;»
Ένα άλλο στρατόπεδο είναι πιο ανήσυχο για την υπερβολική ικανοποίηση από την επιβράδυνση της ζήτησης εργασίας. Τα επιτόκια βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών και αυτοί οι αξιωματούχοι ρωτούν: «Γιατί περιμένουμε;»
Πολλοί δηλώνουν έτοιμοι να αρχίσουν τη μείωση επιτοκίων με την κλασική δοσολογία του ενός τετάρτου της εκατοστιαίας μονάδας τον επόμενο μήνα, αλλά δεν είναι σίγουροι πόσο γρήγορα θα πρέπει να προχωρήσουν στη συνέχεια. Το ζήτημα είναι πόσο μακριά από μια «ουδέτερη» ρύθμιση βρίσκονται επί του παρόντος τα επιτόκια, ώστε ούτε να υποκινούν ούτε να φρενάρουν τη δραστηριότητα.
Στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, οι αξιωματούχοι της Fed θα πρέπει να συμπληρώσουν τις προβλέψεις τους για τα επόμενα τρία χρόνια. Σε γενικές γραμμές, ανοίγονται δύο δρόμοι. Μείωση επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης σε κάθε μία από τις επόμενες συνεδριάσεις και ακολούθως αυξομειώσεις στο μέγεθος και την ταχύτητα της χαλάρωσης ανάλογα με την πορεία της οικονομίας στις αρχές του 2025.
Εάν η οικονομία εισέλθει σε πιο έντονη επιβράδυνση, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη δοσολογία με μειώσεις κατά 50 μονάδες βάσης, ώστε τα επιτόκια να πλησιάσουν το 3% μέχρι την επόμενη άνοιξη. (Το επιτόκιο αναφοράς της Fed ορίζεται επί του παρόντος μεταξύ 5,25% και 5,5%).
Ο Πάουελ είναι πιθανό να κρατήσει ανοιχτές τις επιλογές στη σημερινή ομιλία του. Τα στοιχεία της αγοράς εργασίας για τον Αύγουστο, που θα δημοσιοποιηθούν στις αρχές του επόμενου μήνα, θα μπορούσαν να γείρουν τη πλάστιγγα υπέρ μιας μεγαλύτερης περικοπής, εάν είναι τόσο απογοητευτικά όσο οι μετρήσεις του Ιουλίου.