Ένα ζεστό πρωινό του Ιουλίου ταξιδεύω προς μια φάρμα στο Τσούλιγκχεφεν, μικρό χωριό στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία. Όταν πλησιάζω στη φάρμα, η ιδιοκτήτρια Ντόροτε Χόχγκιρτελ στέκεται ήδη και με χαιρετάει από μακριά.
Το πράσινο τοπίο είναι μαγευτικό, απλώνεται έως εκεί που φτάνει το μάτι και σου δημιουργεί μία γλυκιά αίσθηση απομόνωσης, μακριά από τον υπόλοιπο κόσμο.
Η 65χρονη Ντόροτε έχει τη φάρμα από το 2001, διατηρώντας πάνω από 100 ζώα, αλλά και έναν οπωρώνα, όπου καλλιεργεί πάνω από 130 διαφορετικά είδη μήλων. Ως φυσική επιστήμονας εξακολουθεί παράλληλα να διατηρεί μια θέση και στη φαρμακευτική βιομηχανία. Δεν είναι όμως το πώς θα βγάλει τα προς το ζην που την απασχολεί περισσότερο: «Ξέρω πως δεν πρόκειται να γίνω νεότερη. Κοντεύω σε ηλικία συνταξιοδότησης και το ερώτημα που θέτω ξανά και ξανά και στον εαυτό μου είναι το εξής: σε ποιον θα αφήσω τη φάρμα μου;».
Εχει δύο παιδιά, προς απογοήτευσή της όμως κανένα τους δεν θέλει να αναλάβει το αγρόκτημα – όπως και κανένας άλλος νέος άνθρωπος από τον κύκλο της. Και η Ντόροτε δεν είναι η μοναδική Γερμανίδα αγρότισσα που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.
Το work-life balance και οι τιμές των οικοπέδων
Η γεωργία αποτελεί λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ της Γερμανίας – ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο συγκριτικά με χώρες όπως η Γαλλία και η Πολωνία. Ταυτοχρόνως, όπως εξηγεί ο Ράινχαρντ Γιουνγκ, σύμβουλος της ομάδας lobbying Ελεύθεροι Αγρότες, ο γερμανικός γεωργικός κλάδος πλήττεται και από τις δημογραφικές αλλαγές. «Η έλλειψη εξειδικευμένων εργατικών χεριών αποτελεί πρόβλημα σε όλους τους τομείς της γερμανικής οικονομίας», αναφέρει στην DW – και η γεωργία είναι από τους κλάδους που επηρεάζονται πιο πολύ απ’ όλους από την έλλειψη νέων εργαζομένων.
Οι σημερινοί νέοι θέλουν «ένα καλό work-life balance», εξηγεί. Έτσι, το επάγγελμα του αγρότη, το οποίο απαιτεί πολλές ώρες σκληρής δουλειάς και συχνά δεν έχει και καθόλου διακοπές, αποτελεί κάθε άλλο παρά ελκυστική επαγγελματική προοπτική για τους νέους.
Επιπλέον, οι νεαροί αγρότες από οικογένειες που δεν έχουν το δικό τους αγρόκτημα δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να αγοράσουν ή να μισθώσουν ένα οικόπεδο, καθώς οι τιμές έχουν εκτοξευθεί την τελευταία δεκαετία – και τίποτα δεν καταδεικνύει πως θα μειωθούν ξανά σύντομα.
Μεγάλο πρόβλημα ο καιρός, μεγαλύτερο η γραφειοκρατία
Ένα ακόμα πράγμα που ανησυχεί την Ντόροτε είναι οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες. Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής ο καιρός επιδεινώνεται, καθιστώντας πιο απρόβλεπτες τις συνθήκες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. «Οι οικονομικές απώλειες που αναμένονται λόγω κλιματικής αλλαγής κάνουν ακόμα πιο ακριβή τη λειτουργία μιας φάρμας», λέει η Ντόροτε.
Ο Ράινχαρντ Γιουνγκ πάντως δεν θεωρεί πως η κλιματική αλλαγή συνδέεται με την απροθυμία των νέων να εργαστούν στη γεωργία. Κατά τον ίδιο, ο μεγαλύτερος αποτρεπτικός παράγοντας είναι η γραφειοκρατία – ένα πρόβλημα που γιγάντωσε η ΕΕ στην προσπάθειά της να καταστήσει τη γεωργία πιο «πράσινη». «Έχω συνειδητοποιήσει πως πολλοί νέοι άνθρωποι θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία, επειδή τους αρέσει η αγροτική ζωή. Το κανονιστικό πλαίσιο όμως σχετικά με τη βιωσιμότητα στον γεωργικό κλάδο έχει διαμορφωθεί από πολιτικούς που θεωρούν πως μέσω της γεωργίας μολύνεται το περιβάλλον – και ως εκ τούτου πως η γεωργία είναι κάτι κακό».
Η Κριστίνα Φόγκελ από τη Γερμανική Γεωργική Εταιρεία (DLG) συμφωνεί πως αποτελεί «πρόκληση» να εργαστεί κανείς ως αγρότης. «Σήμερα υπάρχουν πολλά απαιτούμενα στον γεωργικό τομέα, κυρίως στο πλαίσιο της νομοθεσίας και των πιέσεων των καταναλωτών, αλλά και η κλιματική αλλαγή, όπως φυσικά και το κόστος», δηλώνει στην DW, προσθέτοντας πως, για να αντισταθμιστούν όλα αυτά, «οι αγρότες του μέλλοντος θα πρέπει να έχουν σταθερές μακροχρόνιες προοπτικές. Η μείωση της γραφειοκρατίας θα μπορούσε να περιορίσει τις επιχειρηματικές αποδόσεις».
Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τη γεωργία
Σύμφωνα με τον Κρίστοφ Τσάινερ από το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Λάιμπνιτς στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, οι δύο κύριοι αποτρεπτικοί παράγοντες για τους νέους είναι οι εργασιακές συνθήκες και οι μισθοί.
«Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι οι νέοι επιλέγουν δουλειά που πληρώνει καλύτερα. Ωστόσο ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος της έλλειψης εργατικών χεριών στη γεωργία θα είναι μικρός», δηλώνει στην DW.
Τον περασμένο χειμώνα οι Γερμανοί αγρότες θέλησαν να τραβήξουν την προσοχή της κοινής γνώμης στα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Χιλιάδες αγρότες έκλεισαν τους δρόμους στο Βερολίνο με τα τρακτέρ τους, διαδηλώνοντας ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης να μειώσει τις επιδοτήσεις αγροτικού ντίζελ. Εντέλει οι αγρότες πέτυχαν μονάχα εν μέρει τον σκοπό τους, με την κυβέρνηση να συμφωνεί απλώς στο να εφαρμόσει τις περικοπές σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μιλώντας με νέους Γερμανούς στους δρόμους της Βόννης διαπίστωσα πως στους σημερινούς νέους η αγροτική εργασία μάλλον φαντάζει ως κάτι το τελείως ξένο. Όπως εξηγεί εξάλλου μια νεαρή κοπέλα, «η επιθυμία για ένα καλό work-life balance» είναι απολύτως δικαιολογημένη σε μια «ανεπτυγμένη χώρα». «Εξάλλου, έχουμε περάσει προ πολλού τη Βιομηχανική Επανάσταση, επομένως δεν νομίζω πως θα σκεφτόμουν ποτέ να ασχοληθώ με τη γεωργία ως επάγγελμα».
Η Ντόροτε Χόχγκιρτελ εν τω μεταξύ είναι αποφασισμένη να συνεχίσει έως ότου δεν θα μπορεί πια να περπατήσει στη γη της. Κάνει μάλιστα και σχέδια για το μέλλον – σκοπεύοντας μεταξύ άλλων να δείξει σε όσους το έχουν τυχόν ξεχάσει πως η γεωργία είναι το επάγγελμα που τους ταΐζει. «Ελπίζω πως θα μπορώ να συνεχίσω για αρκετά χρόνια ακόμη. Σκοπεύω να οργανώσω και διάφορες ξεναγήσεις για μαθητές, ομαδικές εκδηλώσεις ή ακόμα και ένα μεγάλο φεστιβάλ. Το μόνο που θέλω είναι να προωθήσω τη γεωργία και να δείξω πως μπορεί να γίνει και με διαφορετικό τρόπο».
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE