Το κόκκινο κρέας δεν είναι στην πραγματικότητα κόκκινο. Αυτό είναι το πρώτο μάθημα που έμαθα στο εργαστήριο βιολογίας του Πανεπιστημίου Tor Vergata, αναφέρει ο αρθρογράφος του Politico.
«Το κόκκινο χρώμα του κρέατος προέρχεται από το αίμα, και εδώ δεν υπάρχει αίμα», είπε ο Cesare Gargioli, αναπληρωτής καθηγητής βιοτεχνολογίας, καθώς καθόμασταν στο γραφείο του και παρακολουθούσαμε ένα βίντεο με λευκά, ημιδιαφανή ζυμαρικά που έβγαιναν από έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή και έμοιαζαν με μακαρόνια από τη μηχανή ζυμαρικών της γιαγιάς μου. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που θα αναγνώριζε η ογδοντάχρονη γιαγιά μου, αναφέρεται στο άρθρο.
«Αυτό είναι ένα εκατοστό μυών και τρία στρώματα λίπους», καυχιόταν ο 52χρονος ακαδημαϊκός, για το κρέας που άρχισε να παράγει το 2021. «Ήταν το πρώτο μας πρωτότυπο». Έκτοτε, προσπαθεί να ενισχύσει την οπτική του ελκυστικότητα, διαμορφώνοντάς το σε μπιφτέκι και εισάγοντας πινελιές σιδήρου και τσιμπήματα εκχυλίσματος παντζαριού για χρώμα.
Αν ο Gargioli θέλει οι καταναλωτές να τρώνε προϊόντα όπως το δικό του, ωστόσο, η απλή προσθήκη μιας ροζ απόχρωσης δεν αρκεί. Καλλιεργημένο από ζωικά κύτταρα, αυτό το μοσχάρι είναι τόσο διχαστικό που δεν έχει καν συμφωνημένο όνομα. Οι υποστηρικτές του το αποκαλούν «κυτταρικό», «καλλιεργημένο» ή «μη θανατηφόρο» κρέας -οι αρνητές το περιφρονούν ως «συνθετικό», «ψεύτικο» ή ακόμη και «Φρανκενστάιν». Κυριολεκτικά μιλώντας, πρόκειται για κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο.
Μέρος ενός μενού φιλικών προς το κλίμα υποκατάστατων της ζωικής σάρκας -που συγκεντρώνονται μαζί ως «εναλλακτικές πρωτεΐνες»-, το νέο τρόφιμο διαφημίζεται από τους ηγέτες της τεχνολογίας ως η λύση για τη σίτιση του διογκούμενου παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς η ζήτηση για κρέας συνεχίζει να αυξάνεται παρά το αποτύπωμα-μαμούθ της κτηνοτροφίας σε γη, νερό και περιβάλλον.
Ωστόσο, με την πολιτική της γεωργίας να βρίσκεται σε ιδιαίτερα πυρετώδη κατάσταση, το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο έχει γίνει στόχος μιας πανίσχυρης αντίδρασης. Ξεχάστε τους ΓΤΟ, τα ουκρανικά σιτηρά ή τις άπληστες πολυεθνικές -αυτό είναι ένα από τα πιο καυτά σημεία ανάφλεξης στις μάχες για τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη παράγει τα τρόφιμά της.
«Οι πρακτικές αυτές συνιστούν απειλή για τις πρωτογενείς γεωργικές προσεγγίσεις και τις γνήσιες μεθόδους παραγωγής τροφίμων που βρίσκονται στην καρδιά του ευρωπαϊκού γεωργικού μοντέλου», αναφέρεται σε σημείωμα που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας τον Ιανουάριο και υπογράφηκε από άλλες εννέα χώρες. Αυτός είναι ένας τολμηρός ισχυρισμός, δεδομένου ότι το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο δεν κυκλοφορεί ακόμη στην ευρωπαϊκή αγορά.
Η αλήθεια είναι ότι οι εναλλακτικές πρωτεΐνες έχουν αγγίξει ένα ευαίσθητο νεύρο στην ευρωπαϊκή γεωργία, αμφισβητώντας τη συναίνεση μισού και πλέον αιώνα γύρω από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ. Γνωστή στις Βρυξέλλες με το ακρωνύμιο ΚΑΠ, είναι ένα πλούσιο πρόγραμμα επιδοτήσεων που μοιράζει 45 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ως εισοδηματική ενίσχυση στους αγρότες και, συνολικά, αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του μπλοκ.
Επισήμως αφιερωμένη στην προστασία των εισοδημάτων των γεωργών, η ΚΑΠ είναι μια παχιά αγελάδα που έχει οδηγήσει στη βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας στην Ευρώπη και, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, οδήγησε σε τόσο συγκλονιστική υπερπαραγωγή που δημιούργησε λίμνες γάλακτος και βουνά βοδινού κρέατος. Αναμφισβήτητα η πολιτική που φέρει την υπογραφή της ΕΕ βρίσκεται στην καρδιά του ευρωπαϊκού σχεδίου, ένα μνημείο ολοκλήρωσης και αγροτικής σταθερότητας.
Οι αλλιώτικες πρωτεΐνες, όπως τα κρέατα και τα ποτά φυτικής προέλευσης, ήδη αφαιρούν κομμάτια από αυτή τη δομή, καθώς μειώνουν σταδιακά τις πωλήσεις ζωικού κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Αφήστε το κρέας που παράγεται στο εργαστήριο να πάρει άλλο ένα κομμάτι, προειδοποιούν οι μεγάλες αγροτικές ενώσεις, και η ΚΑΠ θα μπορούσε να φτάσει σε σημείο καμπής. Θα πρέπει είτε να παχύνει τον προϋπολογισμό της (πολιτικά ανέφικτο) είτε να παρακολουθήσει τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις να παύουν να είναι οικονομικά βιώσιμες, μεταμορφώνοντας ριζικά την ενδοχώρα της Ευρώπης (πολιτικά αντιδημοφιλές).
Σπάστε την ΚΑΠ, λέει το επιχείρημά τους, και μπορεί να σπάσετε την ΕΕ.
Η αγελάδα μετρητών της Ευρώπης
Η ιστορία της ΚΑΠ ξεκινά με τον Sicco Mansholt. Ο Ολλανδός αγρότης Mansholt εντάχθηκε στην αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, διαχειριζόμενος τη διανομή τροφίμων για τους αντιστασιακούς πράκτορες. Με το τέλος του πολέμου, εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούσαν και η ευρωπαϊκή γεωργία είχε καταστραφεί. Ο Mansholt διορίστηκε εσπευσμένα υπουργός Γεωργίας και του είπαν ότι στις Κάτω Χώρες είχαν απομείνει τρόφιμα για μία εβδομάδα.
Με επιδέξιο σχεδιασμό και έλεγχο των τιμών, απέτρεψε την καταστροφή. Μια δεκαετία αργότερα, ο Mansholt πήρε αυτά τα μαθήματα στις Βρυξέλλες, όπου έγινε ο πρώτος επίτροπος γεωργίας της νεοσύστατης Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εισήγαγε την ΚΑΠ το 1962. Το πρόγραμμα καθόρισε σταθερές τιμές για τα αγροτικά προϊόντα, επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές και εγγυήθηκε την κρατική παρέμβαση σε μια ασταθή αγορά.
Ο πιο ένθερμος στρατιώτης του πολέμου κατά του κρέατος που καλλιεργείται στο εργαστήριο είναι ο Ettore Prandini. Ως πρόεδρος της Coldiretti, της μεγαλύτερης ένωσης αγροτών στην Ιταλία και της τρίτης μεγαλύτερης στην Ευρώπη, ο Prandini είναι ένας αριστοκράτης της γεωργίας- και έπαιξε το ρόλο του, γλιστρώντας μέσα από τα επιχειρήματά του κατά των εναλλακτικών πρωτεϊνών με απροσδόκητη κομψότητα.
«Ας μην το πούμε καν φαγητό», είχε βροντοφωνάξει λίγα λεπτά νωρίτερα σε μια εκδήλωση της Coldiretti. Το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο «είναι μια αντίφαση», υποστήριξε, καθώς το πλήθος χλεύαζε και η αφρόκρεμα της ιταλικής κοινωνίας -κυβερνήτες, καρδινάλιοι, ανώτερα κλιμάκια της χωροφυλακής- ανακατεύονταν έξω ανάμεσα στα δείγματα σαλαμιών.
Σε μια διαμαρτυρία πέρυσι, ο Prandini χρειάστηκε να συγκρατηθεί αφού ήρθε αντιμέτωπος με δύο αριστερούς Ιταλούς βουλευτές που κρατούσαν πινακίδες υπεράσπισης του κρέατος που είχε παραχθεί στο εργαστήριο. Εμφανίζεται τακτικά στην τηλεόραση για να υπερασπιστεί βομβαρδιστικά την κτηνοτροφία και να προωθήσει θεωρίες συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένης της ιδέας ότι η Μεγάλη Φαρμακοβιομηχανία χρηματοδοτεί κρυφά την έρευνα για τις εναλλακτικές πρωτεΐνες για να αρρωστήσει τους καταναλωτές -και έτσι να αυξήσει τις πωλήσεις φαρμάκων.
Ένα αβέβαιο μέλλον
Παρά τον πανικό, αξίζει να σημειωθεί ότι, για τους συμβατικούς παραγωγούς κρέατος, η απειλή του εργαστηριακά παραγόμενου κρέατος βρίσκεται ακόμη αρκετά μακριά στον ορίζοντα. Οι Κάτω Χώρες, η Δανία και η Γερμανία πρωτοπορούν στην καινοτομία των τροφίμων και ακόμη και οι εθνικοί πρωταθλητές τους, όπως η ολλανδική Mosa Meat, απέχουν τρία έως πέντε χρόνια από το να προμηθεύσουν εστιατόρια και πέντε έως δέκα χρόνια από το να γεμίσουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με γνώστες του κλάδου. Η έρευνα είναι ακριβή και η χρηματοδότηση με επιχειρηματικά κεφάλαια έχει στερέψει από το 2022.
Το πρώτο μπιφτέκι που καλλιεργήθηκε στο εργαστήριο κόστισε περίπου 300.000 ευρώ, πληρώθηκε από τον συνιδρυτή της Google Σεργκέι Μπριν και καταναλώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο το 2013. Επιστρέφοντας στο εργαστήριό του, ο Gargioli απάντησε όταν τον ρώτησα ποια είναι η τιμή τώρα. «Μια φέτα των 50 έως 100 γραμμαρίων;» ρώτησε. «Περίπου 2.000 ευρώ», εκτίμησε η συνεργάτιδά του, καθώς ο Gargioli έγνεψε καταφατικά.