Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε κατευθυντήρια κριτήρια και αρχές για τις «βασικές χρήσεις» των πλέον επιβλαβών χημικών ουσιών. Η ανακοίνωση παρέχει στη βιομηχανία και τους επενδυτές προβλεψιμότητα όσον αφορά την κατασκευή προϊόντων απαραίτητων για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, την υγεία και την άμυνα στην ΕΕ.
Αποτελεί απτό παραδοτέο της στρατηγικής για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων με στόχο τη βελτίωση της προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από τις πλέον επιβλαβείς χημικές ουσίες και τη μετάβαση σε ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες, αναφέρει ανακοίνωση της Κομισιόν.
Βασικές χρήσεις
Η έννοια των «βασικών χρήσεων» συμβάλλει στην εκτίμηση του πότε δικαιολογείται, από κοινωνική άποψη, η χρήση των πλέον επιβλαβών ουσιών. Στις περιπτώσεις που η χρήση είναι αναγκαία για την υγεία ή/και την ασφάλεια και/ή είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία της κοινωνίας και εάν δεν υπάρχουν αποδεκτές εναλλακτικές λύσεις, η ουσία αυτή μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό για ορισμένο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να θεσπιστούν λεπτομερείς διατάξεις σε ειδική νομοθεσία της ΕΕ για την εφαρμογή της έννοιας της ουσιώδους χρήσης.
Ο γενικός στόχος αυτής της έννοιας είναι η επίτευξη μεγαλύτερης κανονιστικής αποτελεσματικότητας και προβλεψιμότητας για τις αρχές, τους επενδυτές και τη βιομηχανία για την ταχύτερη σταδιακή κατάργηση των πλέον επιβλαβών ουσιών σε μη ουσιώδεις χρήσεις, παρέχοντας παράλληλα περισσότερο χρόνο για τη σταδιακή κατάργηση των χρήσεων που είναι απαραίτητες για την κοινωνία. Θα βοηθήσει επίσης τη βιομηχανία να κατευθύνει και να δώσει προτεραιότητα στις επενδύσεις σε καινοτόμα και βιώσιμα χημικά προϊόντα.
Για χρήσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την κοινωνία, η έννοια μπορεί να παράσχει στις εταιρείες τη βεβαιότητα ότι οι ουσίες που χρησιμοποιούνται σε κρίσιμες εφαρμογές — ιδίως για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, αλλά και για την ασφάλεια και την άμυνα — μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται έως ότου καταστούν διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις.
Η έννοια αυτή μπορεί επίσης να παράσχει κίνητρα στο πλαίσιο εθελοντικών συστημάτων, όπως η βιώσιμη χρηματοδότηση και η έρευνα και καινοτομία, προωθώντας και διευκολύνοντας τη μετάβαση προς ασφαλέστερα και πιο βιώσιμα προϊόντα και μεθόδους.
Μετάβαση σε ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα: έκθεση του ΕΟΠ
Για τη στήριξη της μετάβασης σε ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) δημοσίευσαν στις 17 Απριλίου ένα πλαίσιο δεικτών για την αξιολόγηση των παραγόντων και των επιπτώσεων της χημικής ρύπανσης.
Η έκθεση διαπίστωσε ότι, ενώ η μετάβαση προχωρά σε ορισμένους τομείς, μόλις ξεκινά σε άλλους. Η συγκριτική αξιολόγηση διαπίστωσε ότι απαιτούνται ακόμη περισσότερες προσπάθειες για τη μείωση των επιπτώσεων των επιβλαβών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον και παρέχει συστάσεις για μελλοντικές δράσεις.
Ιστορικό
Η σημερινή ανακοίνωση αποτελεί σημαντικό παραδοτέο της στρατηγικής για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων. Η στρατηγική καθορίζει δράσεις για να καταστούν τα χημικά προϊόντα ασφαλή και βιώσιμα εκ σχεδιασμού και να διασφαλιστεί ότι τα χημικά προϊόντα δεν βλάπτουν τον πλανήτη για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές, καθώς και για την προώθηση της καινοτομίας για ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα.
Αυτό περιλαμβάνει την απαγόρευση της χρήσης των πλέον επιβλαβών χημικών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα, όπως τα είδη παιδικής φροντίδας, τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, εκτός εάν οι χρήσεις αυτές αποδεικνύονται απαραίτητες για την κοινωνία, και τη διασφάλιση της ασφαλέστερης και πιο βιώσιμης χρήσης όλων των χημικών ουσιών.
Έχουν θεσπιστεί διάφορες δράσεις καινοτομίας και επενδύσεων για να συνοδεύσουν τους πληγέντες κλάδους μέσω αυτής της μετάβασης. Για την προώθηση ασφαλών και βιώσιμων χημικών ουσιών και καθαρών διαδικασιών παραγωγής, μεταξύ Μαρτίου 2021 και Σεπτεμβρίου 12,000 υλοποιήθηκαν 2022 έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του ERASMUS +, του Ταμείου Καινοτομίας και του προγράμματος LIFE. Πάνω από 1 δισ. EUR διατέθηκαν σε 190 έργα έρευνας και καινοτομίας.
Η στρατηγική εφιστά επίσης την προσοχή των κρατών μελών στις δυνατότητες του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας να επενδύσει στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση των βιομηχανιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του χημικού τομέα. Ομοίως, η «πορεία μετάβασης για τη βιομηχανία χημικών προϊόντων» (που δημοσιεύτηκε το 2023) προτείνει δράσεις και προϋποθέσεις για την επίτευξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας της χημικής βιομηχανίας.