Μερικές από τις πιο σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης από την έναρξη της ρωσικής εισβολής πιστώνεται ο Ολεξάντρ Σίρσκι, ο οποίος διορίστηκε την Πέμπτη ως αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας. Χρεώνεται όμως και το -κατά πολλούς- μεγαλύτερο λάθος: την άμυνα του Μπαχμούτ και το υψηλό κόστος της.
Γεννημένος το 1965 στη ρωσική πόλη Βλαντιμίρ, ανατολικά της Μόσχας, εκπαιδεύτηκε στην Ανώτατη Στρατιωτική Σχολή της τότε σοβιετικής πρωτεύουσας και άρχισε να υπηρετεί στο Πυροβολικό.
Μετακόμισε στην Ουκρανία τη δεκαετία του 1980. Μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας, ανέβηκε στις τάξεις του ουκρανικού στρατού και ηγήθηκε των δυνάμεων που πολέμησαν εναντίον των ρωσικών στρατευμάτων στην αποφασιστική μάχη του Ντεμπάλτσεβε το 2015, σχεδόν έναν χρόνο μετά την ανάφλεξη στο Ντονμπάς. Η ήττα της Ουκρανίας οδήγησε σε μια συμφωνία κατάπαυσης πυρός που ωφέλησε τη Μόσχα και εδραίωσε τον έλεγχό της στο Ντονμπάς, δίνοντάς της χρόνο να προετοιμαστεί για την πλήρη εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.
Ωστόσο, παρά την ήττα στο πεδίο, ο Σίρσκι παρασημοφορήθηκε για τις «εξαιρετικές υπηρεσίες του στην υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας και της κρατικής ασφάλειας». Το 2019 τέθηκε επικεφαλής του συνόλου των χερσαίων δυνάμεων της Ουκρανίας, επιβλέποντας τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ντονμπάς.
Πολλοί αναλυτές και Ουκρανοί στρατιωτικοί, γράφουν οι Financial Times, υποστηρίζουν ότι η τακτική του βασίζεται στη σοβιετική στρατιωτική του εκπαίδευση και πιστεύουν ότι ο διορισμός του είναι απίθανο να φέρει τη νέα προσέγγιση που είχε στο μυαλό του ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι αντικαθιστώντας τον στρατηγό Βαλερί Ζαλούζνι, για τον οποίο, ωστόσο, διατυπώνονταν επικρίσεις ότι επιδείκνυε βραδύτητα προσαρμογής απέναντι στη συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα του πολέμου με τη Ρωσία.
Ο Σίρσκι πιστώνεται μερικές από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιτυχίες της Ουκρανίας μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Μόσχας, όπως η απώθηση των ρωσικών δυνάμεων από το Κίεβο τον Μάρτιο του 2022 και η απελευθέρωση εκτεταμένων περιοχών στα βορειοανατολικά της χώρας, στο πλαίσιο επίθεσης-αστραπή το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Ουκ ολίγες φορές φωτογραφήθηκε δίπλα στον Ζελένσκι, όταν ο πρόεδρος επισκεπτόταν πόλεις που απελευθερώθηκαν, σ' ένα δείγμα της στενής συνεργασίας μεταξύ των δύο ανδρών.
Όμως, ως διοικητής του στρατεύματος κατά τη διάρκεια της μακράς και αιματηρής μάχης για το Μπαχμούτ το 2022-23, που διήρκεσε 10 μήνες, έλαβε αποφάσεις που οδήγησαν σε μεγάλες απώλειες και στον αποδεκατισμό ορισμένων από τις πιο έμπειρες ταξιαρχίες της Ουκρανίας, είπαν στους Financial Times στρατιώτες της πρώτης γραμμής. Θα έπρεπε, υποστήριξαν, να είχε διατάξει τακτική απόσυρση των δυνάμεων από την πόλη μήνες πριν την καταλάβει η Ρωσία. Ετσι, επισημαίνουν αναλυτές, θα είχε κρατήσει εμπειροπόλεμες δυνάμεις για την αντεπίθεση του 2023.
Αν και ο Σίρσκι έχει διαφημίσει αρκετές επιτυχίες γύρω από το Μπαχμούτ, εντούτοις καμία απ' αυτές δεν απέκτησε χειροπιαστό χαρακτήρα: ορισμένα εδάφη που ανακαταλήφθηκαν μετά την άλωση της πόλης από τους Ρώσους έκτοτε ξαναχάθηκαν.
«Θυσιάζει στρατιώτες αναίτια και ανελέητα»
Ουκρανοί στρατιωτικοί και δυτικοί αξιωματούχοι, που μίλησαν υπό τον όρο ανωνυμίας στους FT, είπαν ότι ο διορισμός του Σίρσκι ως αρχιστρατήγου δεν κομίζει καλούς οιωνούς για τον πόλεμο. Στρατιώτες τον επικρίνουν ότι έχει θυσιάσει στρατεύματα, αναίτια και ανελέητα. Κάποιοι τον έχουν βαφτίσει «χασάπη».
Η είδηση του διορισμού του προκάλεσε αναστάτωση στις τάξεις του ουκρανικού στρατού. «Τη βάψαμε όλοι», έγραψε ένας στρατιώτης σε ιδιωτική ομάδα στο X, προσθέτοντας ότι εκφράζει το κοινό συναίσθημα του στρατευμάτων «που έζησαν την υπεράσπιση του Μπαχμούτ με τον Σίρσκι».
«Η αρχηγία του στρατηγού Σίρσκι είναι ξοφλημένη, οι εντολές του δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη, η παρουσία του ρίχνει το ηθικό», δήλωσε έφεδρος αξιωματικός που διευθύνει τη Frontelligence Insight, ερευνητική ομάδα ανοιχτού κώδικα και στρατιωτικού ενδιαφέροντος.
Η σχέση με τον Ζελένσκι και οι παρεμβάσεις
Ο ίδιος ο Σίρσκι είπε ότι «ο στρατός βρίσκεται εκτός πολιτικής». Ωστόσο, θεωρείται πολιτικά συνδεδεμένος με τον Ζελένσκι — και μάλιστα χωρίς το χάρισμα του Ζαλούζνι.
Δυτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές, που ασχολούνται με την ουκρανική πολιτική και συμβουλεύουν την Ουάσιγκτον, κατ' ιδίαν έχουν εκφράσει επιφυλάξεις τόσο για τις αποφάσεις του Σίρσκι, όσο και για την ικανότητά του να αντισταθεί στις πολιτικές παρεμβάσεις επί επιχειρησιακών ζητημάτων.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι, που πρόσφατα μίλησε για αδιέξοδο στον πόλεμο, δήλωσε ότι σχεδιάζει σειρά αλλαγών στη στρατιωτική διοίκηση, στο πλαίσιο ευρύτερης κυβερνητικής αναδιοργάνωσης. Οπως είπε, συναντήθηκε με αρκετούς ταξίαρχους, υποψήφιους «για ηγετικές θέσεις στον στρατό, υπό την ηγεσία του πιο έμπειρου διοικητή Ουκρανού στρατηγού» - μια αναφορά στον Σίρσκι.
Ωστόσο, ακόμη κι αν ληφθούν υπόψη η εμπειρία και οι δεξιότητες του νέου αρχηγού, θα υπάρξει μια δύσκολη μεταβατική περίοδος για τον στρατό της Ουκρανίας, δήλωσε σε ραδιοφωνικό σταθμό ο Ιχόρ Ρομανένκο, απόστρατος πρώην αναπληρωτής αρχηγός του γενικού επιτελείου.
«Υπάρχει ο κίνδυνος η ηγεσία να αποδυναμωθεί για λίγο», προειδοποίησε.