Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε αναθεωρημένη ανακοίνωση για τον ορισμό της αγοράς (στο εξής: ανακοίνωση). Ο ορισμός της αγοράς απαιτεί τον προσδιορισμό των ορίων του ανταγωνισμού μεταξύ εταιρειών κατά την αξιολόγηση των συγκεντρώσεων και της πλειονότητας των υποθέσεων που αφορούν παραβιάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.
Η αναθεωρημένη ανακοίνωση ευθυγραμμίζει τις κατευθυντήριες οδηγίες της Κομισιόν με τις νέες συνθήκες της αγοράς, καθώς και με τις εξελίξεις στην πρακτική της Επιτροπής κατά την εξέταση υποθέσεων και στη νομολογία της ΕΕ. Θα ενισχύσει τη διαφάνεια και την ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις, θα διευκολύνει τη συμμόρφωση και θα συμβάλει στην αποτελεσματικότερη επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού, αναφέρει ανακοίνωση.
Η αναθεωρημένη ανακοίνωση είναι η πρώτη αναθεώρηση της ανακοίνωσης για τον ορισμό της αγοράς από την έκδοσή της το 1997. Αποτυπώνει τις σημαντικές εξελίξεις που προέκυψαν κατά τα ενδιάμεσα έτη, ιδίως την αυξημένη ψηφιοποίηση και τους νέους τρόπους προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και τον διασυνδεδεμένο χαρακτήρα των εμπορικών συναλλαγών. Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες είναι το αποτέλεσμα διεξοδικής και συμπεριληπτικής διαδικασίας επανεξέτασης που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020, κατά την οποία συγκεντρώθηκαν παρατηρήσεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη τόσο στο στάδιο της αξιολόγησης όσο και στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με το σχέδιο κειμένου.
Αντικατοπτρίζουν τους προσανατολισμούς πολιτικής που περιέχονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μια πολιτική ανταγωνισμού κατάλληλη για νέες προκλήσεις» του Νοεμβρίου του 2021. Η επανεξέταση της ανακοίνωσης είναι καίριας σημασίας για τη φιλοδοξία της Επιτροπής να διασφαλίσει τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα κατά την επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού, για παράδειγμα μέσω καθοδήγησης, μεταξύ τομέων και σε τομεακό επίπεδο, όπως επίσης για τους στρατηγικούς τομείς.
Βασικά στοιχεία της αναθεωρημένης ανακοίνωσης για τον ορισμό της αγοράς
Η αναθεωρημένη ανακοίνωση για τον ορισμό της αγοράς παρέχει διευρυμένη και επικαιροποιημένη καθοδήγηση σχετικά με την προσέγγιση της Επιτροπής ως προς τον ορισμό της αγοράς. Πρόκειται για συλλογή, και προσαρμογή σε σύγχρονες συνθήκες, αρχών, μεθοδολογίας, νομολογίας και βέλτιστων πρακτικών που πρέπει να εφαρμόζονται για τον ορισμό των αγορών σε αντιμονοπωλιακές υποθέσεις και σε υποθέσεις συγκεντρώσεων.
Ειδικότερα, η αναθεωρημένη ανακοίνωση περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά στοιχεία:
- Πιο προσβάσιμη καθοδήγηση χάρη σε μια λεπτομερή δομή και σε συγκεκριμένα παραδείγματα που επεξηγούν την πρακτική εφαρμογή των εννοιών του ορισμού της αγοράς.
- Περιγραφή των γενικών αρχών του ορισμού της αγοράς.
- Αναγνώριση της σημασίας άλλων παραμέτρων πλην των τιμών για τον ορισμό της αγοράς, μεταξύ των οποίων η καινοτομία, η ποιότητα, ο αξιόπιστος εφοδιασμός και η βιωσιμότητα.
- Ειδική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή των εννοιών του ορισμού της αγοράς σε συγκεκριμένες περιστάσεις, μεταξύ των οποίων:
- οι ψηφιακές αγορές, για παράδειγμα όσον αφορά τις πολύπλευρες αγορές και τα ψηφιακά «οικοσυστήματα» (π.χ. προϊόντα που βασίζονται σε λειτουργικό σύστημα για κινητές συσκευές)·
- οι βιομηχανίες έντασης καινοτομίας, εντός των οποίων οι εταιρείες ανταγωνίζονται στον τομέα της καινοτομίας, μεταξύ άλλων μέσω της ανάπτυξης νέων προϊόντων.
- Διευκρινίσεις σχετικά με δυναμικές και μελλοντοστραφείς αξιολογήσεις, ιδίως σε αγορές που διέρχονται φάση διαρθρωτικών μεταβάσεων, όπως κανονιστικές ή τεχνολογικές αλλαγές.
- Διευρυμένη καθοδήγηση σχετικά με τον ορισμό της γεωγραφικής αγοράς, με έμφαση στους παράγοντες που μπορούν να δικαιολογήσουν τον ορισμό των αγορών ως παγκόσμιων, σε επίπεδο ΕΟΧ, εθνικών ή τοπικών, καθώς στον ρόλο των εισαγωγών κατά τον ορισμό της σχετικής γεωγραφικής αγοράς.
- Διευκρινίσεις σχετικά με διάφορες ποσοτικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τον ορισμό των αγορών, όπως η δοκιμή της μικρής αλλά σημαντικής μη προσωρινής αύξησης της τιμής (SSNIP).
- Καθοδήγηση σχετικά με εναλλακτικούς δείκτες μέτρησης που σχετίζονται με τον υπολογισμό των μεριδίων αγοράς, όπως τα μερίδια που βασίζονται στις πωλήσεις ή την παραγωγική ικανότητα, ή τα μερίδια που βασίζονται σε δείκτες μέτρησης της χρήσης, όπως ο αριθμός των (ενεργών) χρηστών ή οι επισκέψεις σε ιστοτόπους.
- Εκτενή επισκόπηση των διαφόρων πηγών αποδεικτικών στοιχείων και της αποδεικτικής τους αξίας για τις αναλύσεις ορισμού της αγοράς.
Η ανακοίνωση αποτελεί ενδιάμεσο στάδιο της συνολικής εκτίμησης από πλευράς ανταγωνισμού. Η εκτίμηση αυτή εξετάζει όλους τους σχετικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά του σχετικού προϊόντος και στις σχετικές γεωγραφικές αγορές, όπως μεταξύ άλλων εκτίμηση των φραγμών εισόδου ή επέκτασης, ο αντίκτυπος των οικονομιών κλίμακας (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκύπτουν από δραστηριότητες εκτός της αγοράς) ή των αποτελεσμάτων δικτύου, η πρόσβαση σε συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία και εισροές, καθώς και η διαφοροποίηση των προϊόντων.
Ιστορικό της διαδικασίας επανεξέτασης
Τον Απρίλιο του 2020 η Επιτροπή δρομολόγησε αξιολόγηση της ισχύουσας ανακοίνωσης για τον ορισμό της αγοράς.
Τον Ιούλιο του 2021 η Επιτροπή δημοσίευσε τα αποτελέσματα της αξιολόγησής της, από την οποία προέκυψε ότι, ενώ η ανακοίνωση του 1997 εξακολουθούσε να είναι ιδιαίτερα σημαντική και γενικά κατάλληλη για την επίτευξη του στόχου της, ορισμένες επικαιροποιήσεις και διευκρινίσεις ήταν αναγκαίες για την ευθυγράμμισή της με τις εξελίξεις στην πρακτική της Επιτροπής, τη νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ, καθώς και τις νέες συνθήκες της αγοράς. Περισσότερα από 100 ενδιαφερόμενα μέρη γνωστοποίησαν τις απόψεις τους κατά το στάδιο της αξιολόγησης, οι οποίες εξετάστηκαν και ενσωματώθηκαν σε σχέδιο αναθεωρημένης ανακοίνωσης.
Το σχέδιο αναθεωρημένης ανακοίνωσης δημοσιεύτηκε για υποβολή παρατηρήσεων τον Νοέμβριο του 2022, προκειμένου να συγκεντρωθούν απόψεις από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Περίπου 70 ενδιαφερόμενα μέρη υπέβαλαν παρατηρήσεις στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, οι οποίες ελήφθησαν υπόψη στο τελικό κείμενο που εγκρίθηκε. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές εθνικές αρχές ανταγωνισμού συμμετείχαν ενεργά στην επανεξέταση, παρέχοντας ανατροφοδότηση και ανταλλάσσοντας την εμπειρογνωσία τους.
Ιστορικό σχετικά με τον ορισμό της αγοράς
Ο ορισμός της αγοράς επιτρέπει να προσδιοριστούν τα όρια εντός των οποίων ασκείται ο ανταγωνισμός μεταξύ εταιρειών. Ο στόχος του ορισμού της σχετικής αγοράς προϊόντος και της σχετικής γεωγραφικής αγοράς είναι ο εντοπισμός των πραγματικών και των δυνητικών ανταγωνιστών που περιορίζουν τις εμπορικές αποφάσεις των εταιρειών, όπως οι όροι προμήθειάς τους. Από την άποψη αυτή, ο ορισμός της αγοράς καθιστά δυνατό, μεταξύ άλλων, να υπολογιστούν τα μερίδια αγοράς, τα οποία μπορεί να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για την αξιολόγηση της ισχύος στην αγορά.
Ο ορισμός της αγοράς συμβάλλει στην κατανόηση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις, τόσο σε μια δεδομένη χρονική στιγμή όσο και πιο δυναμικά. Δεδομένου ότι οι αγορές δεν είναι στατικές, η ανάλυση αυτή πρέπει να διενεργείται εκ νέου σε κάθε υπόθεση, προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές στις διαδικασίες παραγωγής, τις προτιμήσεις των καταναλωτών και σε άλλα χαρακτηριστικά της αγοράς, όπως οι κύκλοι καινοτομίας, οι αλυσίδες εφοδιασμού, οι ιδιαιτερότητες των ψηφιακών αγορών και των σχετικών επιχειρηματικών μοντέλων και η ευχέρεια πρόσβασης σε νέους προμηθευτές, ή ως απόκριση σε κανονιστικές αλλαγές. Ομοίως, το γεωγραφικό εύρος μιας αγοράς υπόκειται επίσης σε νέα εκτίμηση σε κάθε περίπτωση, η οποία μπορεί να οδηγήσει στον καθορισμό των αγορών από τοπικές έως παγκόσμιες, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν στην πράξη, ιδίως από τη σκοπιά των καταναλωτών και των πελατών.
Η ανακοίνωση για τον ορισμό της αγοράς παρέχει καθοδήγηση για τις αρχές και τις βέλτιστες πρακτικές σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή εφαρμόζει τις έννοιες της σχετικής αγοράς προϊόντος και της σχετικής γεωγραφικής αγοράς στην επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού της ΕΕ.
Για περισσότερες πληροφορίες
Βλ. την ειδική ιστοσελίδα της ΓΔ Ανταγωνισμού, η οποία περιέχει i) τις συνεισφορές των ενδιαφερόμενων μερών που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της αξιολόγησης ii) τα αποτελέσματα της διαβούλευσης σχετικά με το σχέδιο αναθεωρημένης ανακοίνωσης iii) το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για την αξιολόγηση και iv) την υποστηρικτική μελέτη που εκπονήθηκε για την αξιολόγηση.
Ερωτήσεις και απαντήσεις είναι διαθέσιμες εδώ
«Με αυτή τη διεξοδική επανεξέταση των τρεχουσών κατευθυντήριων οδηγιών μας, ενισχύουμε σημαντικές αρχές της επιβολής των κανόνων ανταγωνισμού και ανταποκρινόμαστε στις νέες συνθήκες της αγοράς, όπως η ψηφιοποίηση και η ολοένα και πιο διασυνδεδεμένη και παγκοσμιοποιημένη εμπορική δραστηριότητα», δήλωσε η Μαργκρέιτε Βεστάγκερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού.
«Οι αγορές μεταβάλλονται ραγδαία, και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες μας εξακολουθούν να εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται και να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις τεχνολογικές εξελίξεις. Η αναθεωρημένη ανακοίνωση θα ενισχύσει τη διαφάνεια και την ασφάλεια δικαίου προς όφελος όλων των ενδιαφερόμενων μερών».