Οι περισσότεροι Τούρκοι τα βγάζουν πέρα δύσκολα. Φαίνεται άλλωστε από τα σουπερμάρκετ, τα οποία έχουν πλέον τοποθετήσει αντικλεπτικά συστήματα σε προϊόντα όπως βούτυρο, οδοντόκρεμες, ελαιόλαδο και παιδικές τροφές. Πριν λίγους μήνες ο γραφίστας Μαχίρ Ακογούν σχεδίασε ένα αυτοκόλλητο για να διαμαρτυρηθεί για την εκτόξευση των τιμών. Πλάι σε φωτογραφία του Τούρκου προέδρου έγραψε: «Είναι το προϊόν πολύ ακριβό; Ευχαρίστησε τον Ερντογάν». Λίγες μέρες μετά ο δημιουργός του αυτοκόλλητου συνελήφθη και του απαγγέλθηκαν κατηγορίες. Αργότερα, όμως, αθωώθηκε στο δικαστήριο.
Το ποσοστό πληθωρισμού στην Τουρκία άγγιξε το τελευταίο διάστημα το 65% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά και θεωρείται πολύ πιθανό να συνεχίσει σε ανοδική πορεία το επόμενο διάστημα. Ο λόγος για την εκτόξευση του πληθωρισμού είναι η οικονομική πολιτική που υιοθετούσε για χρόνια ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος ήθελε χαμηλά επιτόκια με κάθε τίμημα. Έτσι ο πληθωρισμός έσπασε τον Οκτώβριο του 2021 το φράγμα του 85%. Μετά τις εκλογές τον Μάιο του 2023 και τις αλλαγές στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας και της Κεντρικής Τράπεζας το βασικό επιτόκιο αυξήθηκε σημαντικά και βρίσκεται σήμερα στο 42,40%.
«Τα παιδιά μου πεινάνε, είμαι χρεωμένος»
Η στέγη έχει γίνει απλησίαστη για πολλούς Τούρκους. Τον Νοέμβριο του 2023 οι τιμές σε όλη τη χώρα ήταν κατά μέσο όρο 86,5% πάνω από εκείνες του προηγούμενου έτους. Τα ενοίκια αυξήθηκαν στην Τουρκία το τελευταίο τρίμηνο του 2023 περισσότερο απ' όσο σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του διεθνούς οργανισμού. Και επειδή στις αυξήσεις ενοικίων έχει επιβληθεί πλαφόν διά νόμου στο 25%, πολλοί ιδιοκτήτες προσπαθούν να ξεφορτωθούν το γρηγορότερο τους ενοικιαστές τους. Λέγεται ότι τα δικαστήρια έχουν πλημμυρίσει το τελευταίο διάστημα με αγωγές έξωσης.
O Ερόλ Γκιούνες πουλάει τσάντες σε λαϊκές αγορές έξι ημέρες την εβδομάδα. «Ανήκουμε στη χαμηλότερη τάξη στην Τουρκία. Εμείς ζοριζόμαστε και οι πλούσιοι περνάνε καλά. Κανείς όμως δεν τολμά να το πει. Όποιος το τολμήσει θα βρεθεί στη φυλακή λίγο αργότερα», λέει ο 50χρονος Κούρδος, πατέρας δύο παιδιών. Προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με δέκα πιστωτικές κάρτες. Τα χρέη του φθάνουν τις 200.000 τουρκικές λίρες, περίπου 6.000 ευρώ. Όλοι το ίδιο κάνουν, λέει.
Τέλη Δεκεμβρίου, τα χρέη ώθησαν έναν 42χρονο πατέρα τεσσάρων παιδιών να πέσει από τον τρίτο όροφο εμπορικού κέντρου της Κωνσταντινούπολης. Κρεμασμένος από το στηθαίο, φώναζε: «Πεινάω, τα παιδιά μου πεινάνε, είμαι χρεωμένος». Ο άνδρας επέζησε σοβαρά τραυματισμένος.
«Μακρόπνοη οικονομική πολιτική»
«Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι φτωχοί φτωχότεροι», εκτιμά ο οικονομολόγος Σερέφ Ογκούζ. Στις σφυγμομετρήσεις οι ερωτηθέντες λένε ότι πέφτουν για ύπνο πεινασμένοι και ότι πολλοί 70άρηδες αναγκάζονται να δουλεύουν γιατί η σύνταξή τους δεν φθάνει για να επιβιώσουν. Ο Τούρκος οικονομολόγος δεν πιστεύει την κυβερνητική πρόβλεψη πως ο πληθωρισμός θα πέσει στο 34% μέχρι το τέλος του 2024. Αμφιβάλλει ότι η Άγκυρα θα έχει την απαιτούμενη αντοχή για να καταπολεμήσει μακροπρόθεσμα τον πληθωρισμό. «Για να πέσει ο πληθωρισμός σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να εφαρμοστεί απαρέγκλιτα μια σκληρή οικονομική πολιτική. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση πρέπει να εγκαταλείψει τη λαϊκίστικη ρητορική, εφαρμόζοντας πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας περικόπτοντας τις δημόσιες δαπάνες».
Όμως, πέρυσι, ενόψει βουλευτικών και προεδρικών εκλογών, η κυβέρνηση Ερντογάν επανειλημμένα μοίρασε δώρα δισεκατομμυρίων στους ψηφοφόρους. Παρατηρητές θεωρούν δεδομένο ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα κάνει το ίδιο και πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές στις 31 Μαρτίου. Για μια φορά ακόμα θα βάλει βαθιά το χέρι στα δημόσια ταμεία, προκειμένου να πάρει πίσω την Κωνσταντινούπολη, την πολυπληθέστερη πόλη της χώρας.
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE