Οι στρατιωτικές προοπτικές της Ουκρανίας φαίνονται ζοφερές. Η δυτική στρατιωτική βοήθεια δεν είναι πλέον εξασφαλισμένη στα ίδια επίπεδα με τα προηγούμενα χρόνια. Η καλοκαιρινή αντεπίθεση της Ουκρανίας στο νότο τελείωσε, χωρίς να εκπληρώσει κανέναν από τους στόχους της.
Και τώρα, τα ρωσικά στρατεύματα βρίσκονται στην επίθεση, ειδικά στα ανατολικά της χώρας. Η πόλη Μαρίνκα έχει καταρρεύσει. Η Αβντίβκα περικυκλώνεται σιγά σιγά. Αναμένεται προώθηση στο Τσασίβ Γιαρ, κοντά στο Μπαχμούτ. Πιο βόρεια, έξω από το Κουπιάνσκ, οι μάχες έχουν επιβραδυνθεί.
Ουκρανός στρατιώτης κοιτάζει επίμονα ένα ρωσικό τανκ. Καταστράφηκε πριν από περισσότερο από ένα χρόνο στα ανατολικά της χώρας. Ανασηκώνει τους ώμους του και κόβει το σκουριασμένο κουφάρι.
Το μέταλλο θα κοπεί και θα χρησιμεύσει ως προστασία των ουκρανικών τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού που υπερασπίζονται την εμπόλεμη πόλη Αβντίβκα, κάποιες δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, περιγράφουν σε ρεπορτάζ τους οι New York Times.
Η ανάγκη λαφυραγώγησης ενός κατεστραμμένου ρωσικού οχήματος ως αντιστάθμισμα στις φθίνουσες προμήθειες της Ουκρανίας σε εξοπλισμό υπογραμμίζει τις τρέχουσες προκλήσεις του Κιέβου στο πεδίο της μάχης, καθώς προετοιμάζεται για έναν ακόμη χρόνο σκληρού πολέμου.
«Αν οι διεθνείς μας σύμμαχοι κινούνταν πιο γρήγορα, θα τους είχαμε χτυπήσει τόσο δυνατά τους πρώτους τρεις ή τέσσερις μήνες που θα το είχαμε ήδη ξεπεράσει. Θα σπέρναμε χωράφια και θα μεγαλώναμε παιδιά», είπε ο στρατιώτης. «Θα στέλναμε ψωμί στην Ευρώπη. Αλλά έχουν περάσει ήδη δύο χρόνια».
Το Κρεμλίνο υπερτερεί σε όλα: έχει περισσότερους άνδρες, πυρομαχικά και οχήματα. Και δεν σταματούν, παρά τον αυξανόμενο αριθμό τραυματιών και νεκρών.
Καμία πλευρά δεν έχει διακριθεί με τις πρωτοποριακές τακτικές της στο πεδίο της μάχης. Αντίθετα, μαίνεται ένας θανατηφόρος χορός χαμηλών τεχνολογικών επιδόσεων, θυμίζοντας μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή του Δυτικού Μετώπου του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτή η τακτική παρέχει πλεονέκτημα στη Ρωσία, που πιέζει για να εξασφαλίσει την ανατολική περιοχή του Ντονμπάς, πρωταρχικό πολεμικό στόχο της Μόσχας μετά την ήττα της το 2022 γύρω από το Χάρκοβο, τη Χερσώνα και το Κίεβο.
«Το ρωσικό πλεονέκτημα σε αυτό το στάδιο δεν είναι καθοριστικό», εκτιμά ο Μάικλ Κόφμαν, ανώτερος συνεργάτης στο πρόγραμμα Ρωσίας και Ευρασίας στο Carnegie Endowment for International Peace, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα την Ουκρανία. «Ανάλογα με το τι θα συμβεί φέτος, ιδιαίτερα με την υποστήριξη της Δύσης για την Ουκρανία, το 2024 πιθανότατα θα ακολουθήσει μία από τις δύο πορείες. Η Ουκρανία ή θα επανακτήσει το πλεονέκτημα μέχρι το 2025 ή θα αρχίσει να χάνει τον πόλεμο χωρίς επαρκή βοήθεια».
Προς το παρόν, η Ουκρανία βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Τα προβλήματα που ταλαιπωρούν τον στρατό της έχουν επιδεινωθεί από το καλοκαίρι. Οι Ουκρανοί στρατιώτες είναι εξουθενωμένοι από μεγάλες εκτάσεις μάχης και μικρότερες περιόδους ανάπαυσης. Οι τάξεις, που αραιώνουν από τα αυξανόμενα θύματα, αναπληρώνονται μόνο εν μέρει, συχνά με μεγαλύτερους σε ηλικία και κακώς εκπαιδευμένους νεοσυλλέκτους.
Ουκρανός στρατιώτης, μέλος ταξιαρχίας που έχει αναλάβει να κρατά τη γραμμή νοτιοδυτικά της Αβντίβκα, έδειξε ένα βίντεο που τράβηξε κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης πρόσφατα. Οι εκπαιδευτές, προσπαθώντας να καταπνίξουν τα γέλια τους, αναγκάστηκαν να κρατήσουν τον άνδρα, γύρω στα 50, μόνο και μόνο για να μπορέσει να πυροβολήσει με το τουφέκι. Ήταν αλκοολικός, είπε ο στρατιώτης.
«Τρεις στους δέκα στρατιώτες που εμφανίζονται δεν είναι καλύτεροι από μεθυσμένους που αποκοιμήθηκαν και ξύπνησαν με στολή», είπε, αναφερόμενος στους νεοσύλλεκτους που φτάνουν στην ταξιαρχία του.
Οι προσπάθειες για τη διόρθωση του προβλήματος έχουν προκαλέσει διαμάχη μεταξύ της στρατιωτικής και της πολιτικής ηγεσίας.
Στρατιωτικοί αξιωματούχοι προβάλλουν την ανάγκη για ευρύτερη επιστράτευση για να κερδίσουν τον πόλεμο, αλλά το γραφείο του προέδρου Ζελένσκι ανησυχεί για την εισαγωγή αντιδημοφιλών τακτικών. Περίπου 500.000 νέοι στρατιώτες, λένε οι αναλυτές, χρειάζονται για να απωθήσουν τους Ρώσους.
Ενώ οι απώλειες της Ουκρανίας παραμένουν αυστηρά φυλαγμένο μυστικό, αξιωματούχοι των ΗΠΑ το καλοκαίρι υπολόγισαν ότι οι θάνατοι και οι τραυματισμοί ξεπερνούσαν τους 150.000. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επίσης τεράστιους αριθμούς απωλειών, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, αλλά οι δυνάμεις του Κρεμλίνου κατάφεραν να αποκρούσουν μια συντονισμένη ουκρανική αντεπίθεση, να ανασυνταχθούν και τώρα επιτίθενται σε ψυχρές χειμερινές συνθήκες.
«Είμαστε κουρασμένοι», είπε ένας Ουκρανός διοικητής διμοιρίας, μιλώντας ανώνυμα.
Χωρίς στρατιώτες και πυρομαχικά απέναντι στη ρωσική πολεμική μηχανή
Η έλλειψη στρατευμάτων είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Το άλλο και επί του παρόντος πιο πιεστικό ζήτημα είναι η μείωση των αποθεμάτων πυρομαχικών για την Ουκρανία, καθώς οι συνεχιζόμενες προμήθειες από τη Δύση παραμένουν κάθε άλλο παρά βέβαιες. Οι Ουκρανοί διοικητές πρέπει τώρα να μεριμνήσουν για τα πυρομαχικά τους, υπολογίζοντας ότι κάθε νέα αποστολή μπορεί να είναι και η τελευταία.
Η έλλειψη πυρομαχικών - και η μεταβαλλόμενη ισορροπία στο πεδίο της μάχης - σημαίνει ότι οι πυροβολητές λαμβάνουν δράση μόνο όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισβάλλουν σε ουκρανικά χαρακώματα.
«Μπορούμε να τους σταματήσουμε προς το παρόν, αλλά ποιος ξέρει», είπε κάποιος. «Αύριο μεθαύριο ίσως δεν θα μπορούμε. Είναι μεγάλο το πρόβλημα για μας».
Η έλλειψη πυρομαχικών έγινε αισθητή σε μεγάλο μέρος της μετώπου μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, δήλωσαν Ουκρανοί στρατιώτες. Οι ρωσικές μονάδες βρίσκονται σε θέση παρόμοια με του καλοκαιριού του 2022, όταν μπορούσαν απλώς να καταστρέψουν μια ουκρανική θέση έως ότου ξεμείνουν οι δυνάμεις του Κιέβου από πυρομαχικά. Αλλά σε αντίθεση με εκείνο το καλοκαίρι, δεν υπάρχει πλέον ο ξέφρενος αγώνας στις δυτικές πρωτεύουσες για τον εκ νέου εξοπλισμό των στρατευμάτων της Ουκρανίας.
Και σε αντίθεση με εκείνο το καλοκαίρι, τα drones έχουν αναλάβει πολύ μεγαλύτερη παρουσία στο οπλοστάσιο και των δύο πλευρών - ειδικά τα αγωνιστικά drones FPV που έχουν εκρηκτικά και χρησιμοποιούνται σαν τηλεκατευθυνόμενοι πύραυλοι.
Τα drones έχουν συμπληρώσει το παραδοσιακό πυροβολικό. Τους τελευταίους εννέα μήνες, ο αριθμός των FPV έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 10 φορές. Περισσότερα θύματα προκαλούνται από drones παρά από πυροβολικό σε ορισμένα σημεία του μετώπου, δήλωσαν Ουκρανοί στρατιώτες.
Ακόμη και η συμβολή των πυρομαχικών διασποράς που προμήθευσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αμφιλεγόμενη επειδή βλάπτουν τους αμάχους για χρόνια, έχει χάσει μέρος της ισχύος της στο πεδίο της μάχης.
«Αρχικά, τον Σεπτέμβριο, μπορούσαμε να χτυπήσουμε μεγάλες ομάδες, αλλά τώρα επιτίθενται σε πολύ μικρότερες μονάδες», είπε διοικητής διμοιρίας που πολεμούσε έξω από το Μπαχμούτ. Πρόσθεσε ότι οι Ρώσοι έχουν κάνει τα χαρακώματα τους ακόμα πιο βαθιά και πιο δύσκολο να χτυπηθούν.
Οι στρατιώτες που υπερασπίζονταν την Αβντίβκα είπαν ότι ρωσικοί σχηματισμοί είχαν επιτεθεί έως και σε εννέα ξεχωριστά κύματα, ελπίζοντας να αναδιπλωθούν τα ουκρανικά χαρακώματα. Είναι μια τακτική που αναπαράγεται σε όλο το μέτωπο από το πεζικό της Μόσχας.
Η πρόταση της Ουάσιγκτον στην Ουκρανία να «παίξει άμυνα» το 2024 δεν θα έχει αντίκρισμα αν το Κίεβο δεν έχει τα πυρομαχικά ή τους ανθρώπους για να υπερασπιστεί το έδαφος που κατέχει αυτή τη στιγμή, λένε οι αναλυτές.