Η προσπάθεια της Δύσης να περιορίσει τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία απέτυχε, σύμφωνα με έκθεση που ήρθε στην κατοχή του Politico.
Οι χώρες της G7 και η ΕΕ επέβαλαν ανώτατο όριο 60 δολαρίων ανά βαρέλι στο ρωσικό αργό πετρέλαιο τον περασμένο Δεκέμβριο, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν σταθερές τις προμήθειες πετρελαίου παγκοσμίως και παράλληλα να περιορίσουν τα έσοδα του Κρεμλίνου. Αλλά η εκτεταμένη καταστρατήγηση και τα κενά σημαίνουν ότι η Μόσχα εξακολουθεί να κερδίζει δισεκατομμύρια από τις εξαγωγές της, που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να παρατείνει τον πόλεμο.
Δεν είναι ότι το όριο τιμής δεν είχε αποτέλεσμα. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, οι κυρώσεις αυτές κόστισαν στο Κρεμλίνο 34 δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα από εξαγωγές, ποσό που ισοδυναμεί με περίπου δύο μήνες κερδών φέτος, σύμφωνα με τη νέα ανάλυση από το Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA).
Το ποσό όμως είναι πολύ μικρότερο από όσο ήλπιζαν εκείνοι που σχεδίασαν τους κανόνες. Επιπλέον, ο αντίκτυπος ήταν πιο έντονος το πρώτο εξάμηνο του 2023 αλλά έκτοτε έχει αρχίσει να εξασθενεί. Το ρωσικό πετρέλαιο πωλείται πλέον σταθερά υψηλότερα από το όριο των 60 δολαρίων.
«Ο αντίκτυπος του ανώτατου ορίου τιμών έχει περιοριστεί λόγω ανεπαρκούς παρακολούθησης και επιβολής», δήλωσε ο Isaac Levi, ο οποίος ηγείται του έργου της CREA για την Ευρώπη και τη Ρωσία, με τα δυτικά έθνη να αποτυγχάνουν να κλείσουν τις «τρύπες» στις κυρώσεις.
Το πρόβλημα οφείλεται εν μέρει στο ότι οι έμποροι απλώς αγνοούν το ανώτατο όριο τιμών, αναφέρει η έκθεση, και το ρωσικό πετρέλαιο πωλείται για περίπου 70 δολάρια το βαρέλι. Περίπου το 48% των ρωσικών φορτίων πετρελαίου μεταφέρονταν με δεξαμενόπλοια που ανήκουν ή είναι ασφαλισμένα σε χώρες της G7 και της ΕΕ, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Θεωρητικά, το ανώτατο όριο τιμών θα πρέπει να ισχύει για αυτά τα πλοία, τα οποία αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα του παγκόσμιου στόλου -αλλά στην πράξη, λίγοι φορείς εκμετάλλευσης έχουν στοχοποιηθεί.
Ένα «παραθυράκι διύλισης» έχει επίσης υπονομεύσει τις δυτικές προσπάθειες. Χώρες όπως η Ινδία αγοράζουν τεράστιες ποσότητες ρωσικού αργού φθηνά, το επεξεργάζονται και στη συνέχεια το πωλούν σε όποιον το θέλει, χωρίς περιορισμούς. Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα μπορούσαν εν αγνοία τους να χρησιμοποιούν βενζίνη, ντίζελ και αεροπορικά καύσιμα που παράγονται από ρωσικό αργό, χρηματοδοτώντας ταυτόχρονα τις ένοπλες δυνάμεις της Μόσχας.
Τα δεδομένα υποστηρίζουν αυτή την υποψία. Το Νέο Δελχί αύξησε τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου κατά 134% το περασμένο έτος, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ήμισυ του θαλάσσιου εμπορίου αργού της Ρωσίας. Οι ινδικές εξαγωγές προϊόντων καυσίμων στην ΕΕ έχουν παράλληλα εκτοξευθεί. Αν και τεχνικά δεν αποτελεί παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ, η Ουκρανία ζήτησε από τις Βρυξέλλες να απαγορεύσουν αυτές τις πωλήσεις τρίτων.
Ελάχιστοι έχουν κατηγορηθεί από τις δυτικές κυβερνήσεις για αποτυχία τήρησης των κανόνων και οι έρευνες για υποτιθέμενες αδικοπραγίες είναι σπάνιες. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία αψηφά ανοιχτά την απαγόρευση, ενώ ένας σκιώδης στόλος γηρασμένων δεξαμενόπλοιων διακινεί καύσιμα.
Η αλλαγή των κανόνων για την απαγόρευση αυτών των πρακτικών και η διασφάλιση ότι οι παραβιάσεις των κυρώσεων θα έχουν συνέπειες θα δυσκολέψει το Κρεμλίνο να πληρώσει για τα όπλα και τους στρατιωτικούς μισθούς που συντηρούν τη σύγκρουση στην Ουκρανία, αναφέρει η έκθεση. «Οι κυρώσεις δεν μείωσαν την αποφασιστικότητα του Κρεμλίνου για πόλεμο».
Προσοχή στα κενά
Η Ουκρανία έχει προειδοποιήσει εδώ και καιρό για την επικράτηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς.
«Αυτά τα ευρήματα δεν αποτελούν έκπληξη -το ανώτατο όριο της τιμής του πετρελαίου σχεδιάστηκε πολύ καλά, αλλά το πιο αδύναμο μέρος ήταν πάντα η επιβολή», δήλωσε στο Politico ο Oleg Ustenko, οικονομικός σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelenskyy.
«Όταν εισήχθησαν οι κανόνες πριν από ένα χρόνο, επικράτησε σχεδόν πανικός στη ρωσική αγορά. Υπήρξε σημαντική μείωση στα έσοδά τους. Όμως προσπαθούσαν να βρουν όλα τα διαθέσιμα κενά και τελικά τα βρήκαν», είπε.
Ο Ustenko ζητά τώρα την ποινική δίωξη οποιουδήποτε διαπιστωθεί ότι εμπλέκεται στην παράκαμψη των περιορισμών στη ρωσική ενέργεια.
Ο περιορισμένος αντίκτυπος του ανώτατου ορίου της τιμής του πετρελαίου είναι «απογοητευτικός» αλλά «δεν προκαλεί έκπληξη», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. Αυτά τα αποτελέσματα, συνέχισε ο διπλωμάτης, θα πρέπει τώρα να ενθαρρύνουν «περισσότερους προβληματισμούς σχετικά με το τι μπορούμε να κάνουμε για να κλείσουν τα κενά, αν και δεν πρόκειται ποτέ να πετύχουμε 100% "στεγανότητα"».