Ανώτερος Ουκρανός αξιωματικός του στρατού με βαθείς δεσμούς με τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας έπαιξε κεντρικό ρόλο στον βομβαρδισμό του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream πέρυσι, σύμφωνα με αξιωματούχους στην Ουκρανία και αλλού στην Ευρώπη, καθώς και σύμφωνα με άλλα άτομα που έχουν γνώση των λεπτομερειών της μυστικής επιχείρησης.
Ο ρόλος του αξιωματικού παρέχει τα πιο άμεσα στοιχεία μέχρι σήμερα που συνδέουν τη στρατιωτική ηγεσία και την ηγεσία ασφαλείας της Ουκρανίας με την αμφιλεγόμενη πράξη δολιοφθοράς που έχει προκαλέσει πολλαπλές ποινικές έρευνες και την οποία Αμερικανοί και δυτικοί αξιωματούχοι έχουν χαρακτηρίσει ως επικίνδυνη επίθεση στην ενεργειακή υποδομή της Ευρώπης.
Ο Ρομάν Τσερβίνσκι, 48χρονος παρασημοφορεμένος συνταγματάρχης που υπηρέτησε στις Ειδικές Δυνάμεις της Ουκρανίας, ήταν ο συντονιστής της επιχείρησης Nord Stream, είπαν άνθρωποι που γνωρίζουν τον ρόλο του, καθώς διαχειρίστηκε την επιμελητεία και υποστήριξη για μια ομάδα έξι ατόμων που νοίκιασε ένα ιστιοπλοϊκό με ψευδείς ταυτότητες και χρησιμοποίησε καταδυτικό εξοπλισμό βαθέων υδάτων για να τοποθετήσει εκρηκτικά στους αγωγούς. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2022, τρεις εκρήξεις προκάλεσαν τεράστιες διαρροές στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2, που εκτείνονται από τη Ρωσία στη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα. Η επίθεση άφησε ανέπαφη μόνο μία από τις τέσσερις συνδέσεις αερίου του δικτύου, ενώ μάλιστα πλησίαζε ο χειμώνας.
Ο Τσερβίνσκι δεν έδρασε και δεν σχεδίασε μόνος του την επιχείρηση, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν τον ρόλο του. Ελαβε εντολές από υψηλότερους Ουκρανούς αξιωματούχους, οι οποίοι εν τέλει αναφέρθηκαν στον στρατηγό Βαλερί Ζαλούσνι, τον υψηλότερο αξιωματικό της Ουκρανίας, ανέφεραν άτομα που γνώριζαν πώς διεξήχθη η επιχείρηση. Μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσουν ευαίσθητες λεπτομέρειες σχετικά με τον βομβαρδισμό.
Η Ουκρανία έχει υλοποιήσει πολλές παράτολμες μυστικές επιχειρήσεις κατά των ρωσικών δυνάμεων. Ωστόσο, η επίθεση στους Nord Stream είχε στόχο μη στρατιωτικές υποδομές που κατασκευάστηκαν για να παρέχουν ενέργεια σε εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη. Ενώ η Gazprom, ο ρωσικός κρατικός όμιλος φυσικού αερίου, κατέχει το 51% του Nord Stream, δυτικές ενεργειακές εταιρείες, μεταξύ άλλων από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία, ως εταίροι επένδυσαν δισεκατομμύρια στο έργο. Η Ουκρανία είχε παραπονεθεί εδώ και καιρό ότι ο Nord Stream θα επέτρεπε στη Ρωσία να παρακάμψει τους ουκρανικούς αγωγούς, στερώντας το Κίεβο από τεράστια έσοδα από τη διαμετακόμιση.
Μέσω του δικηγόρου του, ο Τσερβίνσκι αρνήθηκε οποιοδήποτε ρόλο στη δολιοφθορά. «Όλες οι εικασίες για τη συμμετοχή μου στην επίθεση διαδίδονται από τη ρωσική προπαγάνδα χωρίς καμία βάση», είπε σε γραπτή δήλωση στην Washington Post και στο Der Spiegel, που διεξήγαγαν κοινή έρευνα για τον ρόλο του.
Οι εκπρόσωποι της ουκρανικής κυβέρνησης δεν απάντησαν σε λίστα ερωτήσεων σχετικά με τη συμμετοχή του Τσερβίνσκι.
Ο ρόλος του Τσερβίνσκι απεικονίζει τη σύνθετη δυναμική και τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς της κυβέρνησης του Κιέβου εν καιρώ πολέμου, όπου οι μυστικές υπηρεσίες και το στρατιωτικό κατεστημένο της Ουκρανίας βρίσκονται συχνά σε ένταση με την πολιτική ηγεσία.
Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Τσερβίνσκι υπηρετούσε σε μονάδα των Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων και επικεντρωνόταν σε πράξεις αντίστασης σε περιοχές της χώρας που κατείχε η Ρωσία, είπαν άνθρωποι που γνωρίζουν τα καθήκοντά του. Αναφερόταν στον υποστράτηγο Βίκτορ Χανουστσάκ, έμπειρο και σεβαστό αξιωματικό, ο οποίος επικοινωνούσε απευθείας με τον Ζαλούζνι.
Ο Τσερβίνσκι ήταν κατάλληλος για να βοηθήσει στην εκτέλεση μιας μυστικής αποστολής που είχε σκοπό να συγκαλύψει την ευθύνη της Ουκρανίας. Έχει υπηρετήσει σε ανώτερες θέσεις στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της χώρας καθώς και στην Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας, την SBU, και είναι επαγγελματικά και προσωπικά κοντά σε βασικούς στρατιωτικούς ηγέτες. Έχει επίσης βοηθήσει στη διεξαγωγή άλλων μυστικών επιχειρήσεων.
Το 2020 επέβλεψε ένα περίπλοκο σχέδιο για να δελεάσει μαχητές της ρωσικής μισθοφορικής ομάδας Wagner στη Λευκορωσία, με στόχο να τους συλλάβει και να τους αιχμαλωτίσει στην Ουκρανία. Στη δήλωσή του στο The Post και στο Der Spiegel είπε ότι επίσης «σχεδίασε και εφάρμοσε» επιχειρήσεις για τη δολοφονία φιλορώσων αυτονομιστών ηγετών στην Ουκρανία και για την «απαγωγή ενός μάρτυρα» που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει την κατάρριψη της πτήσης 17 της Malaysia Airlines από τη Ρωσία πάνω από το ανατολικό Ντονμπάς το 2014, που είχε αποτέλεσμα τον θάνατο και των 298 επιβαινόντων.
Ο Τσερβίνσκι κρατείται σε φυλακή του Κιέβου με την κατηγορία κατάχρησης εξουσίας προκειμένου να δελεάσει Ρώσο πιλότο να αυτομολήσει στην Ουκρανία τον Ιούλιο του 2022. Οι αρχές ισχυρίζονται ότι ο Τσερβίνσκι, ο οποίος συνελήφθη τον Απρίλιο, ενήργησε χωρίς άδεια και ότι η επιχείρηση έδωσε τις συντεταγμένες ενός ουκρανικού αεροδρομίου, προκαλώντας ρωσική επίθεση με ρουκέτα που σκότωσε έναν στρατιώτη και τραυμάτισε άλλους 17.
Ο Χανουστσάκ, ο οποίος δεν υπηρετεί πλέον στις Δυνάμεις Ειδικών Αποστολών, δήλωσε ότι η επιχείρηση εγκρίθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις και αρνήθηκε να σχολιάσει αυτό το άρθρο.
Ο Τσερβίνσκι είπε ότι δεν ευθύνεται για τη ρωσική επίθεση και ότι στην προσπάθειά του να πείσει τον πιλότο να πετάξει στην Ουκρανία και να παραδώσει το αεροσκάφος του ενεργούσε κατόπιν εντολής. Ο ίδιος αποκαλεί τη σύλληψή του ως πολιτική δίωξη για την κριτική του στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την κυβέρνησή του. Ο Τσερβίνσκι έχει δηλώσει δημόσια ότι υποπτεύεται τον Άντρι Γιέρμακ, έναν από τους στενότερους συμβούλους του Ζελένσκι, για κατασκοπεία υπέρ της Ρωσίας. Κατηγόρησε επίσης την κυβέρνηση Ζελένσκι ότι απέτυχε να προετοιμάσει επαρκώς τη χώρα για τη ρωσική εισβολή.
Η φερόμενη συμμετοχή του Τσερβίνσκι στον βομβαρδισμό του Nord Stream έρχεται σε αντίθεση με τις δημόσιες αρνήσεις του Ζελένσκι ότι εμπλέκεται η χώρα του.
«Τίποτα τέτοιο δεν έχει γίνει από την Ουκρανία. Δεν θα ενεργούσα ποτέ έτσι», έχει πει ο πρόεδρος της χώρας.
Αλλά η επιχείρηση Nord Stream σχεδιάστηκε με τρόπο που θα κρατούσε τον Ζελένσκι έξω από το κόλπο, είπαν άνθρωποι με γνώση της επιχείρησης.
«Όλοι όσοι εμπλέκονται στον σχεδιασμό και την εκτέλεση αναφέρονταν απευθείας στον [αρχηγό του γενικού επιτελείου] Ζαλούσνι, οπότε ο Ζελένσκι δεν θα το γνώριζε», σύμφωνα με αναφορές πληροφοριών που έλαβε η CIA. Αξιωματούχοι σε πολλές χώρες δήλωσαν ιδιωτικά ότι ήταν βέβαιοι πως ο Ζελένσκι δεν ενέκρινε προσωπικά την επίθεση στους Nord Stream.