Η Σαουδική Αραβία βάζει στον πάγο τα σχέδια για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, δήλωσαν στο Reuters δύο πηγές προσκείμενες στο Ριάντ, σηματοδοτώντας μια ταχεία επανεξέταση των προτεραιοτήτων εξωτερικής πολιτικής ενώ κλιμακώνεται ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς.
Η σύγκρουση έχει επίσης ωθήσει το βασίλειο να συνεργαστεί με το Ιράν. Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δέχτηκε το πρώτο του τηλεφώνημα από τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι, καθώς το Ριάντ προσπαθεί να αποτρέψει μια ευρύτερη έκρηξη βίας σε ολόκληρη την περιοχή.
Οι δύο πηγές είπαν στο Reuters ότι θα υπάρξει καθυστέρηση στις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ συνομιλίες για εξομάλυνση με το Ισραήλ, κάτι που θα ήταν βασικό βήμα ώστε το Ριάντ να εξασφαλίσει ως αντάλλαγμα μια αμυντική συμφωνία με την Ουάσιγκτον.
Πριν την επίθεση της Χαμάς, που υποστηρίζεται από το Ιράν, εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, που πυροδότησε νέα κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή, τόσο η ισραηλινή όσο και η σαουδαραβική ηγεσία διακήρυσσαν ότι κινούνταν σταθερά προς μια συμφωνία που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή.
Η Σαουδική Αραβία, γενέτειρα του Ισλάμ και πατρίδα των δύο ιερότερων τοποθεσιών του, μέχρι την τελευταία σύγκρουση δήλωνε ότι δεν θα επέτρεπε να εκτροχιαστεί η επιδίωξη ενός αμυντικού συμφώνου με τις ΗΠΑ, ακόμη κι αν το Ισραήλ δεν πρόσφερε σημαντικές παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν κράτος, ανέφεραν προηγουμένως πηγές.
Αλλά μια προσέγγιση που παραμερίζει και εξολοθρεύει τους Παλαιστίνιους ενέχει τον κίνδυνο να εξοργιστούν οι Άραβες στην ευρύτερη περιοχή, καθώς τα αραβικά ειδησεογραφικά πρακτορεία μεταδίδουν εικόνες Παλαιστινίων που σκοτώθηκαν σε ισραηλινά αντίποινα.
Οι μαχητές της Χαμάς σκότωσαν περισσότερους από 1.300 Ισραηλινούς στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ενώ πάνω από 1.800 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στα συνεχιζόμενα πλήγματα του Ισραήλ στη Γάζα ως απάντηση.
Η πρώτη πηγή που πρόσκειται στο Ριάντ αναφέρει ότι οι συνομιλίες δεν μπορούν να συνεχιστούν προς το παρόν και ότι το ζήτημα των ισραηλινών παραχωρήσεων για τους Παλαιστίνιους θα πρέπει να αποτελέσει μεγαλύτερη προτεραιότητα όταν ξαναρχίσουν οι συζητήσεις.
Ταμπού για τους Άραβες η εξομάλυνση
Η επανεξέταση από πλευράς Σαουδικής Αραβίας υπογραμμίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον να εμβαθύνει την ενσωμάτωση του Ισραήλ σε μια περιοχή όπου το παλαιστινιακό ζήτημα παραμένει μείζων αραβική ανησυχία.
«Η εξομάλυνση θεωρούνταν ήδη ταμπού (στον αραβικό κόσμο), αυτός ο πόλεμος απλώς το ενισχύει», δήλωσε ο Σαουδάραβας αναλυτής Aζίζ Αλγκασιάν.
Η Ουάσιγκτον θέλει να αξιοποιήσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, βάσει των οποίων τα κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, εξομαλύνουν τους δεσμούς τους.
Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν είπε σε ενημέρωση του Λευκού Οίκου αυτή την εβδομάδα ότι η προσπάθεια εξομάλυνσης «δεν βρίσκεται σε αναμονή», αλλά ότι η εστίαση είναι σε άλλες άμεσες προκλήσεις.
Σύμφωνα με την πηγή, η Ουάσιγκτον πίεσε το Ριάντ αυτή την εβδομάδα να καταδικάσει την επίθεση της Χαμάς, αλλά δεν βρήκε ευήκοα ώτα απο τον υπουργό Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας πρίγκιπα Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν. Αμερικανική πηγή το επιβεβαίωσε.
Η περιφερειακή σύγκρουση ώθησε επίσης τον διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας και τον πρόεδρο του Ιράν να μιλήσουν για πρώτη φορά, μετά τη μεσολάβηση της Κίνας που ώθησε τους αντιπάλους του Κόλπου να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις τους τον Απρίλιο.
Σε δήλωση της Σαουδικής Αραβίας αναφέρεται ότι ο διάδοχος είπε στον Ραΐσι πως «το βασίλειο καταβάλλει τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια προκειμένου να συνεργαστεί με όλες τις πλευρές, σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, ούτως ώστε να σταματήσει η συνεχιζόμενη κλιμάκωση».
Ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος είπε στο Reuters ότι η κλήση, που έκανε ο Ραΐσι προς τον διάδοχο, είχε ως στόχο να στηρίξει «την Παλαιστίνη και να αποτρέψει την εξάπλωση του πολέμου στην περιοχή».
«Η κλήση ήταν καλή και πολλά υποσχόμενη», είπε ο αξιωματούχος.
Δεύτερος Ιρανός αξιωματούχος είπε ότι η κλήση διήρκεσε 45 λεπτά και είχε την ευλογία του Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Προσέγγιση με Τεχεράνη και επιμέρους διαφοροποιήσεις
Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την κλήση, αλλά ανέφερε ότι ο διάδοχος δήλωσε την «αντίθεση του βασιλείου σε κάθε μορφή στόχευσης αμάχων και απώλεια αθώων ζωών», εκφράζοντας την «αταλάντευτη στάση του Ριάντ να υπερασπιστεί την παλαιστινιακή υπόθεση».
Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει να αμβλύνει τις εντάσεις σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής, όπως στην Υεμένη, όπου το Ριάντ ηγήθηκε ενός στρατιωτικού συνασπισμού σε πόλεμο εναντίον των Χούτι που ευθυγραμμίζονται με το Ιράν.
Ερωτηθείς για την κλήση του Ραΐσι με τον διάδοχο του θρόνου, ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι η Ουάσιγκτον βρίσκεται σε «συνεχή επαφή με τους Σαουδάραβες ηγέτες». Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν είχε πολλές συνδιαλέξεις με τον Σαουδάραβα ομόλογό του.
Ο Άλεξ Βατάνκα, διευθυντής του Προγράμματος για το Ιράν στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής της Ουάσιγκτον (Middle East Institute), διακρίνει διαφοροποίηση στην οπτική της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν για την περιοχή.
«Οι Σαουδάραβες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η περιοχή, και η ίδια η Σαουδική Αραβία, πρέπει να στραφεί προς την περιφερειακή συνεργασία και την οικονομική ανάπτυξη. Το Ιράν φαίνεται να πιστεύει ότι προτεραιότητα είναι να δώσει τον αγώνα ενάντια στους Ισραηλινούς», είπε.