Μια ηλιόλουστη μέρα στα ανοιχτά της νότιας ακτής της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, δύο γερασμένα δεξαμενόπλοια έδεσαν το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ το ένα αντλούσε πετρέλαιο στο άλλο. Αυτό, σύμφωνα με τα συστήματα δορυφορικής παρακολούθησης, δεν συνέβη ποτέ.
Η απόκλιση μεταξύ πραγματικών και ηλεκτρονικών τοποθεσιών -που μετρήθηκε σε αυτή την περίπτωση σε περισσότερα από τέσσερα μίλια- δεν ήταν σφάλμα, αλλά σκόπιμη εξαπάτηση που αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου συστήματος για τη διατήρηση της ροής των ρωσικών καυσίμων που υπόκεινται σε κυρώσεις, συχνά σε τιμές υψηλότερες απ' όσο επιθυμεί η Δύση, σημειώνει το Bloomberg.
Η πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο αυτόματο σύστημα, γνωστό ως AIS, ονομάζεται «spoofing». Θολώνει τη δυνατότητα εντοπισμού, καθησυχάζοντας τους νευρικούς αγοραστές που προσπαθούν να κρύψουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία.
Το Turba, μήκους 800 ποδιών, ήταν ένα από τα τάνκερ που συμμετείχαν στους μυστικούς ελιγμούς λίγα μόλις μίλια ανοικτά του κόλπου της Λακωνίας στις 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με παρατηρήσεις του Bloomberg και δορυφορικά δεδομένα. Κατασκευασμένο πριν από 26 χρόνια -που σημαίνει ότι κανονικά θα είχε ήδη διαλυθεί-, το πλοίο έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο των προσπαθειών της Ρωσίας να διατηρήσει το εμπόριο πετρελαίου της.
Μετά τις κυρώσεις της G-7, η Ρωσία συγκέντρωσε έναν τεράστιο στόλο σκιωδών δεξαμενόπλοιων -συχνά παλαιότερα πλοία όπως το Turba. Οι περιορισμοί απαγόρευαν στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ταυτόχρονα εμπόδισαν τις εταιρείες του μπλοκ, ιδίως τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες δεξαμενόπλοιων, να βοηθήσουν στις μεταφορές. Αλλά από τη στιγμή που αυτά τα πλοία βρίσκονται σε διεθνή ύδατα -όπως στα ανοιχτά της Ελλάδας-, τα περιθώρια ελέγχου μειώνονται.
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά τουλάχιστον το ήμισυ του ρωσικού πετρελαίου πιστεύεται ότι ρέει μέσω δεξαμενόπλοιων όπως το Turba.
Το «spoofing» είναι μια πολύ γνωστή πρακτική για φορτία πετρελαίου που επιδιώκεται να μείνουν στην αφάνεια. Αν και αποδοκιμάζεται από τις ρυθμιστικές αρχές -και τα πλοία δεν επιτρέπονται στα ευρωπαϊκά λιμάνια, αν το κάνουν-, είναι απολύτως νόμιμο στα διεθνή ύδατα και οι εταιρείες προσφέρουν την υπηρεσία ανοιχτά στο Διαδίκτυο.
Για να γίνει το «spoofing», κάποιος, κάπου, έχει τους υπολογιστές που στέλνουν ψεύτικα σήματα εντοπισμού ενώ ο πραγματικός αναμεταδότης του σκάφους απενεργοποιείται από το πλήρωμά του.
Την περασμένη εβδομάδα, τα ψευδή σήματα του Turba καταγράφηκαν και παρακολουθήθηκαν σε πολλά γνωστά συστήματα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου ενός που φιλοξενήθηκε από το Bloomberg. Φαινόταν να απέχει μίλια από το Simba, ένα άλλο σχετικά παλιό δεξαμενόπλοιο καλυμμένο με σκουριά, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκονταν δίπλα δίπλα στον Λακωνικό Κόλπο, παρατήρησε το Bloomberg ενώ επισκεπτόταν την περιοχή για να παρακολουθήσει τη ναυτιλιακή δραστηριότητα.
«Αυτό το είδος αδιαφανούς μεταφοράς τόσο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές υποδηλώνει ότι η οικονομική συναλλαγή για το φορτίο είναι πάνω από το ανώτατο όριο τιμής», δήλωσε ο Samir Madani, συνιδρυτής της TankerTrackers.com Inc., η οποία ακολούθησε την ίδια αποστολή και ανίχνευσε το αρχικό φορτίο πίσω στη Ρωσία.
Οι προσπάθειες να εντοπιστούν οι ιδιοκτήτες των Turba και Simba ήταν ανεπιτυχείς. Τρεις διεθνείς βάσεις δεδομένων ναυτιλίας δεν προσφέρουν κανένα μέσο επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες ή τους χειριστές και τέσσερις μεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε το Bloomberg επίσης δεν είχαν λεπτομέρειες.
Ο Λακωνικός Κόλπος έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα, μετά τις κυρώσεις. Άλλες τοποθεσίες περιλαμβάνουν τη Θέουτα, έναν ισπανικό θύλακα στις ακτές του Μαρόκου.
Ενώ οι ελληνικές εταιρείες δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες που βοηθούν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο, οι τοπικές αρχές δεν έχουν εξουσία να αστυνομεύουν τη δραστηριότητα που διεξάγεται στον Λακωνικό Κόλπο, επειδή οι μεταφορές φορτίου πραγματοποιούνται σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από την ακτή εκεί.
Η Ελλάδα δεν δημοσιεύει πληροφορίες για κινήσεις δεξαμενόπλοιων στην περιοχή και δεν είναι σαφές εάν παρακολουθεί τη δραστηριότητα. Οι ελληνικές αρχές δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες να σχολιάσουν.