Η Τουρκία βρίσκεται σε «εντατικές διαπραγματεύσεις» ώστε να βρει μια εναλλακτική στο σχέδιο του εμπορικού διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής της G20 αυτόν τον μήνα, καθώς η χώρα επιδιώκει να ενισχύσει τον ιστορικό της ρόλο ως οδός μεταφοράς εμπορευμάτων από την Ασία στην Ευρώπη.
Η Άγκυρα αντέδρασε στην προτεινόμενη διαδρομή Ινδίας-Μέσης Ανατολής που θα μεταφέρει αγαθά από την υποήπειρο μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και του Ισραήλ στις ευρωπαϊκές αγορές. Ο διάδρομος υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και την ΕΕ καθώς αμφότερες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας. Ωστόσο θα παρακάμπτει εντελώς την Τουρκία, επισημαίνουν οι Financial Τimes.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρόεδρος της Τουρκίας, δήλωσε μετά τη G20 ότι «δεν μπορεί να υπάρξει διάδρομος χωρίς την Τουρκία», προσθέτοντας ότι «η καταλληλότερη οδός για το εμπόριο από την ανατολή προς τη δύση πρέπει να περνά από την Τουρκία».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Χακάν Φιντάν έχει έκτοτε πιάσει το νήμα, επιμένοντας αυτή την εβδομάδα ότι «οι ειδικοί είχαν αμφιβολίες ότι ο πρωταρχικός στόχος [του διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής] ήταν ο ορθολογισμός και η αποτελεσματικότητα» υπονοώντας ότι παίζουν ρόλο «γεωστρατηγικές ανησυχίες».
«Ένας εμπορικός δρόμος δεν αφορά μόνο το εμπόριο. Είναι επίσης μια αντανάκλαση του γεωστρατηγικού ανταγωνισμού», είπε ο Φιντάν απαντώντας σε ερώτηση των Financial Times.
Η Τουρκία θέλει να τονίσει τον παραδοσιακό της ρόλο ως γέφυρα μεταξύ ανατολής και δύσης, μια ιστορία που πηγαίνει πίσω στους δρόμους του μεταξιού. Η Άγκυρα έχει δώσει έμφαση σε μια εναλλακτική που ονομάζεται πρωτοβουλία για τον Δρόμο Ανάπτυξης του Ιράκ, με τον Φιντάν να επιμένει ότι διεξάγονται «εντατικές διαπραγματεύσεις» με το Ιράκ, το Κατάρ και τα ΗΑΕ για ένα έργο που θα σφυρηλατηθεί «μέσα στους επόμενους μήνες».
Η προτεινόμενη διαδρομή, αξίας 17 δισ. δολαρίων θα μεταφέρει εμπορεύματα από το λιμάνι Grand Faw στο πλούσιο σε πετρέλαιο νότιο Ιράκ μέσω 10 ιρακινών επαρχιών και στην Τουρκία, σύμφωνα με διαγράμματα που έδωσε στη δημοσιότητα η κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Το σχέδιο θα στηριχθεί σε 1.200 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών υψηλής ταχύτητας και σε παράλληλο οδικό δίκτυο. Εχει τρεις φάσεις, με την πρώτη να προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί το 2028 και η τελευταία το 2050.
Αναλυτές, ωστόσο, λένε ότι υπάρχουν ανησυχίες για τη σκοπιμότητα του έργου για λόγους οικονομικούς και ασφάλειας. «Η Τουρκία δεν διαθέτει τη χρηματοδότηση για να πραγματοποιήσει το πλήρες εύρος του έργου και φαίνεται να βασίζεται στην υποστήριξη των ΗΑΕ και του Κατάρ για την κατασκευή της προτεινόμενης υποδομής», δήλωσε ο Εμρέ Πέκερ, διευθυντής Ευρώπης στο think-tank του Ομίλου Eurasia. «Για να συμβεί αυτό, τα κράτη του Κόλπου θα πρέπει να πειστούν για καλές αποδόσεις των επενδύσεων – κάτι που δεν είναι άμεσα εμφανές με το έργο».
Ο Πέκερ πρόσθεσε ότι υπάρχουν επίσης «ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια και τη σταθερότητα που απειλούν τόσο την κατασκευή όσο και τη μακροπρόθεσμη σκοπιμότητα του έργου». Το Ιράκ καταστρέφεται από την ανεξέλεγκτη διαφθορά, οι υποδομές είναι σε αποσύνθεση, η κυβέρνηση αδύναμη και προκύπτουν συχνά κρίσεις πολιτικής αστάθειας. Δεν είναι επίσης σαφές πώς το Ιράκ θα χρηματοδοτήσει το έργο.
Αναλυτές και δυτικοί διπλωμάτες έχουν επίσης επισημάνει ότι η κατασκευή του προτεινόμενου διάδρομου της G20 θα μπορούσε επίσης να διαρκέσει δεκαετίες, εάν υλοποιηθεί.
Η Τουρκία επιδιώκει να έχει ισχυρές σχέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ και ταυτόχρονα με τη Ρωσία και την Κίνα. Η προσέγγιση έχει κατά καιρούς πυροδοτήσει εντάσεις με τη Δύση. Αυτή την εβδομάδα, για παράδειγμα, δύο τουρκικές εταιρείες επλήγησαν με αμερικανικές κυρώσεις με την αιτιολογία ότι βοηθούσαν τη Ρωσία στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Η Άγκυρα γενικά υποστήριξε την πρωτοβουλία Belt & Road της Κίνας, πρόσθεσε ο Πέκερ, αλλά είπε ότι ο ρόλος της στο σχέδιο ήταν περιορισμένος. Το Πεκίνο έχει πραγματοποιήσει περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις στην Τουρκία μέσω της Belt & Road, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 1,3% του συνόλου, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Carnegie Endowment for International Peace.