Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η πανίσχυρη ελληνική ναυτιλία συνεχίζει να κερδίζει πολλά χρήματα από το ρωσικό πετρέλαιο, γράφει εκτεταμένη ανάλυση του Foreign Policy. Αλλά οι Έλληνες πλοιοκτήτες, συνεχίζει, ανακάλυψαν πλέον μια ακόμη πιο προσοδοφόρα δραστηριότητα: την πώληση των ίδιων των πλοίων σε μυστηριώδεις αγοραστές που συνδέονται με τη Ρωσία. Σύμφωνα με δημοσίευμα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια «μεγάλη επιχείρηση πώλησης ελληνικών δεξαμενόπλοιων» σε εξαιρετικές τιμές, τα οποία μάλιστα εισέρχονται σε μια παραοικονομία που παρομοιάζεται με τον Άδη.
Το άρθρο επισημαίνει την παγκοσμίως κορυφαία θέση της Ελλάδας στην πλοιοκτησία, τονίζοντας ότι στους Έλληνες εφοπλιστές «δεν άρεσαν» οι κυρώσεις που επέβαλαν στη Μόσχα οι δυτικές κυβερνήσεις. «Οι κυρώσεις δεν λειτούργησαν ποτέ», έχει πει ο Έλληνας μεγιστάνας της ναυτιλίας Γιώργος Προκοπίου, σημειώνεται.
Αλλά οι κυρώσεις είναι πιο αποτελεσματικές από το να μην κάνουμε τίποτα, σημειώνει το Foreign Policy. Αφού η G7 και η ΕΕ εισήγαγαν πλαφόν 60 δολ. ανά βαρέλι για το ρωσικό αργό που διακινείται διά θαλάσσης, η ζήτηση για το πετρέλαιο παρέμενε ισχυρή, αλλά ρωσικής ιδιοκτησίας δεξαμενόπλοια βρίσκονταν υπό κυρώσεις και δυσκολεύονταν να το μεταφέρουν. Ανέλαβαν λοιπόν να σώσουν την κατάσταση οι Ελληνες πλοιοκτήτες, σημειώνεται.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο του Ινστιτούτου Διεθνών Χρηματοοικονομικών Ρόμπιν Μπρουκς, τα ελληνικά πλοία αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 50% της χωρητικότητας δεξαμενόπλοιων που εξέρχονται από τα ρωσικά λιμάνια, έναντι 33% πριν από την εισβολή. Στους ρωσικούς λιμενικούς κόμβους σε Βαλτική και Μαύρη Θάλασσα, επτά ελληνικές εταιρείες έχουν φορτώσει συνολικά 50% περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο από την κρατική Sovcomflot, ανέφερε η Wall Street Journal.
Τώρα όμως πολλοί Έλληνες πλοιοκτήτες αποφάσισαν ότι μπορούν να επωφεληθούν ακόμη περισσότερο, πουλώντας τα πλοία. Οι πωλήσεις άρχισαν να εκτοξεύονται τον Φεβρουάριο του 2022 καθώς υπάρχει «ζήτηση για παλαιότερα δεξαμενόπλοια σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα σε δικαιοδοσίες που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις κατά της Ρωσίας», εξηγεί η TradeWinds. Στο 12μηνο από τότε, οι Έλληνες πλοιοκτήτες πούλησαν 125 πλοία μεταφοράς αργού, κερδίζοντας 4 δισ. δολάρια. Τον Ιούνιο, η Hellenic Shipping News ανέφερε ότι οι ελληνικές εταιρείες είχαν πουλήσει 97 δεξαμενόπλοια μέχρι στιγμής φέτος, το 25% του συνόλου παγκοσμίως.
Αυτό φέρνει την Ελλάδα στην πρώτη θέση και την Κίνα στη δεύτερη. Σύμφωνα με στοιχεία της VesselsValue, που παρακολουθεί τις πωλήσεις πλοίων, οι ελληνικές εταιρείες έχουν πουλήσει 290 πλοία από την αρχή του πολέμου. Οι κινεζικές εταιρείες ακολουθούν με 221 πλοία. Οι ρωσικές εταιρείες έχουν πουλήσει 57 πλοία, αλλά κυρίως σε άλλες ρωσικές εταιρείες ή άγνωστους αγοραστές.
Το 2022, ο αριθμός των δεξαμενόπλοιων Suezmax που άλλαξε ιδιοκτήτες διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2021, φτάνοντας τα 103, ενώ οι πωλήσεις των Aframax αυξήθηκαν κατά 30%, στα 121. Πρόκειται για τον τρίτο και τον τέταρτο μεγαλύτερο τύπο πλοίων μεταφοράς αργού πετρελαίου αντίστοιχα, και για τα «επιλεγόμενα μεγέθη για μετακίνηση ρωσικών φορτίων», σύμφωνα με στέλεχος της S&P Global Commodities Insight, καθώς «δεν μπορούν όλα τα λιμάνια στη Ρωσία να δεχτούν μεγαλύτερα πλοία».
Οι πωλήσεις μετά την εισβολή περιλαμβάνουν το Aframax δεξαμενόπλοιο Seatrust, το οποίο η ελληνική εταιρεία Thenamaris πούλησε για 35 εκατ. δολάρια -υπερτριπλάσιο ποσό αυτού που κατέβαλε για να το αγοράσει πριν από οκτώ χρόνια. Η επίσης ελληνική εταιρεία Kyklades Maritime πούλησε ένα VLCC (Very Large Crude Carrier, μεγαλύτερο από τα Suezmax) για 62 εκατ. δολάρια -σχεδόν τα διπλάσια από τα 38 εκατ. δολάρια που είχε πληρώσει γι' αυτό. Αλλη ελληνική εταιρεία, συνεχίζει το Foreign Policy, πούλησε τα τέσσερα πιο παλιά πλοία της για μεταφορά αργού έναντι συνολικά 140 εκατ. δολ., με αποτέλεσμα στέλεχος ναυτιλίας να παρατηρήσει σε κλαδικό δημοσίευμα ότι «είναι πρωτοφανής τέτοια αγορά στα δεξαμενόπλοια».
Παρά τα καλά νέα για τους πωλητές, οι ταυτότητες των γενναιόδωρων αγοραστών ως επί το πλείστον δεν έχουν ανακοινωθεί, σημειώνεται καυστικά. Οι αγοραστές που σπεύδουν τώρα να πληρώσουν και με το παραπάνω για μεταχειρισμένα δεξαμενόπλοια είναι αναμφισβήτητα μυστηριώδεις. Εταιρείες με έδρα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) έχουν αγοράσει τα περισσότερα ελληνικά τάνκερ, ακολουθούμενες από αγοραστές στην Κίνα, την Τουρκία και την Ινδία. Η S&P Global Market Intelligence αναφέρει ότι το 2022 δημιουργήθηκαν 864 ναυτιλιακές εταιρείες που συνδέονται με τη Ρωσία. Η ερευνήτρια Katherine Camberg έχει εντοπίσει πάνω από 20 πλοία πρώην ελληνικής ιδιοκτησίας σε νέους πλοιοκτήτες, συχνά τόσο σκοτεινούς, που δεν έχουν ούτε διεύθυνση.
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των ΗΑΕ στις αγορές δεξαμενόπλοιων δεν προκαλεί έκπληξη, παρόλο που δεν πρόκειται για γνωστό ναυτιλιακό κόμβο. Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το Ντουμπάι έχει καθιερωθεί ως η πρωτεύουσα των εταιρειών που εμπορεύονται ρωσικό πετρέλαιο. Η Κίνα έχει εντείνει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου μετά την εισβολή και το Χονγκ Κονγκ ακολουθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως νέος κόμβος εμπορίου πετρελαίου. Η Τουρκία, επίσης, έχει αυξήσει τις εισαγωγές της σε ρωσικό πετρέλαιο και ένας από τους γνωστούς αγοραστές ελληνικών δεξαμενόπλοιων είναι η τουρκική BEKS Ship Management & Trading. Τα πρόσφατα εξαγορασμένα πρώην ελληνικά δεξαμενόπλοιά της έχουν εμφανιστεί τις τελευταίες εβδομάδες στον ιστότοπο Marine Traffic να ταξιδεύουν από και προς λιμάνια όπως το Βισότσκ, το Καβκάζ και το Νοβοροσίσκ της Ρωσίας, το Aρζιού της Αλγερίας και η Τούζλα της Τουρκίας.
Η Ινδία αύξησε επίσης μαζικά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, ενώ φιλοξενεί την Gatik Ship Management, μια από τις ξαφνικά ενεργοποιημένες εταιρείες που τώρα διεξάγουν μαζικές επιχειρήσεις εμπορίας ρωσικού πετρελαίου. Πέρυσι, η εταιρεία ξεκίνησε ένα μπουμ αγοράς μεταχειρισμένων πλοίων, αποκτώντας πέντε Suezmax και 16 Aframax, πολλά μικρότερα δεξαμενόπλοια για διυλισμένα καύσιμα και ένα VLCC. Συνολικά, η Gatik έχει αποκτήσει 60 πλοία από την αρχή του πολέμου, μεταξύ των οποίων ένα Suezmax για 42 εκατομμύρια δολάρια, ένα Aframax για 39,5 εκατομμύρια δολάρια και τουλάχιστον 19 άλλα πλοία έναντι 30 εκατ. δολ. το καθένα, σύμφωνα με στοιχεία της VesselsValue. Αλλά από τον Μάιο, η Gatik έχει μεταφέρει τα δεξαμενόπλοιά της σε «έναν ιστό συνδεδεμένων εταιρειών», ανέφερε η Indian Express τον περασμένο μήνα -«μια προσπάθεια των ευεργετών της Gatik να δυσχεράνουν την παρακολούθηση της όλης επιχείρησης και να διατηρήσουν αδιαφανή τη δραστηριότητά της». Η Camberg εντόπισε μερικά από τα πλοία σε νέους ιδιοκτήτες, με μόνο αποτύπωμά τους ένα όνομα, και αν.
Η αφάνεια είναι ο στόχος, επισημαίνει το Foreign Policy. Επειδή η Ρωσία σταδιακά εξέρχεται από την επίσημη παγκόσμια οικονομία, πράγμα που σημαίνει απώλεια πρόσβασης σε υπηρεσίες που κυμαίνονται από κεφάλαιο μέχρι ασφάλιση, οι αποστολές του κερδοφόρου πετρελαίου της δεν είναι τόσο απλή διαδικασία όσο παλιά. Τα πρώην ελληνικά δεξαμενόπλοια εντάσσονται στον σκοτεινό στόλο των μεταχειρισμένων πλοίων που ήδη μεταφέρουν εμπορεύματα από και προς τη Ρωσία υπό αδιευκρίνιστους όρους ασφάλισης, συχνά προχωρώντας σε ελιγμούς και υπεκφυγές για να μην εντοπιστούν, συνεχίζει το δημοσίευμα.
Τι θα συμβεί εάν ένα απ' αυτά τα δεξαμενόπλοια παρουσιάσει διαρροή; Ή αν συγκρουστεί με άλλο σκάφος; Ή αν τραυματιστούν μέλη του πληρώματος; Είναι βέβαιο ότι θα συμβεί, τονίζεται. Τον Μάιο, ένα γερασμένο πετρελαιοφόρο σκιώδους στόλου έπιασε φωτιά στα ανοιχτά της Μαλαισίας, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν ορισμένα μέλη πληρώματος και να αγνοούνται τρεις. Το δεξαμενόπλοιο ανήκε σε εταιρεία των Νησιών Μάρσαλ που δεν κατέχει άλλα δεξαμενόπλοια -και δεν είχε ασφάλεια. Και τον περασμένο μήνα εξαφανίστηκε ένας ναυτικός από δεξαμενόπλοιο σκιώδους στόλου που μετέφερε ρωσικό πετρέλαιο στην Ινδία. Κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες θα μπορούσαν να έχουν κάνει πολλά για την ειρήνη στην Ουκρανία, περιορίζοντας αν μη τι άλλο τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου. Αντίθετα, έχουν κερδίσει πολλά χρήματα από το πετρέλαιο -και τώρα και από τις πωλήσεις πλοίων. Δεν είναι παράνομο, ωστόσο αυτοί οι μεγιστάνες εκθέτουν σε αυξημένους κινδύνους τους ναυτικούς, τους ωκεανούς και τη θαλάσσια ζωή, για να μην αναφέρουμε την Ουκρανία. Είναι μια ελληνική τραγωδία, καταλήγει το δημοσίευμα.