Ένας Ρώσος πιλότος προσπάθησε να καταρρίψει ένα βρετανικό αεροσκάφος, πιστεύοντας ότι είχε λάβει άδεια, υποστηρίζει το BBC, δίνοντας νέα διάσταση στο περιστατικό. Ο πιλότος εκτόξευσε δύο πυραύλους, ο πρώτος από τους οποίους απλά... αστόχησε.
Υπενθυμίζεται ότι η Ρωσία είχε ισχυριστεί ότι το περιστατικό, που σημειώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, προκλήθηκε από «τεχνική δυσλειτουργία». Μάλιστα το Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου αποδέχτηκε δημόσια τη ρωσική εξήγηση.
Τώρα, όμως, τρεις ανώτερες πηγές με γνώση του συμβάντος είπαν στο BBC ότι οι ρωσικές επικοινωνίες που αναχαιτίστηκαν από το αεροσκάφος της RAF, τύπου RC-135 Rivet Joint, δίνουν μια πολύ διαφορετική περιγραφή από την επίσημη έκδοση.
Το αεροπλάνο της RAF -με πλήρωμα έως 30 άνδρες- πετούσε σε αποστολή επιτήρησης πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα στον διεθνή εναέριο χώρο στις 29 Σεπτεμβρίου του 2022, όταν συνάντησε δύο ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη SU-27.
Οι επικοινωνίες που υπεκλάπησαν δείχνουν ότι ένας από τους Ρώσους πιλότους νόμιζε ότι του είχε δοθεί άδεια να στοχεύσει το βρετανικό αεροσκάφος, μετά από διφορούμενη εντολή, η οποία προήλθε από ρωσικό επίγειο σταθμό. Ωστόσο, ο δεύτερος Ρώσος πιλότος δεν το έκανε. Κατσάδιασε δε τον πρώτο για την εκτόξευση του πυραύλου.
Το Rivet Joint είναι φορτωμένο με αισθητήρες για την παρακολούθηση των επικοινωνιών. Τα μέλη του πληρώματος της RAF ήταν πιθανά σε θέση να ακούσουν τον διάλογο, που θα μπορούσε να είχε ως αποτέλεσμα τον δικό τους θάνατο.
Το Υπουργείο Εξωτερικών δεν έδωσε λεπτομέρειες για αυτές τις επικοινωνίες. Απαντώντας σε αυτές τις νέες αποκαλύψεις, εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών είπε: «Πρόθεσή μας ήταν πάντα να προστατεύσουμε την ασφάλεια των επιχειρήσεών μας, να αποφύγουμε την περιττή κλιμάκωση και να ενημερώσουμε το κοινό και τη διεθνή κοινότητα».
Τι πραγματικά συνέβη
Καθώς τα δύο ρωσικά SU-27 πλησίαζαν το κατασκοπευτικό αεροπλάνο της RAF, είχαν επικοινωνία με τον ελεγκτή εδάφους. Μια δυτική πηγή είπε στο BBC ότι άκουσαν: «έχεις τον στόχο». Αυτή η διφορούμενη φράση ερμηνεύτηκε από έναν από τους Ρώσους πιλότους ως άδεια να χτυπήσει.
Η «χαλαρή» γλώσσα δείχνει υψηλό βαθμό αντιεπαγγελματισμού από τους εμπλεκόμενους, ανέφεραν πηγές. Αντίθετα, οι πιλότοι του ΝΑΤΟ χρησιμοποιούν πολύ ακριβή γλώσσα, όταν ζητούν και λαμβάνουν άδεια να πυροβολήσουν.
Ο Ρώσος πιλότος εκτόξευσε πύραυλο αέρος-αέρος, ο οποίος εκτοξεύτηκε επιτυχώς αλλά δεν κατάφερε να κλειδώσει στον στόχο του, σύμφωνα με το BBC. Ήταν μια αστοχία, όχι μια δυσλειτουργία.
Πηγές άμυνας είπαν στο BBC ότι στη συνέχεια ξέσπασε καβγάς μεταξύ των δύο Ρώσων πιλότων. Ο πιλότος του δεύτερου SU-27 δεν πίστευε ότι τους είχε δοθεί άδεια να πυροβολήσουν. Ωστόσο, ο πρώτος πιλότος εξαπέλυσε έναν άλλο πύραυλο. Μας είχαν πει ότι ο δεύτερος πύραυλος απλώς απελευθερώθηκε από το φτερό -υποδηλώνοντας ότι το όπλο είτε δυσλειτουργούσε είτε ότι η εκτόξευση ματαιώθηκε, σημειώνει το BBC.
Τι είχε πει το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών
Τρεις εβδομάδες αργότερα, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου επιβεβαίωσε ότι το περιστατικό είχε συμβεί και υιοθέτησε την εξήγηση του ρωσικού υπουργείου Άμυνας για «τεχνική δυσλειτουργία».
Σε μια δήλωση στους βουλευτές στις 20 Οκτωβρίου, ο τότε υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας το χαρακτήρισε «δυνητικά επικίνδυνη εμπλοκή». Όμως αποδέχτηκε τη ρωσική εξήγηση, λέγοντας: «Δεν θεωρούμε ότι αυτό το περιστατικό αποτελεί σκόπιμη κλιμάκωση εκ μέρους των Ρώσων και η ανάλυσή μας συμφωνεί ότι οφειλόταν σε δυσλειτουργία».
Τι είχαν πει οι ΗΠΑ
Ωστόσο, μια διαρροή πληροφοριών αποκάλυψε ότι ο αμερικανικός στρατός μίλησε για το περιστατικό με πιο αυστηρούς όρους. Σε μια σειρά εγγράφων, που δημοσιεύθηκαν διαδικτυακά από τον Αμερικανό αεροπόρο Jack Teixera, το ίδιο περιστατικό περιγράφηκε ως «παραλίγο κατάρριψη».
«Το περιστατικό ήταν πολύ πιο σοβαρό από ό,τι είχε αρχικά απεικονιστεί και θα μπορούσε να ισοδυναμεί με πράξη πολέμου», ανέφεραν οι New York Times.
Σύμφωνα με δύο αξιωματούχους των ΗΠΑ, ανέφερε η εφημερίδα, ο Ρώσος πιλότος είχε παρερμηνεύσει μια εντολή από το έδαφος. Ο Ρώσος πιλότος «που είχε κλειδώσει το βρετανικό αεροσκάφος πάτησε τη σκανδάλη, αλλά ο πύραυλος δεν εκτοξεύτηκε σωστά».
Σε απάντηση στη διαρροή για μια «σχεδόν κατάρριψη» το Υπουργείο Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου εξέδωσε μια άλλη δήλωση, που πρόσθεσε περισσότερη ομίχλη παρά διαύγεια. Το Υπουργείο Οικονομικών ισχυρίστηκε ότι «ένα σημαντικό ποσοστό του περιεχομένου αυτών των εκθέσεων [από τα έγγραφα] είναι αναληθές, παραποιημένο ή και τα δύο».
Γιατί η μυστικότητα;
Μπορεί να υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους το Υπουργείο Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν απρόθυμο να δώσει τις πλήρεις λεπτομέρειες. Πρώτον, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα ήθελε να δημοσιοποιήσει την έκταση της συλλογής πληροφοριών του και τις λεπτομέρειες των επικοινωνιών που είχαν υποκλαπεί.
Το πιο σημαντικό, καμία πλευρά δεν ήθελε μια κλιμάκωση, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να παρασύρει ένα μέλος του ΝΑΤΟ σε στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Αλλά το περιστατικό δείχνει, για άλλη μια φορά, πώς ένα λάθος από ένα άτομο θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια ευρύτερη σύγκρουση.
Το Υπουργείο Εξωτερικών είπε τώρα στο BBC ότι «αυτό το περιστατικό είναι μια έντονη υπενθύμιση των πιθανών συνεπειών της βάρβαρης εισβολής του Πούτιν στην Ουκρανία».
Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας απερίσκεπτος Ρώσος πιλότος στοχεύει αεροσκάφος του ΝΑΤΟ στον διεθνή εναέριο χώρο. Τον περασμένο Μάρτιο ένα ρωσικό αεροσκάφος με τις κινήσεις του οδήγησε σε πτώση ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος παρακολούθησης των ΗΠΑ. Σε εκείνο το περιστατικό, ο Ρώσος πιλότος έλαβε μετάλλιο, αλλά οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι το αποτέλεσμα οφειλόταν στην τύχη και όχι στην ικανότητα ή στην κρίση.
Η RAF συνέχισε να πραγματοποιεί πτήσεις επιτήρησης πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά μετά το συμβάν αυτές συνοδεύονται από μαχητικά αεροσκάφη Typhoon, οπλισμένα με πυραύλους αέρος-αέρος.