Τα αυξανόμενα επιτόκια έχουν προκαλέσει πολύ αποκλίνουσες αντιδράσεις από τους Ευρωπαίους ιδιοκτήτες κατοικιών, με τους Ισπανούς να σπεύδουν να εξοφλήσουν τα στεγαστικά δάνεια, ενώ τους Γερμανοί όχι.
Τους πρώτους πέντε μήνες του 2023, οι πρόωρες αποπληρωμές αυξήθηκαν κατά 24% στην Ισπανία και 23% στην Πορτογαλία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg που βασίζονται σε στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Την ίδια ώρα, στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία, καταγράφεται πτώση 39% και στην Ολλανδία 42%.
Μεγάλο μέρος της διαφοράς εξηγείται από την επικράτηση των κυμαινόμενων επιτοκίων.
Οι πληρωμές στεγαστικών δανείων στη νότια Ευρώπη τείνουν να κυμαίνονται ανάλογα με τα επιτόκια που ορίζει η ΕΚΤ. Το Euribor ενός έτους -το επιτόκιο αναφοράς για τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο στην Ισπανία- έχει εκτοξευθεί πάνω από 4%, από κάτω από το μηδέν που ήταν στα μέσα της περασμένης χρονιάς, και ορισμένοι δανειολήπτες στην περιοχή πρέπει τώρα να πληρώσουν τρεις φορές περισσότερους τόκους από αυτούς που πλήρωναν πριν από 12 μήνες. Οι συνθήκες είναι παρόμοιες στην Πορτογαλία.
Η κατάσταση είναι διαφορετική στις χώρες, όπου τα σταθερά επιτόκια είναι πιο συνηθισμένα. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, οι περισσότεροι κάτοχοι στεγαστικών δανείων έχουν κλειδώσει επιτόκια για 10 χρόνια ή περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο, κι επομένως σε μια εποχή που οι προϋπολογισμοί συμπιέζονται από τον πληθωρισμό, οι δανειολήπτες δεν έχουν λόγο να ασχοληθούν με τα στεγαστικά.