Η ανταρσία του Γιεβγκένι Πριγκόζιν — ή «η πορεία για τη δικαιοσύνη», όπως την περιγράφει — δεν φαίνεται ότι θα μετατραπεί σε «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο».
Πράγματι, η ανταρσία-πραξικόπημα (σ.σ. η οποία δείχνει να αποτρέπεται μετά την πυροσβεστική παρέμβαση Λουκασένκο) δείχνει πρόχειρη και θυμίζει το αποτυχημένο πραξικόπημα για την ανατροπή του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1991, γράφει το Politico.
Τουλάχιστον η KGB και οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές που προσπάθησαν να ανατρέψουν τον Γκορμπατσόφ, συνεχίζει το δημοσίευμα, είχαν τη λογική και την τύχη να ξεκινήσουν την προσπάθειά τους στη Μόσχα, κατανοώντας ότι όποιος ελέγχει την πρωτεύουσα ελέγχει τη Ρωσία.
Αντίθετα, οι μισθοφορικές δυνάμεις της Βάγκνερ ξεκίνησαν από 1.000 χιλιόμετρα μακριά, στο Ροστόφ του Ντον, προελαύνοντας προς τη Μόσχα.
Ξεμένει από ισχυρούς συμμάχους
Για κακή τύχη του Πριγκόζιν, κάποιοι βασικοί σύμμαχοι έχουν απομακρυνθεί - όπως ο στρατηγός Σεργκέι Σουροβίκιν, διαβόητος στη Δύση ως Στρατηγός Αρμαγεδδών που κατέστρεψε το Χαλέπι στη Συρία. Πρώην διοικητής των ρωσικών χερσαίων δυνάμεων στην Ουκρανία, είναι δημοφιλής μεταξύ των υπερεθνικιστών της χώρας και ο υποβιβασμός του πέρυσι έφερε αναστάτωση στις τάξεις τους. Την Παρασκευή προέτρεψε τους πολιτοφύλακες της Βάγκνερ να σταματήσουν την αντίθεσή τους στη στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας και να επιστρέψουν στους στρατώνες.
«Σας προτρέπω να σταματήσετε», είπε σε βίντεο που δημοσιεύτηκε στο Telegram. «Ο εχθρός περιμένει να επιδεινωθεί η εσωτερική πολιτική κατάσταση στη χώρα μας».
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον, εκτιμά ότι η ανταρσία του αρχηγού της Βάγκνερ «είναι απίθανο να πετύχει».
Για μεγάλο μέρος του περασμένου έτους, επίσης, και ο ηγέτης της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ, εμπειροπόλεμος όπως και ο Πριγκόζιν, ήταν επικριτικός απέναντι σε κορυφαίους αξιωματούχους του ρωσικού στρατού, μιλώντας για «στρατηγούς της ειρήνης», δηλαδή γαλονάδες του γλυκού νερού. Ο Πριγκόζιν τότε υποστήριξε την άποψη Καντίροφ να τιμωρηθούν οι ανεπαρκείς διοικητές, να τους αφαιρεθεί ο βαθμός και τα μετάλλια και να σταλούν στο μέτωπο.
Αλλά ο Καντίροφ απομακρύνθηκε από τον παλιό του φίλο τις τελευταίες εβδομάδες, όσο η σκληρή κριτική του αφεντικού της Βάγκνερ δείχνει πως βάζει στο στόχαστρο ακόμη και τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Πριν από τρεις εβδομάδες, ένας από τους κορυφαίους συμμάχους του Καντίροφ, ο Άνταμ Ντελιμχάνοφ, επέπληξε τον Πριγκόζιν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Πάψε πια να ουρλιάζεις!».
Και ορισμένοι άλλοι βασικοί παράγοντες έχουν σαφώς ταχθεί με το μέρος του Κρεμλίνου, όπως η υπηρεσία πληροφοριών FSB, που κάλεσε τους μαχητές της Βάγκνερ «να μην εκτελέσουν τις εγκληματικές και προδοτικές εντολές του Πριγκόζιν», αλλά να τον συλλάβουν. Κατηγόρησε επίσης τον Πριγκόζιν ότι μαχαίρωσε πισώπλατα τους Ρώσους στρατιώτες, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti.
Γνωστοί πολεμοχαρείς στρατιωτικοί μπλόγκερ της Ρωσίας κατήγγειλαν επίσης τον αρχηγό της Βάγκνερ, που εξάλλου ποτέ δεν τον εμπιστεύτηκαν. «Η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας απόπειρας στρατιωτικού πραξικοπήματος. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος το ξεκίνησε. Ίσως οι δύο φατρίες που αντιμάχονται το κόμμα της εξουσίας...», δήλωσε ο Ιγκόρ Γκίρκιν, βετεράνος του ρωσικού στρατού και πρώην αξιωματικός πληροφοριών. Ζητούσε την αποπομπή Πριγκόζιν εδώ και εβδομάδες.
Στάση αναμονής
Αλλοι βασικοί παίκτες παραμένουν παθητικοί -κάτι που επίσης θυμίζει 1991- τηρώντας στάση αναμονής μέχρι να δουν προς ποια κατεύθυνση θα γείρει η πλάστιγγα, ώστε να μη βρεθούν στη λάθος πλευρά. Ορισμένοι εξέχοντες Ρώσοι πολιτικοί παραμένουν επίσης αισθητά βουβοί.
Μάλιστα, ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, ο αναπληρωτής αρχηγός πληροφοριών και ο διοικητής της δυτικής στρατιωτικής περιφέρειας, στρατηγός Σεργκέι Κουζόβλεφ, συναντήθηκαν με το αφεντικό της Βάγκνερ στο Ροστόφ, όπου τους είπε ότι «σώζει τη Ρωσία». Ο Πριγκόζιν φαινόταν γεμάτος αυτοπεποίθηση, με το γνωστό του ύφος νταή, σε βίντεο που αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο και υποτίθεται ότι αφορούσε συγκέντρωση για την καταγγελία των κορυφαίων στρατηγών της χώρας.
Δεν είναι σαφές εάν οι συνομιλητές του είχαν έγκριση από το Κρεμλίνο για τη συνάντηση. Θα μπορούσαν άραγε να παίζουν και στις δύο πλευρές;
Δεν υπάρχει αμφιβολία, συνεχίζει το Politico, ότι η ανταρσία του Πριγκόζιν αποτελεί τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση που αντιμετώπισε ο Πούτιν στο ένα τέταρτο του αιώνα που είναι ηγέτης της Ρωσίας. Είναι ένα «τεράστιο πλήγμα για τη νομιμοποίηση του Πούτιν», δήλωσε ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Η παράδοση του Ροστόφ «δεν θα αρέσει στο εγχώριο κοινό του», πρόσθεσε σε tweet.
Οι ηγέτες της ρωσικής αντιπολίτευσης είναι προφανώς πρόθυμοι να αξιοποιήσουν οποιαδήποτε στοιχεία για να καταφέρουν ρωγμές στο καθεστώς Πούτιν. Όμως, το σκληρό τηλεοπτικό διάγγελμα Πούτιν που κατηγορεί τον Πριγκόζιν ότι απεργάζεται την ίδια την επιβίωση της Ρωσίας έχει σταθεροποιήσει «το σύστημά του».
«Οποιαδήποτε εσωτερική αναταραχή είναι θανάσιμη απειλή για το κράτος και το έθνος μας, για τη Ρωσία και τον λαό μας», είπε ο Πούτιν. «Οι υπερβολικές φιλοδοξίες και τα προσωπικά συμφέροντα οδήγησαν στην προδοσία». Και αναμφίβολα όσοι μένουν βουβοί θα έχουν πάρει το μήνυμα.
«Όλοι όσοι βαδίζουν συνειδητά στον δρόμο της προδοσίας, προετοιμάζοντας ένοπλη εξέγερση με τρομοκρατικές μεθόδους, θα υποστούν αναπόφευκτη τιμωρία ενώπιον του νόμου και του λαού μας», υποσχέθηκε ο Πούτιν.
Εχασε το αήττητο ο Πούτιν
«Ο αγώνας είναι τώρα σε εξέλιξη», έγραψε στο Twitter ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ Μάικλ ΜακΦόλ. «Είναι πια εμφύλιος πόλεμος».
Οι ένοπλες δυνάμεις κατά βάση είναι στο πλευρό του Πούτιν, δείχνοντας ότι θα είναι όμως βραχύβιος εμφύλιος πόλεμος. Με επικεφαλής τον Βίκτορ Ζολότοφ, έναν από τους πιο ισχυρούς αξιωματούχους ασφαλείας της χώρας, η Εθνική Φρουρά αποτελείται από εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών αστυνομικών μονάδων και των δυνάμεων ταχείας αντίδρασης. Εάν ο αγώνας έφτανε στη ρωσική πρωτεύουσα, η Εθνοφρουρά θα αποτελούσε την πιο κρίσιμη δύναμη.
Ωστόσο, ακόμα κι αν η ανταρσία συντριβεί αμέσως, έχει ήδη προλάβει να εγείρει αμφιβολίες για την παραμονή του Πούτιν στην εξουσία. Κλειδί για κάθε αυταρχικό ηγετικό προφίλ είναι η αίσθηση του αήττητου και της αδιαμφισβήτητης δύναμης. Τις τελευταίες 24 ώρες στη Ρωσία, όμως, υπήρξαν σημάδια αμηχανίας, αναποφασιστικότητας και αβουλίας.
Η αναλύτρια Tατιάμνα Στανόβαγια του Carnegie Russia Eurasia Center γράφει ότι υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι:
«Ο Πούτιν έχει λάβει σαφή θέση ότι θα καταστείλει την εξέγερση», έγραψε στο Twitter. «Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον δύο σημαντικά ζητήματα. Το πρώτο είναι ο άμαχος πληθυσμός. Θα τολμούσαν να επιτεθούν σε αστικές εγκαταστάσεις στο Ροστόφ; Το δεύτερο αφορά τον έλεγχο του στρατού. Οι υψηλόβαθμοι είναι και θα παραμείνουν πιστοί στην κυβέρνηση. Ωστόσο, στα χαμηλότερα κλιμάκια της ιεραρχίας είναι διαφορετικά τα πράγματα. Εάν εκδοθούν εντολές πυρός, πώς θα αντιδράσουν οι στρατιώτες;».
Το Κρεμλίνο θα προσπαθήσει να πείσει τον Πριγκόζιν να μη συνεχίσει. Ωστόσο, η αντιπαράθεση θα είναι μακρά. «Η πτώση του Πριγκόζιν φαίνεται αναπόφευκτη», λέει. Το μεγάλο ερώτημα είναι όμως αν θα δημιουργήσει το σκηνικό για την τελική αποκαθήλωση του Πούτιν.