ΕΕ: Ποιες εταιρείες πρέπει να συμμορφωθούν στους ψηφιακούς κανόνες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τις πρώτες αποφάσεις χαρακτηρισμού βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, με τις οποίες ορίζονται 17 πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και 2 πολύ μεγάλες επιγραμμικές μηχανές αναζήτησης που έχουν απήχηση σε τουλάχιστον 45 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες.

Πρόκειται για τις εξής:

Πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες

• Alibaba AliExpress
• Amazon Store
• Apple AppStore
• Booking.com
• Facebook
• Google Play
• Google Maps
• Google Shopping
• Instagram
• LinkedIn
• Pinterest
• Snapchat
• TikTok
• Twitter
• Wikipedia
• YouTube
• Zalando

Πολύ μεγάλες επιγραμμικές μηχανές αναζήτησης

• Bing
• Google Search

Ο χαρακτηρισμός των πλατφορμών βασίζεται στα δεδομένα χρηστών που έπρεπε αυτές να δημοσιεύσουν έως τις 17 Φεβρουαρίου 2023.

Επόμενα βήματα για χαρακτηρισμένες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης

Μετά τον χαρακτηρισμό τους, οι εταιρείες θα πρέπει πλέον να συμμορφωθούν, εντός τεσσάρων μηνών, με το σύνολο των νέων υποχρεώσεων που απορρέουν από την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Στόχος τους είναι η ενδυνάμωση και η προστασία των χρηστών στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, απαιτώντας από τις χαρακτηρισμένες υπηρεσίες να αξιολογούν και να μετριάζουν τους συστημικούς κινδύνους που ενέχουν καθώς και να παρέχουν ισχυρά εργαλεία ελέγχου του περιεχομένου. Εν προκειμένω περιλαμβάνονται:

- Μεγαλύτερη ενδυνάμωση των χρηστών

• οι χρήστες θα λαμβάνουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με τους λόγους για τους οποίους συνιστώνται σε αυτούς ορισμένες πληροφορίες και θα έχουν το δικαίωμα εξαίρεσης από τα συστήματα συστάσεων που βασίζονται στην κατάρτιση προφίλ·
• οι χρήστες θα είναι σε θέση να αναφέρουν εύκολα παράνομο περιεχόμενο και οι πλατφόρμες θα πρέπει να επεξεργάζονται τις αναφορές αυτές επιμελώς·
• οι διαφημίσεις δεν μπορούν να προβάλλονται με βάση τα ευαίσθητα δεδομένα του χρήστη (όπως η εθνοτική καταγωγή, τα πολιτικά φρονήματα ή ο γενετήσιος προσανατολισμός)·
• οι πλατφόρμες πρέπει να επισημαίνουν όλες τις διαφημίσεις και να ενημερώνουν τους χρήστες σχετικά με το ποιος τις προωθεί·
• οι πλατφόρμες πρέπει να παρέχουν μια εύκολα κατανοητή περίληψη των όρων και των προϋποθέσεων τους, χρησιμοποιώντας απλή διατύπωση, στις γλώσσες των κρατών μελών στα οποία δραστηριοποιούνται.

- Ισχυρή προστασία των ανηλίκων

• οι πλατφόρμες θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τα συστήματά τους για να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο ιδιωτικότητας, ασφάλειας και προστασίας των ανηλίκων·
• δεν επιτρέπεται πλέον η στοχευμένη διαφήμιση σε παιδιά με βάση την κατάρτιση προφίλ·
• ειδικές εκτιμήσεις κινδύνου, μεταξύ άλλων για αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, θα πρέπει να παρέχονται στην Επιτροπή 4 μήνες μετά τον χαρακτηρισμό και να δημοσιοποιούνται το αργότερο ένα έτος μετά·
• οι πλατφόρμες θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων των διεπαφών, των συστημάτων συστάσεων, των όρων και προϋποθέσεων, για τον μετριασμό των κινδύνων αυτών.

- Πιο επιμελής έλεγχος περιεχομένου και λιγότερη παραπληροφόρηση

• οι πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τη διάδοση παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο και με τις αρνητικές επιπτώσεις στην ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης·
• οι πλατφόρμες πρέπει να διαθέτουν σαφείς όρους και προϋποθέσεις και να τους επιβάλλουν επιμελώς και μη αυθαίρετα·
• οι πλατφόρμες πρέπει να διαθέτουν μηχανισμό που θα επιτρέπει στους χρήστες να επισημαίνουν παράνομο περιεχόμενο και πρέπει να αναλαμβάνουν δράση ταχέως μετά τις ειδοποιήσεις αυτές·
• οι πλατφόρμες πρέπει να αναλύουν συγκεκριμένους κινδύνους που ενέχουν και να εφαρμόζουν μέτρα άμβλυνσης των κινδύνων —για παράδειγμα, για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης και της μη αυθεντικής χρήσης της υπηρεσίας τους.

- Μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία

• οι πλατφόρμες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εκτιμήσεις κινδύνου που διενεργούν και η συμμόρφωσή τους με το σύνολο των υποχρεώσεων που απορρέουν από την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες υποβάλλονται σε εξωτερικό και ανεξάρτητο έλεγχο·
• θα πρέπει να παρέχουν πρόσβαση σε δημόσια διαθέσιμα δεδομένα σε ερευνητές· σε μεταγενέστερο στάδιο, θα δημιουργηθεί ειδικός μηχανισμός για διαπιστευμένους ερευνητές·
• θα πρέπει να δημοσιεύουν αποθετήρια όλων των διαφημίσεων που προβάλλονται στη διεπαφή τους·
• οι πλατφόρμες πρέπει να δημοσιεύουν εκθέσεις διαφάνειας σχετικά με τις αποφάσεις ελέγχου περιεχομένου και τη διαχείριση κινδύνου.

Εντός 4 μηνών από την κοινοποίηση των αποφάσεων χαρακτηρισμού, οι χαρακτηρισμένες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης πρέπει να προσαρμόσουν τα συστήματα, τους πόρους και τις διαδικασίες τους όσον αφορά τη συμμόρφωση, να δημιουργήσουν ανεξάρτητο σύστημα συμμόρφωσης και να διενεργήσουν, και να υποβάλουν έκθεση στην Επιτροπή, την πρώτη τους ετήσια εκτίμηση κινδύνου.

Εκτίμηση κινδύνου

Οι πλατφόρμες θα πρέπει να εντοπίζουν, να αναλύουν και να μετριάζουν ευρύ φάσμα συστημικών κινδύνων, από τον τρόπο με τον οποίο το παράνομο περιεχόμενο και η παραπληροφόρηση μπορούν να διαδοθούν στις υπηρεσίες τους έως τον αντίκτυπο στην ελευθερία της έκφρασης και στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Ομοίως, πρέπει να αξιολογούνται και να μετριάζονται οι ειδικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με την έμφυλη βία στο διαδίκτυο και την προστασία των ανηλίκων και της ψυχικής τους υγείας στο διαδίκτυο. Τα σχέδια μετριασμού του κινδύνου των χαρακτηρισμένων πλατφορμών και μηχανών αναζήτησης θα υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο και εποπτεία από την Επιτροπή.

Μια νέα εποπτική αρχιτεκτονική

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα επιβληθεί μέσω μιας πανευρωπαϊκής εποπτικής αρχιτεκτονικής. Ενώ η Επιτροπή είναι η αρμόδια αρχή για την εποπτεία των χαρακτηρισμένων πλατφορμών και μηχανών αναζήτησης, θα συνεργάζεται στενά με τους συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών στο εποπτικό πλαίσιο που θεσπίστηκε με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Οι εν λόγω εθνικές αρχές, οι οποίες είναι επίσης αρμόδιες για την εποπτεία των μικρότερων πλατφορμών και μηχανών αναζήτησης, πρέπει να συσταθούν από τα κράτη μέλη της ΕΕ έως τις 17 Φεβρουαρίου 2024. Η ίδια ημερομηνία αποτελεί επίσης την προθεσμία εντός της οποίας όλες οι άλλες πλατφόρμες πρέπει να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες και να παρέχουν στους χρήστες τους προστασία και διασφαλίσεις που προβλέπονται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Για την επιβολή της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η Επιτροπή ενισχύει επίσης την εμπειρογνωσία της με τις πολυεπιστημονικές γνώσεις τόσο του εσωτερικού προσωπικού όσο και εξωτερικών φορέων και εγκαινίασε πρόσφατα το ευρωπαϊκό κέντρο για την αλγοριθμική διαφάνεια (ECAT). Θα παρέχει υποστήριξη με αξιολογήσεις σχετικά με το κατά πόσον η λειτουργία των αλγοριθμικών συστημάτων συνάδει με τις υποχρεώσεις διαχείρισης κινδύνου. Η Επιτροπή δημιουργεί επίσης ένα οικοσύστημα ψηφιακής επιβολής, το οποίο συγκεντρώνει εμπειρογνωσία από όλους τους σχετικούς τομείς.

Πρόσβαση σε δεδομένα για ερευνητές

Χθες η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης πρόσκληση υποβολής στοιχείων σχετικά με τις διατάξεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες όσον αφορά την πρόσβαση σε δεδομένα για ερευνητές. Οι διατάξεις αυτές έχουν σχεδιαστεί για την καλύτερη παρακολούθηση των δράσεων των παρόχων πλατφορμών για την αντιμετώπιση παράνομου περιεχομένου, όπως η παράνομη ρητορική μίσους, καθώς και άλλων κοινωνικών κινδύνων, όπως η διάδοση παραπληροφόρησης, και κινδύνων που ενδέχεται να επηρεάσουν την ψυχική υγεία των χρηστών. Οι διαπιστευμένοι ερευνητές θα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στα δεδομένα κάθε πολύ μεγάλης επιγραμμικής πλατφόρμας ή πολύ μεγάλης επιγραμμικής μηχανής αναζήτησης για τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τους συστημικούς κινδύνους στην ΕΕ.

Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αναλύουν τις αποφάσεις των πλατφορμών σχετικά με το τι βλέπουν και με τι αλληλεπιδρούν οι χρήστες στο διαδίκτυο, έχοντας πρόσβαση σε δεδομένα που δεν είχαν κοινοποιηθεί προηγουμένως. Με βάση τις παρατηρήσεις που θα ληφθούν, η Επιτροπή θα υποβάλει κατ' εξουσιοδότηση πράξη για τον σχεδιασμό μιας εύκολης, πρακτικής και σαφούς διαδικασίας για την πρόσβαση σε δεδομένα, η οποία θα περιέχει παράλληλα επαρκείς διασφαλίσεις κατά των καταχρήσεων. Η διαβούλευση θα διαρκέσει έως τις 25 Μαΐου.

Ιστορικό

Στις 15 Δεκεμβρίου 2020, η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες μαζί με την πρόταση σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές αγορές ως ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διασφάλιση ενός ασφαλέστερου και δικαιότερου ψηφιακού χώρου για όλες και όλους. Μετά την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από τους συννομοθέτες της ΕΕ πριν από ένα έτος, τον Απρίλιο του 2022, η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 2022.

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες εφαρμόζεται σε όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες που συνδέουν τους καταναλωτές με αγαθά, υπηρεσίες ή περιεχόμενο. Δημιουργεί διεξοδικές νέες υποχρεώσεις για τις επιγραμμικές πλατφόρμες όσον αφορά τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών και την αντιμετώπιση των κινδύνων στο διαδίκτυο, θεσπίζει ισχυρά μέσα προστασίας των δικαιωμάτων των χρηστών στο διαδίκτυο και τοποθετεί τις ψηφιακές πλατφόρμες σε ένα μοναδικό νέο πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας.

Οι κανόνες αυτοί, που έχουν σχεδιαστεί ως μια ενιαία και ομοιογενής δέσμη κανόνων για την ΕΕ, θα προσφέρουν νέα μέσα προστασίας στους χρήστες και ασφάλεια δικαίου στις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες αποτελεί την πρώτη ρυθμιστική εργαλειοθήκη στο είδος της παγκοσμίως και δημιουργεί ένα διεθνές σημείο αναφοράς ως ρυθμιστική προσέγγιση για τους διαδικτυακούς ενδιάμεσους.