Η χρηματοδότηση που διέθεσε η ΕΕ για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών για μεγαλύτερη ψηφιοποίηση των σχολείων τους δεν πέτυχε πλήρως τα αναμενόμενα αποτελέσματα, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Η αποτυχία αυτή οφείλεται ιδίως στην απουσία στρατηγικού οράματος για την αξιοποίηση των ενωσιακών κεφαλαίων από πλευράς των κρατών μελών.
Σημαντικά είναι τα ποσά που έχουν εκταμιευθεί από το 2014 μέσω των διάφορων προγραμμάτων της ΕΕ, και θα συνεχίσουν να εκταμιεύονται μέχρι το 2026, για την υποστήριξη της ψηφιακής εκπαίδευσης. Μόνο από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το μέσο της ΕΕ για την τόνωση της ανάκαμψης μετά την πανδημία, θα διατεθούν περισσότερα από 11 δισεκατομμύρια ευρώ.
«Η πανδημία COVID-19 αποκάλυψε ότι τα σχολικά συστήματα όλων σχεδόν των κρατών μελών δεν ήταν καλά προετοιμασμένα για διδασκαλία εξ αποστάσεως», δήλωσε ο Pietro Russo, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο.
«Σε πολλές περιπτώσεις, οι συνδέσεις των σχολείων στο διαδίκτυο δεν ήταν επαρκείς, ενώ υπήρχαν ελλείψεις στον αναγκαίο ψηφιακό εξοπλισμό για το εκπαιδευτικό προσωπικό και τον μαθητικό πληθυσμό. Η ΕΕ έχει φιλόδοξα σχέδια για την ψηφιακή εκπαίδευση και μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες των σχολείων να αξιοποιήσουν περισσότερο τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι υπάρχουν περιθώρια καλύτερης αξιοποίησης της ενωσιακής χρηματοδότησης.»
Προκειμένου να εξετάσει την πρόοδο προς την ψηφιοποίηση των σχολείων, το κλιμάκιο ελέγχου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου επισκέφθηκε το 2022 έξι κράτη μέλη (Γερμανία, Ελλάδα, Κροατία, Ιταλία, Αυστρία και Πολωνία) και διαπίστωσε ότι οι δράσεις που χρηματοδοτήθηκαν με ενωσιακούς πόρους θα μπορούσαν να έχουν επιτύχει μεγαλύτερο αντίκτυπο, εάν είχαν ενσωματωθεί συστηματικότερα στις εθνικές ή στις περιφερειακές στρατηγικές για την ψηφιοποίηση των σχολείων.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν με ενωσιακούς πόρους πέτυχαν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Εντούτοις, κάποιες φορές, η χρηματοδότηση της ΕΕ απλώς υποκατέστησε εθνικούς πόρους που είχαν ήδη διατεθεί.
- Ένας από τους λόγους για τους οποίους τα σχολεία συχνά δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν με τον βέλτιστο τρόπο τα ενωσιακά κονδύλια ήταν ότι δεν συμμετείχαν επαρκώς στη διαδικασία προσδιορισμού των αναγκών τους όσον αφορά την ψηφιοποίηση.
- Επιπλέον, πολλά σχολεία δεν διέθεταν επαρκή ενημέρωση για τη στήριξη που προσφέρει η ΕΕ.
- Επίσης, δεν είναι λίγα εκείνα που εξακολουθούν να αναφέρουν ελλείψεις σε εξοπλισμό ή ανάγκες περαιτέρω επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.
- Ακόμη, διαπιστώθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είχε υιοθετηθεί κοινή προσέγγιση για τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην τάξη, με αποτέλεσμα τα σχολεία να αδυνατούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση.
Το 2016, η Επιτροπή όρισε τιμές-στόχο που τα κράτη μέλη έπρεπε να επιτύχουν έως το 2025 όσον αφορά τη σύνδεση των σχολείων στο διαδίκτυο με ταχύτητες gigabit, τον εφοδιασμό τους με εξοπλισμό ΤΠ τεχνολογίας αιχμής και την εισαγωγή καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης.
Ωστόσο, το 2022, μικρός μόνον αριθμός σχολείων μπορούσε πράγματι να συνδέεται στο διαδίκτυο με ταχύτητες gigabit, καθώς τα κράτη μέλη εφάρμοζαν διαφορετικές προσεγγίσεις για την προώθηση της σύνδεσής τους. Εντούτοις, η έλλειψη αυστηρού στρατηγικού σχεδιασμού, σε συνδυασμό με ορισμένες καθυστερήσεις στην υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων, αυξάνει τον κίνδυνο μη επίτευξης της τιμής-στόχου της ΕΕ για τις ταχύτητες gigabit.
Η Επιτροπή δεν διαθέτει πλήρη στοιχεία σχετικά με το ύψος της ενωσιακής χρηματοδότησης που έχει δαπανηθεί συνολικά για την ψηφιοποίηση των σχολείων, ενώ ελάχιστες χώρες της ΕΕ αξιολογούν σε ποιον βαθμό η ενωσιακή στήριξη έχει συμβάλει στη βελτίωση της ψηφιακής εκπαίδευσης στα σχολεία.
Όσον αφορά τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το κλιμάκιο ελέγχου δεν έκρινε επαρκώς ισχυρή τη σχέση μεταξύ των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης και της χρηματοδότησης της ΕΕ. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εκτιμήσεις κόστους που έκανε δεκτές η Επιτροπή κατά τις διαπραγματεύσεις των εθνικών σχεδίων απέκλιναν σημαντικά από τα έξοδα που πραγματοποιήθηκαν τελικά.
Γενικές πληροφορίες
Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αποκλειστικά αρμόδια για τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και την οργάνωση των σχολείων τους. Ο ρόλος της ΕΕ, από την άλλη, συνίσταται στη συμπλήρωση και τη στήριξη των δράσεων των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό, τους παρέχει επίσης σημαντική χρηματοδοτική στήριξη για την ψηφιοποίηση των σχολείων.
Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί διάφορα μέσα, όπως τα ταμεία της πολιτικής συνοχής, τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και το πρόγραμμα Erasmus+. Το 2018, η Επιτροπή ενέκρινε σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση με σκοπό να στηρίξει την προσαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των κρατών μελών στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής. Το σχέδιο αυτό επικαιροποιήθηκε το 2020.
Η ειδική έκθεση 11/2023, με τίτλο «Στήριξη της ΕΕ για την ψηφιοποίηση των σχολείων: Σημαντικές οι επενδύσεις, αλλά χωρίς στρατηγικό όραμα για την αξιοποίηση της χρηματοδότησης της ΕΕ από πλευράς των κρατών μελών», είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ.