Λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες δεν προμηθεύονται πλέον αεροσκάφη και ανταλλακτικά, ενώ τα μηχανήματα δεν συντηρούνται πλέον από τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς κατασκευαστές και παρόχους υπηρεσιών.
Στις αρχές Απριλίου του 2023, η ρωσική επιχειρηματική και οικονομική πύλη RBC ανέφερε ότι ένα αεροσκάφος Airbus A330 θα σταλεί για πρώτη φορά στο Ιράν για επισκευή του συστήματος προσγείωσης. Η απόφαση δεν αποτέλεσε έκπληξη, καθώς στο Ιράν η ρωσική αεροπορική εταιρεία δεν χρειάζεται να περιμένει ότι το αεροσκάφος θα κρατηθεί.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το αεροσκάφος A330 της Aeroflot είναι «διπλής νηολόγησης». Οι ρωσικές αεροπορικές εταιρείες έχουν πλέον επανεγγράψει εκατοντάδες επιβατικά αεροσκάφη. Τα αεροσκάφη προέρχονται από δυτικές εταιρείες ενοικίασης αεροσκαφών, που αναγκάστηκαν να καταγγείλουν τις συμβάσεις μίσθωσης με ρωσικές αεροπορικές εταιρείες λόγω κυρώσεων. Συνεπώς, πρόκειται για αεροσκάφη που εξακολουθούν να είναι επισήμως καταχωρισμένα στο εξωτερικό, αλλά έχουν μεταφερθεί στο ρωσικό μητρώο χωρίς τη συγκατάθεση των ιδιοκτητών. Τα κράτη της Ε.Ε. και οι ΗΠΑ υποχρεούνται όχι μόνο να αρνηθούν την επισκευή και τον ανεφοδιασμό τέτοιων αεροσκαφών, αλλά και να τα κρατήσουν.
Τι μπορεί να κερδίσει το Ιράν
Η Τεχεράνη έχει μακρά εμπειρία στην παράκαμψη των κυρώσεων. Επιπλέον, το Ιράν διαθέτει επίσης αεροσκάφη Airbus και ανταλλακτικά που χρειάζεται η Aeroflot. Ωστόσο, οι ειδικοί προβληματίζονται εδώ και χρόνια για την προέλευσή τους. «Δεν υπάρχουν νόμιμοι προμηθευτές μέσω των οποίων το Ιράν θα μπορούσε να αποκτήσει πρωτότυπα ανταλλακτικά», λέει ο εκπρόσωπος της Airbus Γιουστίν Ντουμπόν στην DW. Οι παρατηρητές δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο το Ιράν να προμηθεύεται ανταλλακτικά μέσω «παράλληλων εισαγωγών» ή από τη μαύρη αγορά, τα οποία θα μπορούσαν να παράγονται στην Κίνα ή την Ινδία.
Tο Ιράν ενδέχεται να παράγει το ίδιο ορισμένα εξαρτήματα, όμως δεν έχει πολλά να προσφέρει στη Ρωσία, καθώς ο ιρανικός στόλος αεροσκαφών δεν βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση. Εξάλλου, κατά το τέλος του 2021, η ίδια η Ένωση Ιρανικών Αεροπορικών Εταιρειών είχε δηλώσει ότι περίπου τα μισά αεροσκάφη στη χώρα είχαν καθηλωθεί λόγω έλλειψης βασικών ανταλλακτικών.
Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πει κανείς εάν τα ρωσικά αεροσκάφη θα συντηρούνται πλέον τακτικά στο Ιράν. Πηγή της Aeroflot δήλωσε στο RBC ότι θα πρέπει να περιμένουν μέχρι να επιστρέψει το αεροσκάφος A330. Μετά από την επισκευή, θα αποφασιστεί αν θα μπορούν να σταλθούν και άλλα αεροσκάφη στο Ιράν.
Υπό εξέταση η ασφάλεια των πτήσεων
«Εάν ένα αεροσκάφος είναι αξιόπλοο, έχει καμία σημασία πού επισκευάστηκε; Αμφιβάλλω αν υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο με τις επισκευές στο Ιράν. Νομίζω ότι το τεχνικό προσωπικό είναι αρκετά επαγγελματικό», δήλωσε στην DW ένας πρώην πιλότος ρωσικής αεροπορικής εταιρείας, ο οποίος προτιμά να παραμείνει ανώνυμος. Έφυγε από τη Ρωσία λίγο μετά την εισβολή στην Ουκρανία, και τώρα εργάζεται στο εξωτερικό.
Όμως, οι δυτικές κυρώσεις έχουν πλήξει σημαντικά τις ρωσικές αερομεταφορές. Όπως εξηγεί ο πιλότος, λόγω των τεχνικών κινδύνων, πολλοί συνάδελφοί του αρνήθηκαν να πετάξουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και γι' αυτό έχασαν τη δουλειά τους. Ως εκ τούτου, οι εναπομείναντες πιλότοι θα συνεχίσουν να εκτελούν πτήσεις για να μη διακινδυνεύσουν τις θέσεις τους. Ωστόσο, μια πηγή στη διοίκηση μιας ρωσικής αεροπορικής εταιρείας παραδέχθηκε στην DW ότι «μόνο τον πρώτο χρόνο μετά την επιβολή των κυρώσεων ήταν ασφαλές να πετάξει κανείς στη Ρωσία».
Η κατασκευάστρια εταιρεία αεροσκαφών Airbus δεν επιθυμεί να αξιολογήσει τους κινδύνους από την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών της Aeroflot στο Ιράν. Eκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε μόνο ότι κάθε αυθεντικό εξάρτημα λαμβάνει έναν σειριακό αριθμό, ώστε η εταιρεία να μπορεί να το παρακολουθεί. Ωστόσο, δεν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου ανταλλακτικών μη γνήσιας προέλευσης ούτε υπηρεσιών που παρέχονται σε μη πιστοποιημένα κέντρα.
Τι εναλλακτικές λύσεις έχει η Ρωσία
Όσον αφορά τα ανταλλακτικά, η Ρωσία μπορεί να αποσυναρμολογήσει τα υπάρχοντα αεροσκάφη ή να χρησιμοποιήσει μη πιστοποιημένα ανταλλακτικά από την Τουρκία ή την Κίνα. «Φυσικά, τότε θα υπάρξουν περισσότερες αποτυχημένες επισκευές και ούτε ένας πιλότος δεν θα δεχτεί να πετάξει. Δεν μπορεί κανείς να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο χωρίς ρόδες, όπως δεν μπορεί και να πετάξει χωρίς ορισμένα συστήματα. Και αν παραβείς όλους τους κανόνες, δεν ξέρεις ποιες θα είναι οι συνέπειες», δήλωσε ο Ρώσος πρώην πιλότος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα σοβαρό πρόβλημα είναι η έλλειψη ενημερώσεων λογισμικού για τα αεροσκάφη. Αυτό θα μπορούσε σύντομα να γίνει κρίσιμο για τις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες. «Εάν η βάση δεδομένων πλοήγησης καθυστερεί δύο ή τρεις μήνες, δεν είναι τόσο σημαντικό. Αργότερα, όμως, τα δρομολόγια μπορεί να αλλάξουν και καμία χώρα δεν θα επιτρέψει σε αεροπλάνα δίχως ενημερωμένο λογισμικό να πετάξουν στον εναέριο χώρο τους, ακόμη και η Κίνα».
Όσον αφορά το αεροσκάφος A330 της Aeroflot, το χαρακτηρίζει ήδη ως «νεκρό». Η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για την πιστοποίηση ή τον τόπο επισκευής. Τέτοια αεροσκάφη δεν θα μπορούσαν πλέον να μεταπωληθούν ούτως ή άλλως. «Θα χρησιμοποιηθούν μόνο στην εγχώρια αγορά, μέχρι να λήξει η διάρκεια ζωής τους ή ίσως να σταλούν πίσω στο Ιράν», λέει ο πιλότος.
Επηρεάζονται και τα αεροσκάφη «ρωσικής» κατασκευής
Οι δυτικές κυρώσεις επηρεάζουν και τα αεροσκάφη που κατασκευάζονται επισήμως στη Ρωσία. Για παράδειγμα, πάνω από το 75% των εξαρτημάτων του ρωσικού Superjet-100 αγοράστηκαν από ξένες εταιρείες. Τον Μάρτιο του 2023, αρκετές ρωσικές αεροπορικές εταιρείες ανέφεραν έλλειψη ανταλλακτικών από τις ΗΠΑ για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκαφών, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας τους.
Ένας άλλος ρωσικός τύπος αεροσκάφους, το MC-21, του οποίου η ένταξη σε υπηρεσία έχει αναβληθεί για το 2025, αντιμετωπίζει επίσης το ίδιο πρόβλημα: την έλλειψη εξαρτημάτων που δεν κατασκευάζονται στη Ρωσία, αλλά στο εξωτερικό.
«Κατά την άποψή μου, η Ρωσία δεν έχει μέλλον υπό τις παρούσες συνθήκες. Η ρωσική αεροπορική βιομηχανία δεν έχει επίσης μέλλον. Σύντομα θα γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του '90, κατά την οποία σημειώθηκαν πολλά ατυχήματα», λέει ο πρώην πιλότος.
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE