Η Κίνα έχει επεκτείνει σημαντικά τον δανεισμό διάσωσης καθώς η Πρωτοβουλία Belt and Road εκρήγνυται μετά από μια σειρά διαγραφών χρέους, σκανδάλων και καταγγελιών για διαφθορά, γράφουν οι Financial Τimes.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε, δείχνει ότι η Κίνα χορήγησε δάνεια διάσωσης αξίας 104 δισ. δολαρίων σε αναπτυσσόμενες χώρες, μεταξύ 2019 και τέλους 2021. Το ποσό για αυτά τα χρόνια είναι σχεδόν τόσο όσο το ποσό που διέθεσε για τον σκοπό αυτό η χώρα τις προηγούμενες δύο δεκαετίες.
Η μελέτη από ερευνητές της AidData, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Σχολής Κένεντι του Χάρβαρντ και του Ινστιτούτου του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία είναι η πρώτη γνωστή προσπάθεια αποτύπωσης του συνολικού κινεζικού δανεισμού διάσωσης σε παγκόσμια κλίμακα.
Μεταξύ του 2000 και του τέλους του 2021, η Κίνα ανέλαβε 128 επιχειρήσεις διάσωσης σε 22 χώρες, συνολικής αξίας 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η ανάδειξη της Κίνας ως «δανειστή έσχατης ανάγκης» δημιουργεί κρίσιμες προκλήσεις για τους δυτικούς θεσμούς όπως το ΔΝΤ, που προσπάθησαν να διαφυλάξουν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα από το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.
«Η παγκόσμια χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική γίνεται λιγότερο συνεκτική, λιγότερο θεσμική και λιγότερο διαφανής», δήλωσε ο Μπραντ Παρκς, εκτελεστικός διευθυντής της AidData στο Κολέγιο William and Mary στις ΗΠΑ. «Το Πεκίνο έχει δημιουργήσει ένα νέο παγκόσμιο σύστημα για διασυνοριακό δανεισμό διάσωσης, αλλά το έχει κάνει με αδιαφανή και ασυντόνιστο τρόπο».
Η αύξηση των επιτοκίων και η ισχυρή ανατίμηση του δολαρίου έχουν εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα των αναπτυσσόμενων χωρών να αποπληρώσουν τους πιστωτές τους. Αρκετές έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα, με την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των πιστωτών να κατηγορείται για την παράταση ορισμένων κρίσεων.
Ο πρόεδρος της Σρι Λάνκα Ranil Wickremesinghe κάλεσε την Κίνα και άλλους πιστωτές την περασμένη εβδομάδα να καταλήξουν γρήγορα σε συμβιβασμό για την αναδιάρθρωση του χρέους, αφού το ΔΝΤ ενέκρινε ένα τετραετές πρόγραμμα δανεισμού 3 δισ. δολαρίων για το έθνος του.
Η Κίνα αρνήθηκε να συμμετάσχει σε πολυμερή προγράμματα επίλυσης χρέους, παρόλο που είναι μέλος του ΔΝΤ. Η Γκάνα, το Πακιστάν και άλλοι προβληματικοί οφειλέτες που οφείλουν μεγάλα ποσά στην Κίνα παρακολουθούν στενά το παράδειγμα της Σρι Λάνκα. «Η αυστηρά διμερής προσέγγιση [της Κίνας] έχει καταστήσει πιο δύσκολο τον συντονισμό των δραστηριοτήτων όλων των μεγάλων δανειστών έκτακτης ανάγκης», δήλωσε ο Παρκς.
Πολλές από τις 22 χώρες στις οποίες έχει χορηγήσει δάνεια διάσωσης η Κίνα -συμπεριλαμβανομένων της Αργεντινής, της Λευκορωσίας, του Ισημερινού, της Αιγύπτου, του Λάος, της Μογγολίας, του Πακιστάν, του Σουρινάμ, της Σρι Λάνκα, της Τουρκίας, της Ουκρανίας και της Βενεζουέλας- είναι επίσης αποδέκτες στήριξης του ΔΝΤ.
Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων του ΔΝΤ και των κινεζικών προγραμμάτων διάσωσης. Το ένα είναι ότι τα κινεζικά χρήματα δεν είναι φθηνά. «Ένα τυπικό δάνειο διάσωσης από το ΔΝΤ έχει επιτόκιο 2%», ανέφερε η μελέτη. «Το μέσο επιτόκιο που συνδέεται με ένα κινεζικό δάνειο διάσωσης είναι 5%».
Το Πεκίνο επίσης δεν προσφέρει προγράμματα διάσωσης σε όλους τους δανειολήπτες της πρωτοβουλίας Belt and Road. Οι μεγάλοι αποδέκτες χρηματοδότησης Belt and Road, που αντιπροσωπεύουν σημαντικό κίνδυνο ισολογισμού για τις κινεζικές τράπεζες, είναι πιο πιθανό να λάβουν επείγουσα βοήθεια.
Ο δανεισμός της Κίνας έχει δύο μορφές. Η πρώτη είναι μέσω μιας διευκόλυνσης «γραμμής ανταλλαγής», όπου το γουάν εκταμιεύεται από τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας, την κεντρική τράπεζα, σε αντάλλαγμα για εγχώριο νόμισμα. Περίπου 170 δισ. δολάρια εκταμιεύτηκαν με αυτό τον τρόπο. Το δεύτερο είναι μέσω άμεσης στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών, με δεσμεύσεις 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κυρίως από κρατικές κινεζικές τράπεζες.
Το Belt and Road Initiative είναι το μεγαλύτερο διακρατικό πρόγραμμα υποδομής στον κόσμο. Το American Enterprise Institute, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον, έχει θέσει την αξία των έργων υποδομής υπό την ηγεσία της Κίνας και άλλων συναλλαγών που ταξινομούνται ως «Belt and Road» στα 838 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ του 2013 και του τέλους του 2021.
Τα παραπάνω αποκαλύπτουν τις ελλείψεις στον σχεδιασμό ενός σχεδίου που περιγράφεται από τον Κινέζο ηγέτη Xi Jinping ως «το έργο του αιώνα».
Αρκετά έργα έγιναν παράδειγμα προς αποφυγή: ένας διαβόητος «δρόμος προς το πουθενά» κόστους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων στο Μαυροβούνιο παραμένει ημιτελής και πλήττεται από καταγγελίες για διαφθορά, καθυστερήσεις κατασκευής και περιβαλλοντικά ζητήματα.
«Λευκοί ελέφαντες» όπως το λιμάνι Hambantota της Σρι Λάνκα και ο πύργος Lotus θεωρούνται συμπτώματα της κρίσης χρέους της χώρας, ενώ περισσότερες από 7.000 ρωγμές βρέθηκαν σε ένα φράγμα του Ισημερινού που κατασκευάστηκε από Κινέζους εργολάβους κοντά σε ενεργό ηφαίστειο.