Οι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι Μιχαήλ Φρίντμαν και Πιοτρ Αβεν είναι έτοιμοι να απαλλαγούν από τα μερίδιά τους στην Alfa-Bank, τη μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα της Ρωσίας, σε μια πώληση ύψους 2,3 δισ. δολαρίων ούτως ώστε να απελευθερωθούν από τις κυρώσεις της Δύσης.
Ο επί χρόνια συνεργάτης των ολιγαρχών Αντρέι Κοσογκόφ, ο οποίος δεν έχει τεθεί στο στόχαστρο των κυρώσεων, συμφώνησε να αγοράσει την τράπεζα για 178 δισ. ρούβλια (2,3 δισ. δολάρια / 2,2 δισ. ευρώ) από τη μητρική της εταιρεία με έδρα την Κύπρο, σύμφωνα με τέσσερα άτομα που έχουν άμεση γνώση των όρων της συμφωνίας και τα οποία επικαλούνται οι Financial Times. Εφόσον δοθεί η έγκριση της ρυθμιστικής αρχής, οι εγκατεστημένοι στο Λονδίνο Φρίντμαν και Αβεν δεν θα είναι με κανέναν τρόπο μέτοχοι της Alfa-Bank, προστίθεται.
Οι Ρώσοι ολιγάρχες αντιμετωπίζουν δυτικές κυρώσεις λόγω των θεωρούμενων δεσμών τους με το Κρεμλίνο. ΗΠΑ και Βρετανία επέβαλαν τιμωρητικά μέτρα στην Alfa-Bank πέρυσι, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ η ΕΕ εισήγαγε αντίστοιχα μέτρα τον περασμένο μήνα.
Ο Φρίντμαν, που μεγάλωσε στην Ουκρανία, έκανε την περιουσία του στη Ρωσία και μετακόμισε στο Λονδίνο το 2015, αμφισβητεί εδώ και καιρό τους ισχυρισμούς ότι είναι κοντά στο Κρεμλίνο. Μαζί με τον Αβεν κατέχουν το 45% της Alfa-Bank μέσω εταιρείας συμμετοχών με έδρα το Λουξεμβούργο, η οποία με τη σειρά της ελέγχει την κυπριακή μητρική της τράπεζας.
Η πώληση αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στην άνοιξη εφόσον εγκριθεί από ρυθμιστικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής κεντρικής τράπεζας και των φορολογικών αρχών. Μπορεί επίσης να απαιτείται έγκριση από αρχές των ΗΠΑ και της ΕΕ. Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η λογιστική αξία της τράπεζας ανερχόταν σε 10 δισ. ευρώ.
Eίναι «μια καλή συναλλαγή στα χαρτιά», επειδή, με τη συμφωνία μεταξύ του Κοσογκόφ και της κυπριακής οντότητας, κανένα από τα μέρη δεν θα υπόκειται σε κυρώσεις, δήλωσε ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζουν το θέμα.
«Ο Φρίντμαν και ο Αβεν γλιτώνουν τις κυρώσεις, ο Κοσογκόφ παίρνει την τράπεζα και η τράπεζα έχει μόνο έναν Ρώσο μέτοχο», είπε το πρόσωπο.
Η οριστικοποίηση της συμφωνίας θα μπορούσε, ωστόσο, να συναντήσει εμπόδια, λόγω της πολυπλοκότητας για την απόκτηση ρυθμιστικής έγκρισης.
Οι ολιγάρχες, που αμφισβήτησαν τις κυρώσεις της ΕΕ στο δικαστήριο, υπέβαλαν επιστολές υποστήριξης από στελέχη της ρωσικής αντιπολίτευσης, όπως ο φυλακισμένος επικριτής του πολέμου Ίλια Γιασίν και ο Λεονίντ Βολκόφ, επικεφαλής του Ιδρύματος του φυλακισμένου ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι. Οι επιστολές έχουν προκαλέσει σάλο στους κύκλους της ρωσικής αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα ο Βολκόφ να δηλώσει ότι η υπογραφή του ήταν ένα «μεγάλο πολιτικό λάθος».
Η πώληση έχει επίσης σχεδιαστεί για να μειώσει την πίεση στην τράπεζα, καθώς οι αντι-κυρώσεις του Κρεμλίνου σε «μη φιλικές χώρες» έχουν δημιουργήσει δυσκολίες στη διοίκησή της και στην πρόσβασή της σε κρατική χρηματοδότηση.
Ο Αβεν έφυγε από τη Ρωσία λίγο μετά την παρουσία του σε στρογγυλό τραπέζι με τον Πούτιν την ημέρα που ξέσπασε ο πόλεμος και δεν έχει επιστρέψει ακόμη. Ο Φρίντμαν συνεχίζει να ζει στο βόρειο Λονδίνο, στο σπίτι του αξίας 65 εκατ. λιρών.
Τον περασμένο μήνα, προτού επιβάλει κυρώσεις η ΕΕ στην Alfa-Bank, η μητρική ABH Financial Ltd με έδρα την Κύπρο είπε ότι ήταν επείγον «να εκποιηθεί το επίμαχο περιουσιακό στοιχείο προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω ρυθμιστικές, πολιτικές και επιπτώσεις στη φήμη της».
Η ιδιοκτησία της τράπεζας αποτελούσε πράγματι «τοξική» παράμετρο. Μαζί με τους Φρίντμαν, Αβεν και Κοσογκόφ, μερίδια στην εταιρεία του Λουξεμβούργου που ελέγχει την κυπριακή εταιρεία κατέχουν η ιταλική τράπεζα UniCredit και ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα που διευθύνεται από πρώην ανώτατο στέλεχος της Alfa-Bank.
Ο Κοσογκόφ, πρώην επικεφαλής της επενδυτικής μονάδας της Alfa, είχε το μικρότερο μερίδιο και διατηρούσε το πιο χαμηλό δημόσιο προφίλ από τους πέντε επιχειρηματίες μέχρι τον περασμένο Μάρτιο, όταν Λονδίνο και Βρυξέλλες επέβαλαν κυρώσεις στους Φρίντμαν και Αβεν, αλλά και στους συνεργάτες τους Γκερμάν Χαν και Αλεξέι Κουσμιτσόφ, οι οποίοι έδωσαν τα μερίδιά τους στον Κοσογκόφ, αυξάνοντας το δικό του μερίδιο σε 41%.