Τον Μάιο του 2020, η επιτήρηση παγκόσμιων δικτύων τηλεπικοινωνιών από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών BND, που έλαβε την ονομασία «Στρατηγικές Πληροφορίες σχετικά με Ξένα Μέσα Τηλεπικοινωνιών», κηρύχθηκε αντισυνταγματική. Αιτία: Ο νόμος που ορίζει τη λειτουργία της BND παραβιάζει το απόρρητο των τηλεπικοινωνιών και την ελευθερία του Τύπου, που προστατεύονται από το Γερμανικό Σύνταγμα.
Την προσφυγή εκείνη είχαν υποβάλει δημοσιογράφοι, ενώσεις τύπου, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνδικάτα. Και τώρα όμως, φερόμενα θύματα παρακολουθήσεων από τη Γερμανία και το εξωτερικό, προσφεύγουν εκ νέου στα δικαστήρια. Ανάμεσά τους και ο Τούρκος δημοσιογράφος Τζαν Ντουντάρ, ο οποίος ζει εξόριστος στη Γερμανία.
Η διεθνής οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), που αγωνίζεται για την ελευθερία του Τύπου παγκοσμίως, και η Εταιρεία Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (GFF) συγκαταλέγονται στους προσφεύγοντες. Από τη σκοπιά του Μπιτζάν Μοϊνί, επικεφαλής του νομικού τμήματος της GFF, η νομιμοποιημένη πρακτική παρακολουθήσεων αποτελεί από μόνη της «νομικοπολιτικό σκάνδαλο». Κι αυτό διότι η BND μπορεί να εντοπίσει εκατομμύρια ηλεκτρονικά μέσα τηλεπικοινωνιών στο εξωτερικό με τη βοήθεια απλώς όρων αναζήτησης, ακόμη και χωρίς συγκεκριμένο λόγο.
Επιτρέπεται το λογισμικό υποκλοπής
Ο Μπιτζάν Μοϊνί απαριθμεί μια ολόκληρη σειρά σημείων που θεωρεί απαράδεκτα: η BND μπορεί να συλλέγει πάρα πολλά δεδομένα, να ερευνά πάρα πολλά θεματικά πεδία, να παρακολουθεί πάρα πολλούς ανθρώπους και να εξετάζει πολύ βαθιά το έργο ερευνητικών δημοσιογράφων. «Υπό το πρόσχημα της στρατηγικής συλλογής πληροφοριών στο εξωτερικό, η BND μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί εργαλεία παρακολούθησης προσαρμοσμένα σε άτομα, όπως το κρατικό λογισμικό παρακολούθησης - χωρίς σημαντικούς περιορισμούς» επικρίνει ο δικηγόρος.
Σύμφωνα με τον Μοϊνί, ο νόμος είναι πολύ αόριστα διατυπωμένος όταν κάνει λόγο για «αναγνώριση κινδύνου». Ως παράδειγμα, αναφέρει το γεγονός ότι BND μπορεί να παρακολουθεί πολίτες «για να προστατεύει την ικανότητα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας να ενεργεί στην εξωτερική πολιτική». Αυτός είναι ένας πολύ γενικός όρος, «που μπορεί να περιλαμβάνει σχεδόν οτιδήποτε». Δεν γνωρίζει κανείς τι ακριβώς σημαίνει «ικανότητα δράσης» ή τι απαιτείται «για προστασία».
Η κριτική δημοσιογραφία γίνεται πιο δύσκολη
Ο Μοϊνί θεωρεί επίσης αντισυνταγματική τη διάκριση που γίνεται στον νόμο για την BND μεταξύ ατόμων με ή χωρίς γερμανικό διαβατήριο. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, η Τουρκάλα σύζυγος ενός Γερμανού θα έπρεπε να παρακολουθείται σε αντίθεση με τον σύζυγό της στο εξωτερικό.
Η Έλενα Χαν από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα αναφέρεται επίσης στα λεγόμενα μεταδεδομένα, στα οποία μπορεί να έχει πρόσβαση η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών. «Ποιος επικοινωνεί με ποιον για πόσο καιρό».
Σύμφωνα με την Χαν, οι εν λόγω διαδικασίες επικοινωνίας είναι απίστευτα πολύτιμες για την BND και άλλες μυστικές υπηρεσίες. «Επειδή μπορούν να αποκαλύψουν επαφές, δίκτυα αλλά και τους κύριους τομείς δραστηριότητας ενός ατόμου. Τα δεδομένα αυτά στη συνέχεια γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας και αναλύονται».
Η Χαν φοβάται ότι θα γίνει όλο και πιο δύσκολο για τα μέσα ενημέρωσης αλλά και για άλλα άτομα που υπόκεινται σε επαγγελματικό απόρρητο, όπως γιατροί και δικηγόροι, να προστατεύσουν τις πηγές και τις επαφές τους.
«Εάν το κράτος κρυφακούει, η κριτική δημοσιογραφία γίνεται πιο δύσκολη». Οι πληροφοριοδότες κινδυνεύουν επίσης. Η επαφή μαζί τους εμποδίζεται ή μπορεί ακόμη και να τελειώσει «επειδή η σχέση εμπιστοσύνης έχει διαρραγεί». Και αυτή είναι η βασική προϋπόθεση για καλή, ανεξάρτητη και κριτική δημοσιογραφική δουλειά. Ωστόσο, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα και η Κοινωνία για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες θεωρούν ότι δεν είναι μόνο οι πρακτικές της BND που συνιστούν απειλή.
Λογισμικό κατασκοπείας Pegasus στο τηλέφωνο
Ο Βέλγος Πέτερ Φερλίντεν γνωρίζει τις συνέπειες της παρακολούθησης. Στα 30 χρόνια του ως ανταποκριτής στην Αφρική για το δημόσιο τηλεοπτικό δίκτυο VRT, έχει συχνά αναφερθεί σε θέματα όπως το λαθρεμπόριο και η διαφθορά. Αυτό, όπως φαίνεται, δυσαρέστησε τις μυστικές υπηρεσίες.
«Πριν από δύο χρόνια το τηλέφωνό μου μολύνθηκε με το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus» αναφέρει ο Πέτερ Φερλίντεν σε μια διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου. Το ανακάλυψε η βελγική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών. «Και υποψιάζεται ότι η κυβέρνηση στη Ρουάντα βρισκόταν πιθανότατα πίσω από την κίνηση αυτή».
Αυτό τον έκανε να συνειδητοποιήσει περισσότερο από ποτέ τον κίνδυνο της παρακολούθησης. Είτε μέσω ενός καθεστώτος όπως στη Ρουάντα, αλλά και στην Ευρώπη. «Και για αυτόν τον λόγο υποστηρίζω επίσης τη συνταγματική προσφυγή κατά του BND» σημειώνει ο Φερλίντεν.
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE