«Σήμερα νιώθω Καταριανός. Σήμερα νιώθω Άραβας. Σήμερα νιώθω Αφρικανός. Σήμερα νιώθω ομοφυλόφιλος. Σήμερα νιώθω ανάπηρος. Σήμερα νιώθω μετανάστης», ξέσπασε ο επικεφαλής της FIFA Τζιάνι Ινφαντίνο το προηγούμενο Σάββατο, συγκρίνοντας τη δική του εμπειρία ως γιου μεταναστών με αυτή των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων.
Η φαινομενική ενσυναίσθησή του οφειλόταν στο μπαράζ κριτικής που έχει αντιμετωπίσει το Κατάρ από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης για τη διοργάνωση του Μουντιάλ, γράφει το CNN. Eίναι υποκριτικό για τη Δύση να παραδίδει μαθήματα ηθικής σε άλλους, υποστήριξε.
Οι δηλώσεις του την παραμονή της πρεμιέρας του Παγκοσμίου Κυπέλλου έγιναν viral, προκαλώντας θυμό αλλά και χλεύη. Αλλά είχαν έντονη απήχηση και σε πολλούς Άραβες και μουσουλμάνους.
Ο Ομάρ Αλσαάντι, ένας 21χρονος Καταριανός, είπε στο CNN ότι ο Ινφαντίνο διατύπωσε «από δυτική σκοπιά» αυτό που ένιωσαν πολλοί συμπατριώτες του ως στόχοι ρατσισμού.
Ενόψει της έναρξης του τουρνουά, η κάλυψη των δυτικών μέσων σήκωσε τους τόνους σε σχέση με τη μεταχείριση των μεταναστών εργαζομένων από τη χώρα του Κόλπου και τους αυστηρούς κοινωνικούς περιορισμούς που επιβάλλει, με έμφαση στους κανονισμούς για άτομα ΛΟΑΤΚΙ+. Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός της Βρετανίας, το BBC, δεν μετέδωσε ζωντανά την τελετή έναρξης, επιλέγοντας αντ' αυτής να παρουσιάσει κριτική για την οικοδέσποινα του Μουντιάλ.
Το φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο σίγουρα δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Είναι το πρώτο που πραγματοποιείται σε μουσουλμανική χώρα, και το Κατάρ έκανε πολλά για να δώσει αραβικό άρωμα, μουσουλμανική γεύση στο τουρνουά.
Η τελετή έναρξης την περασμένη Κυριακή, με θέμα τους βεδουίνους, ξεκίνησε με μια τραγουδίστρια που φορούσε την παραδοσιακή μπούρκα, κάλυμμα προσώπου που έχει απαγορευτεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αναφέρθηκε επίσης ένας στίχος από το Κοράνι σχετικά με τον Θεό, που διαχώρισε την ανθρωπότητα σε «έθνη και φυλές», ώστε να μπορούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον.
Σύμφωνα με αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ορισμένα δωμάτια ξενοδοχείων στη χώρα προσφέρουν στους επισκέπτες κωδικούς QR για να μάθουν για το Ισλάμ, ενώ εθελοντές μαθαίνουν στους επισκέπτες τους ισλαμικούς τρόπους.
Η Ανώτατη Επιτροπή για την Παράδοση και την Κληρονομιά του Κατάρ, υπεύθυνη για την επίβλεψη των έργων υποδομής και τον σχεδιασμό του Μουντιάλ, έχει διακηρύξει τη δέσμευσή της για «ένα Παγκόσμιο Κύπελλο χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις».
«Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι στο Κατάρ, ωστόσο είμαστε μια συντηρητική χώρα και οι τρυφερότητες δημοσίως, ανεξαρτήτως προσανατολισμού, αποδοκιμάζονται. Απλώς ζητάμε από τους ανθρώπους να σέβονται τον πολιτισμό μας».
Τα ισλαμικά σύμβολα στο Κατάρ δεν περνούν απαρατήρητα. Ένα αστείο Γάλλου δημοσιογράφου στον αέρα σχετικά με τα πολλά τζαμιά στη χώρα προκάλεσε οργή στους μουσουλμάνους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Δυτικά ειδησεογραφικά μέσα έχουν κατηγορηθεί επίσης ότι διακινούν στερεότυπα για Άραβες και μουσουλμάνους. Οι Times του Λονδίνου έγραψαν πρόσφατα ότι «οι κάτοικοι του Κατάρ δεν έχουν συνηθίσει να βλέπουν γυναίκες με δυτική ενδυμασία». Η λεζάντα στη σχετική φωτογραφία αργότερα διαγράφηκε. Βέβαια, το 87% του πληθυσμού της χώρας των 2,9 εκατομμυρίων αποτελείται από ξένους, πολλοί από τους οποίους είναι Δυτικοί.
«Νομίζω ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης είναι προκατειλημμένα επειδή δεν θέλουν να δουν μια αραβική επιτυχία, μια μουσουλμανική επιτυχία, μια επιτυχημένη διοργάνωση από τρίτη χώρα», είπε στο CNN ο 20χρονος Ναΐντ Αλ-Μοχανάντι από το Κατάρ. Ωστόσο, ορισμένοι στα δυτικά μέσα έχουν καταφερθεί ενάντια στα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις. Ο Αϊμάν Μοχιελντίν, παρουσιαστής του MSNBC που εργαζόταν στο παρελθόν για το Al Jazeera, είπε ότι ο τρόπος κάλυψης του Κατάρ δείχνει «το βάθος της δυτικής προκατάληψης, της δήθεν ηθικής και κατακραυγής και, κυρίως, των δύο μέτρων και δύο σταθμών».
Ο Economist και οι New York Times έχουν επίσης δημοσιεύσει άρθρα που υπερασπίζονται το δικαίωμα του Κατάρ να διοργανώσει το τουρνουά. Οι Times του Λονδίνου δημοσίευσαν ένα άρθρο που υποστήριζε ότι η κριτική στο Κατάρ είναι «γεμάτη υποκρισία».
«Μου προξενεί απορία η χρονική στιγμή της κριτικής, καθώς μετανάστες σε όλη την περιοχή υπομένουν τη φτώχεια, τις πενιχρές αμοιβές, ενώ εργάζονται υπό σωματικά και ψυχικά πολύ δύσκολες συνθήκες», δήλωσε η Μίρα Αλ Χουσεΐν, μεταδιδακτορική ερευνήτρια από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Η διερεύνηση έχει καθυστερήσει και δεν έχει νόημα να συνδέεται με ηθικολογίες, κάτι που είναι άκρως προβληματικό», πρόσθεσε, «ειδικά όταν προέρχεται από οντότητες που εμπλέκονται και οι ίδιες σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός και εκτός των συνόρων τους».
Ο Τζέιμς Λιντς, Βρετανός πρώην διπλωμάτης στο Κατάρ και νυν επικεφαλής της ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων FairSquare, είπε ότι πράγματι ορισμένα δημοσιεύματα και μεταδόσεις στη Δύση ενίσχυσαν τα αρνητικά στερεότυπα για τον αραβικό μουσουλμανικό κόσμο, ωστόσο στο μεγαλύτερο μέρος της είναι δίκαιη η κριτική - και αναλογική».
«Είναι απολύτως σωστό να επικαλούνται τέτοιου είδους αναφορές, αλλά λάθος να γενικεύουμε υπονοώντας ότι όλες ή οι περισσότερες κριτικές καθοδηγούνται από ρατσισμό», είπε.
Οι εργαζόμενοι στη χώρα συνεχίζουν να «αντιμετωπίζουν σκληρές συνθήκες εργασίας και βαθιά εκμετάλλευση, ιδίως όσοι δουλεύουν στα σπίτια και σε κατασκευές», είπε. Οι γυναίκες και τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+, πρόσθεσε, «αντιμετωπίζουν σοβαρές διακρίσεις και καταστολή, και νομικά και στην πράξη».
Οι επικριτές των δυτικών μέσων αντέταξαν ότι άλλες χώρες με αμφισβητούμενες πρακτικές στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν τέθηκαν στο στόχαστρο όταν φιλοξένησαν παγκόσμιες αθλητικές εκδηλώσεις.
«Με τον κίνδυνο να εμπλακούμε σ' έναν φαύλο κύκλο, τα στοιχεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κατάρ, όσο φτωχά κι αν είναι, δεν μπορούν να αποδειχθούν πιο αρνητικά σε σχέση με άλλες χώρες, όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ισραήλ», είπε η Αλ Χουσεΐν. «Το Κατάρ σίγουρα δεν εμπλέκεται σε εθνοκαθάρσεις, ούτε οι μετανάστες ζουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, παρά τις κακές συνθήκες διαβίωσης».
Η Μαριάμ Αλ Χαΐρι, μεταπτυχιακή ερευνήτρια σε Ινστιτούτο της Ντόχας, υποστήριξε ότι εν μέρει η ρητορική γύρω από το Κατάρ δείχνει πως ότι ορισμένοι δυτικοί ενδιαφέρονται περισσότερο να τροφοδοτήσουν έναν «οριενταλιστικό λόγο», δηλαδή να επιβάλουν μια δυτική κοσμοθεωρία, παρά πράγματι να βελτιωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Αυτό δεν πρέπει να εκληφθεί ως άλλοθι για να σταματήσουμε να επικρίνουμε την κατάσταση των μεταναστών εργαζομένων στο Κατάρ», είπε. «Μάλλον, θα πρέπει η κατάσταση των μεταναστών εργαζομένων να κατανοηθεί στο πλαίσιο ενός παγκοσμιοποιημένου οικονομικού κανόνα που βασίζεται στην αποικιοκρατία και τον φυλετικό καπιταλισμό».
Επισήμανε, ωστόσο, ότι ορισμένοι υπερασπιστές της κυβέρνησης του Κατάρ δείχνουν υπερβάλλοντα ζήλο και παρασιωπούν το έλλειμμα της χώρας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Πολλοί από τους ανθρώπους που υπερασπίζονται το Κατάρ χρησιμοποιούν τρομακτικά φιλοκυβερνητική γλώσσα», είπε, σε βαθμό που δεν βοηθά την υπόθεση των μεταναστών εργατών.
«Η κατάσταση των μεταναστών εργαζομένων στις ΗΠΑ ή τη Βρετανία δεν μειώνει το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα στο Κατάρ», είπε η Αλ Χαΐρι στο CNN.