Αυτή την εβδομάδα συμπληρώνεται μια δεκαετία από την εξαφάνιση του συζύγου και του γιου της Φάντβα Μαχμούντ. «Μπορείς να διανοηθείς τον πόνο μας, κάθε λεπτό, κάθε μέρα που περνά από τότε που τους χάσαμε;» λέει στην DW η Μαχμούντ, Σύρια που ζει τώρα στο Βερολίνο. «Δέκα χρόνια δίχως κανένα νέο τους. Πρέπει επιτέλους να μάθω αν είναι νεκροί ή ζωντανοί».
Ο σύζυγός της Αμπντούλ Αζίζ Αλ-Καΐρ και ο γιος της Μάχερ εξαφανίστηκαν αφού ο Μάχερ πήγε στο αεροδρόμιο της Δαμασκού για να παραλάβει τον πατέρα του στις 20 Σεπτεμβρίου 2012. Ο Αλ-Καΐρ ήταν μέλος της αντιπολίτευσης και πιθανότατα συνελήφθη από πράκτορες της υπηρεσίας πληροφοριών του Σύρου δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο 34χρονος γιος του και ένα άλλο μέλος της αντιπολίτευσης, ο Εγιάς Αγιάς, συνελήφθησαν επίσης.
Οι άνδρες αυτοί συγκαταλέγονται ανάμεσα στους 100.000 έως 150.000 Σύρους που εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία από το 2011, κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, μετά τη βίαιη καταστολή των ειρηνικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. «Τα στοιχεία δείχνουν ότι το συριακό καθεστώς διατηρεί λεπτομερή γραφειοκρατία... σε σχέση με όσους έχει συλλάβει», αναφέρουν τα Ηνωμένα Έθνη. Ωστόσο «οι δυνάμεις του συριακού καθεστώτος συνεχίζουν να αποκρύπτουν σκόπιμα τη μοίρα και το πού βρίσκονται οι βίαια εξαφανισθέντες».
Μπορεί να κατέληξαν σε κρατικές φυλακές, να βασανίστηκαν ή να θανατώθηκαν - θα μπορούσαν επίσης να είχαν απαχθεί από τις διάφορες πολιτοφυλακές που ενεπλάκησαν αργότερα στις μάχες. Επίσης, ενδέχεται να είναι ακόμα ζωντανοί. Για παράδειγμα, το 2018, η συριακή κυβέρνηση εξέδωσε πιστοποιητικά θανάτου για εκατοντάδες άτομα που ήταν γνωστό ότι είχαν τεθεί υπό κράτηση. Αργότερα, ορισμένοι από τους νεκρούς βρέθηκαν ζωντανοί.
«Μαζί και με άλλες οικογένειες των εξαφανισθέντων κάνουμε εκστρατεία για διεθνή υποστήριξη, ώστε με κάποιο τρόπο να λάβουμε απαντήσεις», είπε η Μαχμούντ, η οποία βοήθησε στην ίδρυση του Families for Freedom, μιας ομάδας υπεράσπισης που εργάζεται για την απελευθέρωση και τον εντοπισμό Σύρων που εξακολουθούν να αγνοούνται. Αυτό περιλάμβανε την έκκληση για «ένα ίδρυμα του οποίου ο ρόλος είναι να εξετάσει συγκεκριμένα αυτό το ζήτημα», λέει η ίδια.
Κοινή δράση υπό την ομπρέλα του ΟΗΕ
Περί τα τέλη Αυγούστου, το Εκτελεστικό Γραφείο του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ εξέδωσε μια έκθεση που συνιστά αυτό ακριβώς: έναν νέο «ανεξάρτητο μηχανισμό» που θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναζήτηση των αγνοουμένων. Η έκθεση του ΟΗΕ και άλλες μελέτες κάνουν μια σειρά από συστάσεις για πιθανά καθήκοντα - κάθε νέος οργανισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένας κεντρικός κόμβος ώστε να βρεθούν πληροφορίες σχετικά με τους εξαφανισμένους Σύρους.
«Τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ψάξουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να δουν αν μπορούν να εντοπίσουν τον σύζυγο ή αδερφό ή όποιον έχασαν», εξηγεί η Αν Μασάγκι, αναπληρώτρια εκπρόσωπος για τη Συρία στο Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, με έδρα τον Λίβανο. «Το ερώτημα είναι: Πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε ώστε να μην αναγκαστούν στο πλαίσιο της διαδικασίας εντοπισμού των ανθρώπων τους να απευθυνθούν σε 12 διαφορετικά ιδρύματα, ή να παρακολουθήσουν βίντεο με γκροτέσκο περιεχόμενο, το οποίο θα τους τραυματίσει ακόμη περισσότερο;»
Εκτός από τη σύμπραξη όλων αυτών των διαφορετικών φορέων, ο νέος μηχανισμός θα παρέχει επίσης γενικότερη υποστήριξη στις οικογένειες, όπως συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίσουν εκβιασμούς με τους οποίους συχνά έρχονται αντιμέτωπες κατά τη διάρκεια αναζήτησης των ανθρώπων τους, ή παροχή βοήθειας σε ζητήματα που προκύπτουν όταν ο αναγνωρισμένος από το κράτος προστάτης ενός νοικοκυριού έχει εξαφανιστεί και το καθεστώς της περιουσίας ή η επιμέλεια των παιδιών δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Αχτίδα ελπίδας για τις οικογένειες των θυμάτων
Ο νέος οργανισμός πρόκειται να αντιμετωπίζει επίσης με διαφάνεια όλες τις πλευρές, συμπεριλαμβανομένης και της κυβέρνησης, καθώς, όπως επισημαίνει και η Αν Μασάγκι, «υπάρχουν θύματα από όλες τις πλευρές».
Η είδηση της σύστασής του από τον ΟΗΕ έγινε δεκτή με ανακούφιση από Σύρους ακτιβιστές, οι οποίοι ασκούν εδώ και καιρό πιέσεις για την ίδρυση ενός τέτοιου οργανισμού. «Η δημιουργία του μηχανισμού αυτού είναι τεράστιας σημασίας μετά από τόσα χρόνια σιωπής και αδράνειας», δήλωσε η Ζάρα Χασάς, διευθύντρια επικοινωνίας της οργάνωσης The Syria Campaign. «Είναι μια αχτίδα ελπίδας για τις οικογένειες. Αλλά, όπως συμβαίνει με κάθε τέτοια κίνηση, η πραγματική αξία της θα φανεί στην πράξη».
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE