Η ΕΕ επενδύει σήμερα πάνω από 1,8 δισ. ευρώ σε 17 καινοτόμα έργα καθαρής τεχνολογίας μεγάλης κλίμακας με έναν τρίτο γύρο επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας. Από το Ταμείο Καινοτομίας θα εκταμιευθούν επιχορηγήσεις που θα συμβάλουν στην εισαγωγή πρωτοποριακών τεχνολογιών στην αγορά για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, το υδρογόνο, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υποδομές δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα και την κατασκευή βασικών στοιχείων για την αποθήκευση ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα επιλεγμένα έργα βρίσκονται στη Βουλγαρία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισλανδία, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία, την Πολωνία και τη Σουηδία.
Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε σχετικά: «Οι σημερινές επιχορηγήσεις στηρίζουν τις καινοτόμες επιχειρήσεις σ' όλη την Ευρώπη ώστε να αναπτύξουν τις τεχνολογίες αιχμής που χρειαζόμαστε για να προωθήσουμε την πράσινη μετάβαση. Το Ταμείο Καινοτομίας αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την κλιμάκωση των καινοτομιών στον τομέα του ανανεώσιμου υδρογόνου και άλλων λύσεων για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Σε σύγκριση με τον πρώτο γύρο εκταμίευσης, τα διαθέσιμα κονδύλια αυξήθηκαν κατά 60%, γεγονός που μας επέτρεψε να διπλασιάσουμε τον αριθμό των υποστηριζόμενων έργων. Το γεγονός αυτό δίνει σημαντική ώθηση στην απανθρακοποίηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.»
Τα 17 έργα επιλέχθηκαν στο πλαίσιο της δεύτερης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας, δηλαδή με κόστος κεφαλαίου άνω των 7,5 εκατ. ευρώ. Τα έργα αξιολογήθηκαν από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες βάσει της ικανότητάς τους να μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τις παραδοσιακές τεχνολογίες και να καινοτομούν πέρα από τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες, ενώ βρίσκονταν σε επαρκές επίπεδο ωρίμανσης για υλοποίηση. Άλλα κριτήρια επιλογής περιλάμβαναν τις δυνατότητες κλιμάκωσης και την ικανοποιητική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των έργων.
Τα επιλεγμένα έργα καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων που συμβάλλουν στις προσπάθειες της ΕΕ για απανθρακοποίηση, όπως η παραγωγή, η διανομή και η χρήση πράσινου υδρογόνου, η μετατροπή αποβλήτων σε υδρογόνο, η υπεράκτια αιολική ενέργεια, η κατασκευή φωτοβολταϊκών μονάδων (PV), η αποθήκευση και ανακύκλωση συσσωρευτών, η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα και τα προηγμένα βιοκαύσιμα. Από κοινού, έχουν τη δυνατότητα να εξοικονομήσουν 136 εκατ. τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2eq) κατά τα πρώτα 10 έτη λειτουργίας τους.
Επιπλέον, έως 20 έργα που είναι πολλά υποσχόμενα αλλά δεν είναι ακόμα αρκετά ώριμα για επιχορήγηση θα προεπιλεγούν για να λάβουν βοήθεια για την ανάπτυξή τους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Τα έργα αυτά θα ανακοινωθούν κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2022.
Τα έργα εν συντομία
- Ενεργοβόρες βιομηχανίες
Τσιμέντο (4 έργα): Ένα έργο στη Γερμανία θα αναπτύξει διαδικασία δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα με τεχνολογία καύσης οξυγόνου δεύτερης γενιάς σε μονάδα παραγωγής τσιμέντου και θα το παρέχει ως πρώτη ύλη για περαιτέρω μεταποίηση σε συνθετική μεθανόλη.
Ένα άλλο έργο στην Πολωνία θα δημιουργήσει μια διατερματική αλυσίδα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, που θα ξεκινά από τη δέσμευση και την υγροποίηση CO₂ σε μονάδα παραγωγής τσιμέντου και θα καταλήγει στην αποθήκευση σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις. Ένα τρίτο έργο θα δεσμεύει τις εκπομπές CO₂ που προέρχονται από καυσαέρια που παράγονται κατά την παραγωγή ασβέστου και θα τις αποθηκεύει μόνιμα σε υπεράκτιους γεωλογικούς σχηματισμούς στη Γαλλία.
Τέλος, ένα άλλο έργο θα είναι το πρώτο έργο δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα πλήρους αλυσίδας στη Βουλγαρία, το οποίο θα συνδέει τις εγκαταστάσεις δέσμευσης CO₂ σε μονάδα παραγωγής τσιμέντου με υπεράκτιες εγκαταστάσεις μόνιμης αποθήκευσης σε εξαντληθέν κοίτασμα φυσικού αερίου στον Εύξεινο Πόντο, μέσω ενός χερσαίου και υπεράκτιου συστήματος αγωγών.
Χημικές ουσίες (3 έργα): Στη Φινλανδία, ένα έργο θα πραγματοποιεί χημική ανακύκλωση πλαστικών για τη χρήση τους ως πρώτη ύλη σε διυλιστήρια. Ένα άλλο έργο στη Σουηδία θα δημιουργήσει μια πρώτη στο είδος της μονάδα μεθανόλης που θα μετατρέπει το διοξείδιο του άνθρακα, τις ροές καταλοίπων, το ανανεώσιμο υδρογόνο και το βιοαέριο σε μεθανόλη. Ένα άλλο έργο στη Σουηδία θα παράγει μια νέα ίνα από πολτό, που θα αντικαθιστά τον πολυεστέρα σε εφαρμογές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Υδρογόνο (3 έργα): Στις Κάτω Χώρες, ένα έργο θα παράγει, θα διανέμει και θα χρησιμοποιεί πράσινο υδρογόνο μέσω ηλεκτρολυτικής κυψέλης που θα τροφοδοτείται από υπεράκτια αιολική ενέργεια. Ένα άλλο θα παράγει 15 500 τόνους ανανεώσιμου υδρογόνου ετησίως. Ένα τρίτο έργο θα επεξεργάζεται ροές μη ανακυκλώσιμων στερεών αποβλήτων και θα τις μετατρέπει πρωτίστως σε υδρογόνο.
Διυλιστήρια (2 έργα): Στη Νορβηγία, ένα έργο θα συνίσταται στην κατασκευή και θέση σε λειτουργία της πρώτης εγκατάστασης παραγωγής υποκατάστατων βιοκαυσίμων σε εμπορική κλίμακα παγκοσμίως, η οποία θα μετατρέπει τα δασικά απόβλητα σε προηγμένα βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς και βιοξυλάνθρακα. Στο πλαίσιο ενός έργου στη Σουηδία, θα κατασκευαστεί εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας για την παραγωγή συνθετικών βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων, με τη χρήση CO₂ που θα δεσμεύεται σε σταθμό συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ).
Κατασκευή εξαρτημάτων για αποθήκευση ενέργειας ή παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (3 έργα): Στην Πολωνία, ένα έργο θα δημιουργήσει μια μονάδα παραγωγής καινοτόμων συστημάτων ηλεκτροχημικών συσσωρευτών για την παροχή βραχυπρόθεσμης αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα άλλο έργο στη Βόρεια Γαλλία θα κατασκευάσει μονάδα παραγωγής φωτοβολταϊκών με βάση την καινοτόμο τεχνολογία ετεροεπαφής. Ένα τρίτο έργο στη Γαλλία θα κατασκευάσει μονάδα ανακύκλωσης συσσωρευτών ιόντων λιθίου στο συγκρότημα συσσωρευτών της Δουνκέρκης για την παραγωγή και τη διύλιση της μαύρης μάζας, παρέχοντας έτσι πρόσβαση σε δευτερεύουσα πηγή πρώτων υλών συσσωρευτών.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Στο γερμανικό τμήμα της Βόρειας Θάλασσας, ένα έργο θα κατασκευάσει και θα θέσει σε λειτουργία ένα υπεράκτιο αιολικό πάρκο, το οποίο θα εφαρμόζει καινοτόμες λύσεις για τις ανεμογεννήτριες και το υδρογόνο.
Υποδομές δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα: Ένα έργο στην Ισλανδία θα κατασκευάσει έναν εξαιρετικά κλιμακούμενο χερσαίο τερματικό σταθμό αποθήκευσης άνθρακα με εκτιμώμενη συνολική χωρητικότητα αποθήκευσης 880 εκατ. τόνων CO₂.
Ιστορικό
Το Ταμείο Καινοτομίας, με έσοδα άνω των 38 δισ. ευρώ[1] έως το 2030 από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ), έχει ως στόχο να δημιουργήσει τα κατάλληλα οικονομικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες αρχές ώστε να επενδύσουν στην επόμενη γενιά τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και να δώσει στις εταιρείες της ΕΕ το πλεονέκτημα του πρωτοπόρου, προκειμένου να αποκτήσουν παγκόσμια ηγετική θέση στις τεχνολογίες.
Στην πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας χορηγήθηκαν επιχορηγήσεις ύψους 1,1 δισ. ευρώ σε 7 έργα στους τομείς των ενεργοβόρων βιομηχανιών, του υδρογόνου, της δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σε 15 έργα χορηγήθηκε βοήθεια για την ανάπτυξή τους.
Με αύξηση των κονδυλίων κατά 60% σε σύγκριση με τον πρώτο γύρο του Ταμείου Καινοτομίας, υπερδιπλασιάζουμε τον αριθμό των έργων που μπορούμε να στηρίξουμε. Επεκτείνουμε επίσης τη γεωγραφική εμβέλεια σε περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ευρώπης, και έχουμε επιταχύνει τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων και αξιολόγησης.
Τα έργα που πέτυχαν στο πλαίσιο αυτής της δεύτερης πρόσκλησης θα αρχίσουν τώρα να προετοιμάζουν τις επιμέρους συμφωνίες επιχορήγησης με τον Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA), τον εκτελεστικό οργανισμό του Ταμείου. Αυτές αναμένεται να οριστικοποιηθούν το τέταρτο τρίμηνο του 2022, επιτρέποντας στην Επιτροπή να εκδώσει την αντίστοιχη απόφαση χορήγησης και να αρχίσει τη διάθεση των επιχορηγήσεων.
Το φθινόπωρο η Επιτροπή θα προκηρύξει την τρίτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας. Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο REPowerEU, η διαθέσιμη χρηματοδότηση θα διπλασιαστεί σε περίπου 3 δισ. ευρώ για την περαιτέρω στήριξη της ανεξαρτησίας της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Τα έργα που δεν πέτυχαν στις προηγούμενες προσκλήσεις ενθαρρύνονται να υποβάλουν εκ νέου αίτηση.
Τον Ιούλιο του 2021 η Επιτροπή πρότεινε, στο πλαίσιο της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % (Fit for 55), να συμπληρωθεί το Ταμείο Καινοτομίας, το οποίο επί του παρόντος χρηματοδοτείται με 450 εκατομμύρια δικαιώματα από το υφιστάμενο ΣΕΔΕ κατά την περίοδο 2021-30, με 50 εκατομμύρια δικαιώματα από το υφιστάμενο ΣΕΔΕ και με 150 εκατομμύρια δικαιώματα από το νέο σύστημα που καλύπτει τις εκπομπές από τις οδικές μεταφορές και τα κτίρια. Επιπλέον, σύμφωνα με την πρόταση, δικαιώματα που διαφορετικά θα κατανέμονταν δωρεάν στους βιομηχανικούς τομείς που καλύπτονται από τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα τώρα θα δημοπρατηθούν και θα προστεθούν στο Ταμείο αυτό.