Οι ισχυρισμοί ότι το Μουντιάλ στο Κατάρ θα είναι ουδέτερο από άνθρακα είναι παρατραβηγμένοι και παραπλανητικοί προς παίκτες, χορηγούς και οπαδούς, υποστηρίζει νέα έκθεση.
Οι διοργανωτές του φετινού Παγκοσμίου Κυπέλλου, γράφει το Bloomberg, υποτιμούν το αποτύπωμα άνθρακα και επικαλούνται αντισταθμίσεις που είναι αμφίβολο ότι θα μειώσουν τις εκπομπές αλλού, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Carbon Market Watch.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο, όπως και άλλες κορυφαίες αθλητικές διοργανώσεις συμπεριλαμβανομένων των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, έχει ισχυριστεί ότι θα είναι ουδέτερο από άνθρακα με βάση τις αγορές πιστώσεων, γνωστές ως αντισταθμίσεις. Δηλαδή, χρηματοδοτούν την αποφυγή εκπομπών αλλού για να εξισορροπήσουν την προκαλούμενη ρύπανση. Βέβαια, οι πιστώσεις άνθρακα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για να αντισταθμιστούν οι εκπομπές που δεν μπορούν να μειωθούν με την υιοθέτηση οικολογικών μέτρων.
Συνολικά στο τουρνουά της FIFA τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο θα παίξουν 32 εθνικές ομάδες, ενώ αναμένεται να παρευρεθούν 1,5 εκατ. φίλαθλοι. Η εκδήλωση εκτιμάται ότι θα παραγάγει 3,6 εκατ. τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα, δήλωσε η Carbon Market Watch επικαλούμενη στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν από τους διοργανωτές. Αυτό περιλαμβάνει άμεσες και έμμεσες εκπομπές από καταλύματα, κατασκευή υποδομών και ταξίδια.
Οι διοργανωτές λένε ότι κατά την κατασκευή ενός προσωρινού σταδίου που μπορεί να αποσυναρμολογηθεί πλήρως μετά το πρωτάθλημα εκλύθηκαν 438.000 τόνοι CO₂. Ισχυρίζονται παράλληλα ότι άλλα έξι νέα στάδια που θα χρησιμοποιηθούν και μετά το Μουντιάλ απέδωσαν μόλις 206.000 τόνους CO₂. Το Carbon Market Watch ωστόσο καταρρίπτει τον ισχυρισμό, τονίζοντας ότι αφορά κατανομή "μεριδίου χρήσης" - δηλαδή υπολογίστηκαν οι εκπομπές αφού διαιρέθηκε η εκτιμώμενη διάρκεια ζωής των σταδίων προς τον αριθμό ημερών που θα διαρκέσει το τουρνουά!
Η οργάνωση υπολογίζει το τελικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Μουντιάλ σε 1,4 εκατ. τόνους CO₂, ποσότητα που ισοδυναμεί με τις εκπομπές που προκαλούν 180.000 νοικοκυριά των ΗΠΑ.
Η Επιτροπή που διοργανώνει το τουρνουά συμφώνησε αρχικά να αγοράσει 1,8 εκατ. μετρικούς τόνους αντισταθμίσεων από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Άνθρακα (GCC), αλλά το Carbon Market Watch αμφιβάλλει πως θα συμβεί αυτό. Το GCC απαριθμεί δημόσια μόνο δύο εγκεκριμένα έργα αντιστάθμισης — ένα αιολικό πάρκο και ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, και τα δύο στην Τουρκία. Μόνο ένα από αυτά έχει εκδώσει πιστώσεις, σύμφωνα με το δημόσιο μητρώο, πράγμα που σημαίνει ότι η τρέχουσα συνολική προσφορά πιστώσεων του GCC είναι κάτω από 150.000.
Η Επιτροπή αντιτείνει πως το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν έχει ξεκινήσει ακόμη και ως εκ τούτου είναι «λογικό να μην έχουν εξασφαλιστεί όλες οι πιστώσεις άνθρακα». Όπως πρόσθεσε, θα συνεχίσει να αγοράζει πιστώσεις και μετά το τέλος των αγώνων, εάν ο στόχος δεν επιτευχθεί εκ των προτέρων.
Αντισταθμίζοντας τη λογική των αντισταθμίσεων
Ωστόσο, η έκθεση θέτει κι ένα πιο προχωρημένο ερώτημα: αποτελούν «πρόσθετα» οφέλη για το κλίμα οι αντισταθμίσεις από έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; Η καθαρή ενέργεια, υποστηρίζει η οργάνωση, έχει γίνει τόσο ανταγωνιστική, που τέτοια έργα είναι ήδη οικονομικά βιώσιμα, άρα πιθανώς θα υλοποιούνταν ανεξάρτητα από το αν πουλούν ή όχι πιστώσεις άνθρακα. Συνεπώς, σε πολλές περιπτώσεις δεν εξουδετερώνονται πρόσθετες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά οι πιστώσεις απλώς χρηματοδοτούν έργα που θα κατασκευάζονταν ούτως ή άλλως.
Ξεχωριστή ανάλυση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Source Material συμφωνεί και επαυξάνει, υποστηρίζοντας ότι είναι «πολύ απίθανο» το τουρκικό αιολικό έργο να είναι «πρόσθετο». Το έργο βρίσκεται σε λειτουργία από το 2018, δύο χρόνια πριν αρχίσει να εκδίδει πιστώσεις άνθρακα, ενώ η Τουρκία κατατάσσεται στην τέταρτη θέση πανευρωπαϊκά ως προς τις εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας, επομένως πρόκειται για έργο εμπορικά βιώσιμο, χωρίς πιστώσεις αντιστάθμισης.
Το GCC αντέκρουσε την παραπάνω άποψη, τονίζοντας ότι η «προσθετικότητα» όλων των έργων σταθμίζεται μέσω πρωτοκόλλων που έχουν καθιερωθεί από τον μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης (CDM) του ΟΗΕ.
Η Επιτροπή διοργάνωσης του Μουντιάλ στο Κατάρ επισημαίνει ότι επιπλέον, για να αντισταθμίσει τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της διοργάνωσης, έχει φυτέψει 679.000 θάμνους και 16.000 δέντρα στη χώρα, που είναι ανθεκτικά στην ξηρασία και ποτίζονται με ανακυκλωμένο νερό.
Επίσης, δημιούργησε τη μεγαλύτερη «φάρμα χλοοτάπητα» στον κόσμο, σε μια έκταση 425.000 τετραγωνικών μέτρων που αντιστοιχεί σε σχεδόν 80 γήπεδα ποδοσφαίρου. Πρόκειται για φυτείες που θα βοηθήσουν στην απορρόφηση «χιλιάδων τόνων άνθρακα ετησίως», σύμφωνα με την έκθεση του Carbon Market Watch. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, για να υπάρξει πραγματικό όφελος για το κλίμα, θα πρέπει ο άνθρακας να παραμείνει αποθηκευμένος για 200 ή 300 χρόνια...
Το «κόλπο» με τα αεροπλάνα
Σε αντίθεση με άλλα Μουντιάλ των τελευταίων ετών, το τουρνουά του 2022 θα διεξαχθεί σε κοντινά γήπεδα — κανένα στάδιο δεν απέχει περισσότερο από 50 χιλιόμετρα από το κέντρο της Ντόχας. Οι διοργανωτές υποστηρίζουν ότι θα συμβάλει στην ελαχιστοποίηση των εκπομπών άνθρακα και η ανάγκη για λιγότερα αεροπορικά ταξίδια παικτών και οπαδών. Μάλιστα, διαφημίζουν τα στάδια ενεργειακής απόδοσης και το νέο σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών.
Ωστόσο, το Carbon Market Watch ούτε εδώ συμφωνεί. Εξάλλου, έχει ανακοινωθεί ότι θα πραγματοποιούνται 168 πτήσεις τη μέρα για να ταξιδεύουν οι φίλαθλοι από πέντε άλλες πόλεις .
«Δεν έχει πολύ νόημα να διαφημίζεις τη διοργάνωση ως πράσινη με βάση την κοντινή απόσταση των γηπέδων και μετά να καλείς τους φιλάθλους να βρουν κατάλυμα μακριά και να μετακινούνται με αεροπλάνο», σχολίασε ο Gilles Dufrasne, υπεύθυνος της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης. «Είναι άλλη μια απόδειξη ότι οι διοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου άλλα λένε και άλλα κάνουν».