Απρόθυμος εμφανίζεται ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) για οποιαδήποτε αλλαγή στην υφιστάμενη αρχιτεκτονική της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Και μπορεί να αναγνωρίζει πως οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος «έχουν φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα μέσα στο 2021», αποδίδει, ωστόσο, τη γενεσιουργό αιτία αυτής της εξέλιξης αποκλειστικά στις αυξήσεις των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου και του LNG.
Αντίθετα, δεν εντοπίζει, προς το παρόν, καμία προφανή ένδειξη ή «σήμα» συστηματικής χειραγώγησης της αγοράς, που να οδηγεί σε αύξηση των τιμών του ρεύματος. Πάντως, επισημαίνει ότι η επιτήρηση είναι σε εξέλιξη.
Οι απόψεις αυτές του ACER περιλαμβάνονται στην προκαταρκτική αξιολόγηση που υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το τελικό κείμενο να κατατίθεται τον Απρίλιο του 2022. Η Κομισιόν είχε αναθέσει στον ACER την αξιολόγηση του υφιστάμενου σχεδιασμού της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού, σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές που καταγράφονται, στο πλαίσιο της εργαλειοθήκης που ανακοίνωσε στις 13 Οκτωβρίου.
Είχαν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται «φωνές» μέσα στην Ε.Ε., από τη Γαλλία και την Ισπανία, που ζητούν μεταρρυθμίσεις, έστω και πρόσκαιρες, της αγοράς, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το σαρωτικό κύμα των αυξήσεων στα τιμολόγια, με αξιοσημείωτο πολιτικό κόστος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Στον αντίποδα, ισχυρό λόμπι που λέει κατηγορηματικό όχι σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις, έχουν δημιουργήσει οι χώρες του Βορρά. Και όπως ανέφερε στο Euro2day.gr καλά ενημερωμένη πηγή, όλα δείχνουν ότι θα επικρατήσει η δική τους άποψη. Ήδη αυτό φαίνεται και από την προκαταρκτική αξιολόγηση του ACER, που ουσιαστικά διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση, «κάτω τα χέρια από την υφιστάμενη δομή της χονδρεμπορικής αγοράς».
Ο ACER, που προβλέπει αποκλιμάκωση των τιμών φυσικού αερίου και ρεύματος «γύρω στον Απρίλιο του 2022», χαρακτηρίζει ως «σημαντική απόκλιση από την υφιστάμενη αρχιτεκτονική της χονδρεμπορικής αγοράς» τα αιτήματα για επανεξέταση ορισμένων θεμελιωδών αρχών της και πιο συγκεκριμένα, τον καθορισμό ανώτατης τιμής για τις μονάδες φυσικού αερίου ή μέσης τιμής ηλεκτρικού ρεύματος, σαν «ταβάνι».
«Εάν εφαρμοστούν τέτοιου είδους μέτρα», υποστηρίζει, «ορισμένοι από τους σημερινούς συμμετέχοντες στην αγορά είναι πιθανό να μην είναι σε θέση να ανακτήσουν το πλήρες κόστος τους με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην απόφασή τους να εξέλθουν από την αγορά». Επιπλέον, εκτιμά ότι τέτοια μέτρα ενέχουν τον κίνδυνο να αποθαρρυνθούν οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά και οι οποίοι θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες του Συστήματος με οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
«Ανεξαρτήτως πολιτικών προτιμήσεων», υποστηρίζει ο ACER, «κατά την εφαρμογή ορισμένων ανώτατων ορίων τιμών ή μέσων τιμών, ανάλογα με την τεχνολογία, υπάρχει κίνδυνος κατακερματισμού μιας σχετικά καλά ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν κάθε περιοχή αγοράς (ζώνη υποβολής προσφορών) εφάρμοζε τη δική της έννοια της «δίκαιης τιμής», οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι σημαντικές, τόσο για την απανθρακοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας με χαμηλότερο κόστος όσο και για τη διατήρηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ανθεκτικότητας του συστήματος στο μέλλον».
Ενδιαφέρον έχει ένα ακόμη στοιχείο. Η κατηγοριοποίηση από τον ACER των ευρωπαϊκών χωρών ανάλογα με την εξάρτησή τους από το φυσικό αέριο και την επίπτωσή του στις τιμές του ρεύματος. Η Ελλάδα κατατάσσεται στο γκρουπ των χωρών (είναι και οι περισσότερες) με μέτρια εξάρτηση και/ή καλές διασυνδέσεις και με τη ζήτηση ηλεκτρικού που καλύπτεται από το φυσικό αέριο να είναι στο 14%.
Στο ίδιο γκρουπ ανήκουν, μεταξύ άλλων, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Αντίθετα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία ανήκουν στο γκρουπ με υψηλή εξάρτηση από το φυσικό αέριο, περιορισμένες διασυνδέσεις και τη ζήτηση ηλεκτρισμού να καλύπτεται από το φυσικό αέριο κατά 34%. Η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος τον Σεπτέμβριο στο πρώτο γκρουπ κινήθηκε μεταξύ 120 και 150 ευρώ/MWh, ενώ στο δεύτερο ήταν πάνω από 150 ευρώ/MWh.
Σε κάθε περίπτωση, ο ACER στην προκαταρκτική αξιολόγησή του υποδεικνύει ως λύσεις για τις αυξημένες τιμές του ρεύματος την αποθήκευση ενέργειας και την ενίσχυση των διασυνδέσεων και για τους καταναλωτές την επιλογή σταθερών τιμολογίων. Διατυπώνει, επίσης, την εκτίμηση ότι η αστάθεια των τιμών θα παραμείνει ως εγγενές χαρακτηριστικό της αγοράς ηλεκτρισμού, στον δρόμο για την «πράσινη» μετάβαση.
Όσο για το θέμα χειραγώγησης στις αγορές δικαιωμάτων ρύπων, για το οποίο μιλά πλέον όλη η αγορά, ο ACER αναφέρει ότι δεν ανήκει στις αρμοδιότητές του και δεν το σχολιάζει.