Oι ελλείψεις και οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες σε όλη την υφήλιο επηρεάζουν τις αγορές φυσικού αερίου, κινητών τηλεφώνων, ημιαγωγών, επίπλων και μεταφορών, μεταξύ πολλών άλλων.
Θα αποδειχθούν οι διαταραχές αυτές μια προσωρινή απόρροια της πανδημίας ή είμαστε αντιμέτωποι με μια κατάρρευση του παγκόσμιου παραγωγικού συστήματος; Και αν ισχύει το τελευταίο, τι θα έπρεπε να γίνει για να αποτραπεί μια κρίση ανάλογη με αυτήν του 2008;
Οι ομοιότητες των σημερινών εφοδιαστικών σοκ με τα χρηματοοικονομικά σοκ του 2008 είναι εντυπωσιακές, σύμφωνα με την Νταϊάν Κόιλ, καθηγήτρια δημόσιας διοίκησης στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Όπως υποστηρίζει, πριν από την κάθε κρίση, η κυρίαρχη αντίληψη ήταν ότι οι αποκεντρωμένες αγορές θα επιδείκνυαν την απαιτούμενη ανθεκτικότητα, είτε μέσω της διάχυσης του χρηματοοικονομικού ρίσκου είτε μέσω της διασφάλισης πολλών εναλλακτικών εφοδιαστικών καναλιών.
Στον ενεργειακό τομέα για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε μια διαδικασία «απελευθέρωσης» το 2008, επιτρέποντας την αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά φυσικού αεριού και ηλεκτρικής ενέργειας. Αν και πολλοί είχαν εκφράσει ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα είχε η διαδικασία αυτή στην ασφάλεια των προμηθειών, oι φορείς άσκησης πολιτικής προχώρησαν στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων απελευθέρωσης της αγοράς. Αλλά οι περισσότεροι αναλυτές και φορείς άσκησης πολιτικής δεν προέβλεψαν ότι οι παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου και άλλων εμπορευμάτων θα αντιμετώπιζαν διαταραχές ή θα ελέγχονταν από «φύλακες».
Η υποτιθέμενη διαφοροποίηση στα εφοδιαστικά κανάλια που θα δημιουργούσε η απελευθέρωση της αγοράς μοιάζει απατηλή, τονίζει η κα Κόιλ σε άρθρο της στο Ρroject Syndicate. Την ίδια στιγμή, η διάσπαση των παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής σε πιο εξειδικευμένους κρίκους προκαλεί αναπάντεχες συσχετίσεις μεταξύ εφοδιαστικών σοκ σε διαφορετικούς τομείς, όπως των λιπασμάτων και των τροφίμων ή των ημιαγωγών και των αυτοκινήτων.
Επιπρόσθετα, επισημαίνει η ίδια, κάποιες ελλείψεις όπως αυτές των εμπορευματοκιβωτίων επηρεάζουν άμεσα πολλές εφοδιαστικές αλυσίδες. Το αποτέλεσμα είναι oι αδυναμίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες να αλληλοτροφοδοτούνται και να αλληλοενισχύονται.
Όπως υπογραμμίζει η κα Κόιλ, η κύρια πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι φορείς άσκησης πολιτικής είναι πως θα αποκαταστήσουν τη σταθερότητα και θα περιορίσουν τις ελλείψεις αγαθών.
Η ύψιστη προτεραιότητα σύμφωνα με την ίδια, είναι να έχουν στη διάθεσή τους καλύτερα δεδομένα και πληροφορίες. Ακόμα και μετά από 30 χρόνια παγκοσμιοποίησης, σημειώνει, υπάρχουν ελάχιστες διαθέσιμες πληροφορίες για τις ροές προϊόντων στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Τα υπουργεία πρέπει να έχουν καλύτερη πληροφόρηση, κάτι που ήταν πιο συνηθισμένο την εποχή που η βιομηχανική πολιτική θεωρούνταν κύρια κυβερνητική λειτουργία.
Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, οι αποκεντρωμένες αγορές είναι το πρόβλημα και όχι η λύση, υποστηρίζει η κα Κόιλ.Οι κυβερνήσεις θα πρέπει κατά την ίδια να παρέμβουν, είτε με την χρησιμοποίηση στρατιωτών ως οδηγών βυτιοφόρων, είτε με την επιδότηση των παραγωγών, για να περιορίσουν κάποιες από τις ελλείψεις.
Όταν μετριαστούν τα άμεσα εφοδιαστικά προβλήματα, οι εταιρείες και οι φορείς άσκησης πολιτικής πρέπει να σκεφτούν τι είδους αλλαγές πρέπει να κάνουν στο σύστημα παραγωγής μακροπρόθεσμα. Όπως οι τράπεζες χρειάστηκε να διογκώσουν τα εποπτικά τους κεφάλαια μετά το 2008, ίσως πρέπει να υπάρξει μια μετατόπιση από το «just in time» παραγωγικό μοντέλo, καταλήγει.