Σήμερα, η Επιτροπή εγκρίνει την πρώτη στρατηγική της ΕΕ για την οικειοθελή επιστροφή και την επανένταξη. Η στρατηγική προωθεί την οικειοθελή επιστροφή και επανένταξη ως αναπόσπαστο μέρος ενός κοινού συστήματος της ΕΕ για τις επιστροφές, κάτι που αποτελεί βασικό στόχο στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο. Καθορίζει πρακτικά μέτρα για την ενίσχυση του νομικού και επιχειρησιακού πλαισίου για τις οικειοθελείς επιστροφές από την Ευρώπη και από τις χώρες διέλευσης, τη βελτίωση της ποιότητας των προγραμμάτων επιστροφής και επανένταξης, τη δημιουργία καλύτερων δεσμών με αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και την ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες-εταίρους.
Ο Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε σχετικά:
«Η ΕΕ οικοδομεί νέο οικοσύστημα για τις επιστροφές, εξετάζοντας την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της επανεισδοχής, τη βελτίωση του πλαισίου διακυβέρνησης, την ανάθεση νέας επιχειρησιακής εντολής για τις επιστροφές στην Frontex και τον διορισμό ενωσιακού συντονιστή για τις επιστροφές. Η σημερινή στρατηγική για τις οικειοθελείς επιστροφές και την επανένταξη αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο αυτού του παζλ. Οι επιστροφές είναι πιο αποτελεσματικές όταν είναι εθελοντικές και συνοδεύονται από πραγματικές επιλογές επανένταξης για τους επιστρέφοντες και η στρατηγική αυτή θα αναπτύξει μια πιο ομοιόμορφη και συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών για την απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού τους.»
Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιούανσον, δήλωσε σχετικά:
«Μόνο το ένα τρίτο περίπου των προσώπων που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ επιστρέφει στη χώρα καταγωγής του και από όσους το πράττουν, ποσοστό μικρότερο του 30% το πράττει οικειοθελώς. Οι οικειοθελείς επιστροφές είναι πάντα η καλύτερη επιλογή: θέτουν τον άνθρωπο στο επίκεντρο, είναι πιο αποτελεσματικές και λιγότερο δαπανηρές. Η πρώτη στρατηγική μας για την οικειοθελή επιστροφή και επανένταξη θα βοηθήσει τους επιστρέφοντες τόσο από την ΕΕ όσο και από τρίτες χώρες να αξιοποιήσουν ευκαιρίες στη χώρα καταγωγής τους, θα συμβάλει στην ανάπτυξη της κοινότητας και θα οικοδομήσει εμπιστοσύνη στο μεταναστευτικό μας σύστημα ώστε αυτό να καταστεί αποτελεσματικότερο.»
Ένα αποτελεσματικό νομικό και λειτουργικό πλαίσιο
Τα κενά μεταξύ των διαδικασιών ασύλου και επιστροφής, οι προκλήσεις ως προς την πρόληψη της διαφυγής, οι ανεπαρκείς πόροι, η έλλειψη δεδομένων, ο συνολικός κατακερματισμός και η περιορισμένη διοικητική ικανότητα παρακολούθησης των αποφάσεων επιστροφής συμβάλλουν στο χαμηλό ποσοστό αξιοποίησης των προγραμμάτων υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής. Μέσω της προταθείσας αναδιατυπωμένης οδηγίας για την επιστροφή, της τροποποιημένης πρότασης κανονισμού για τις διαδικασίες ασύλου, του κανονισμού για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης και του αναθεωρημένου κανονισμού Eurodac, η Επιτροπή θα συνεχίσει να θεσπίζει ταχείες και δίκαιες κοινές διαδικασίες και κανόνες για το άσυλο και την επιστροφή, να παρακολουθεί τη χορήγηση βοήθειας για την επιστροφή και την επανένταξη και να μειώνει τον κίνδυνο μη επιτρεπόμενων μετακινήσεων.
Μέσω της ενισχυμένης εντολής της, η Frontex μπορεί να παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη σε όλα τα στάδια της διαδικασίας οικειοθελούς επιστροφής και επανένταξης, μεταξύ άλλων όσον αφορά την παροχή συμβουλών πριν από την επιστροφή, τη στήριξη μετά την άφιξη και την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας για την επανένταξη. Ο συντονιστής επιστροφών και το δίκτυο υψηλού επιπέδου για την επιστροφή θα παράσχουν περαιτέρω τεχνική υποστήριξη στα κράτη μέλη με σκοπό τη σύγκλιση των διαφορετικών πτυχών της πολιτικής επιστροφής της ΕΕ.
Βελτίωση προγραμμάτων υποστηριζόμενης επιστροφής
Η παροχή έγκαιρων, ειδικά προσαρμοσμένων και αποτελεσματικών συμβουλών για την επιστροφή, λαμβανομένων υπόψη των ατομικών περιστάσεων, των αναγκών των παιδιών και των ευάλωτων ομάδων, καθώς και στήριξης μετά την επιστροφή, βελτιώνει τις πιθανότητες επιτυχούς και βιώσιμης επανένταξης των ανθρώπων στις κοινότητες από τις οποίες προήλθαν. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με την Frontex για την ανάπτυξη κοινού προγράμματος εκπαίδευσης για τους συμβούλους επιστροφής, το οποίο θα συμπληρώνει την υφιστάμενη στήριξη από την Frontex και θα αξιοποιεί καλύτερα διαδικτυακά εργαλεία όπως ο κατάλογος βοήθειας σε θέματα επιστροφής και επανένταξης και το εργαλείο βοήθειας για την επανένταξη. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, την Frontex και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιστροφής και Επανένταξης, θα αναπτύξει επίσης πλαίσιο ποιότητας για τους παρόχους υπηρεσιών επανένταξης με βάση κοινά πρότυπα για τη διαχείριση έργων, υποστηριζόμενο από ενωσιακή χρηματοδότηση.
Ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες-εταίρους
Η συνεργασία για την οικειοθελή επιστροφή και επανένταξη αποτελεί βασική πτυχή των εταιρικών σχέσεων για τη μετανάστευση, τις οποίες η ΕΕ θα ενισχύσει στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο. Η ΕΕ θα στηρίξει την ανάληψη ιδίας ευθύνης για τις διαδικασίες επανένταξης στις χώρες-εταίρους με ανάπτυξη ικανοτήτων, παρέχοντας στο προσωπικό τις απαραίτητες δεξιότητες ή στηρίζοντας τις δομές διακυβέρνησης για την κάλυψη των ιδιαίτερων οικονομικών, κοινωνικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών των επιστρεφόντων. Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να παρέχει βοήθεια για την οικειοθελή επιστροφή και επανένταξη των μεταναστών που έχουν αποκλειστεί σε άλλες χώρες, μεταξύ άλλων μέσω της διερεύνησης νέων εταιρικών σχέσεων. Τέλος, η ΕΕ θα ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ των προγραμμάτων επανένταξης και άλλων σχετικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στις χώρες-εταίρους. Η Επιτροπή θα εξασφαλίσει μια πιο συντονισμένη χρήση των χρηματοδοτικών πόρων στο πλαίσιο διαφόρων ταμείων της ΕΕ για τη στήριξη του συνόλου της διαδικασίας οικειοθελούς επιστροφής και επανένταξης.
Ιστορικό
Η σημερινή στρατηγική αποτελεί μέρος των εργασιών της ΕΕ για την οικοδόμηση κοινού ενωσιακού συστήματος για τις επιστροφές στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο.
Η στρατηγική βασίζεται στα αποτελέσματα και την πείρα που έχει αποκτηθεί από την υλοποίηση εθνικών προγραμμάτων και χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ πρωτοβουλιών στις χώρες-εταίρους, συμπεριλαμβανομένου του έργου που επιτελείται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιστροφής και Επανένταξης, την Frontex και την κοινή πρωτοβουλία της ΕΕ και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης για την προστασία και την επανένταξη των μεταναστών.