Σε μια δύσκολη χρονιά όπως το 2020, με το δεύτερο κύμα της πανδημίας σε πλήρη εξέλιξη στο βόρειο ημισφαίριο, μόνο λίγες ώρες έχουν μείνει για την ολοκλήρωση των αμερικανικών προεδρικών εκλογών αύριο 3 Νοεμβρίου. Παρότι κλισέ, καθώς αναφέρεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι φετινές εκλογές για την Προεδρία των ΗΠΑ και το Κογκρέσο αποτελούν πραγματικό ορόσημο σε παγκόσμιο οικονομικό, κοινωνικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Είναι τέτοιο το ενδιαφέρον και τόσο διαφορετικές οι συνθήκες στις φετινές εκλογές, που ήδη 90 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν ψηφίσει, ξεπερνώντας το σύνολο των 58 εκατ. που είχαν επιλέξει να ψηφίσουν στις εκλογές του 2016. Η τρέχουσα πρόωρη ψηφοφορία για τις εκλογές 2020 υπερβαίνει το 65% των συνολικών ψήφων από το 2016, αφού εν μέσω πανδημίας, οι περισσότερες πολιτείες διευκολύνουν την ψηφοφορία νωρίς, είτε μέσω ταχυδρομείου είτε αυτοπροσώπως.
Η πρόωρη ψηφοφορία φαίνεται να ευνοεί συντριπτικά τους Δημοκρατικούς, καθώς το 45,9% όλων των ψηφοφόρων προέρχονται από εγγεγραμμένους Δημοκρατικούς, σε σύγκριση με μόλις το 30,1% των εγγεγραμμένων Ρεπουμπλικάνων έως την Παρασκευή 30/10 και σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από το Πρόγραμμα Εκλογών των ΗΠΑ.
Η αύξηση στην πρόωρη ψηφοφορία μπορεί να επιβεβαιώσει την άποψη ότι θα υπάρξει συνολική προσέλευση-ρεκόρ, κάτι πολύ θετικό, αλλά θεωρείται λανθασμένη η εκτίμηση ότι δείχνει ποιος υποψήφιος είναι πιθανό να κερδίσει τον προεδρικό αγώνα. Η δημοκρατική υποψήφια για την προεδρία Clinton είχε πλεονέκτημα στις αρχές της ψηφοφορίας το 2016, αλλά κατέληξε να χάσει από τον πρόεδρο Trump. Από την άλλη όμως, αποτελεί καλή ένδειξη για το ποιος υποψήφιος θα κερδίσει τη λαϊκή ψήφο, όπου όπως και το 2016, η Clinton είχε επικρατήσει με σχεδόν 3 εκατ. περισσότερες ψήφους, παρότι έχασε τη μάχη των εκλεκτόρων.
Τα μεγάλα ποσοστά πρόωρης ψηφοφορίας προέρχονται από τρεις πολιτείες, Καλιφόρνια, Τέξας και Φλόριντα, οι οποίες αποτελούν και πολιτείες-κλειδιά για την επικράτηση. Η Καλιφόρνια είναι πιο πιθανό να καταλήξει στους Δημοκρατικούς, ενώ οι δημοσκοπήσεις του Τέξας και της Φλόριντα δείχνουν μάχη σώμα με σώμα, αν και το 2016 ο Trump είχε κερδίσει τόσο τη Φλόριντα όσο και το Τέξας. Η πρόωρη ψηφοφορία του Τέξας έφτασε στο 110% της συνολικής συμμετοχής του στο 2016 και η Φλόριντα έχει ήδη φτάσει στο 90% της συνολικής συμμετοχής του στο 2016, σύμφωνα με το επίσημο Πρόγραμμα Εκλογών των ΗΠΑ.
Oι πολιτείες των ΗΠΑ έχουν διαφορετικούς κανόνες για τη μέτρηση των ψήφων μέσω αλληλογραφίας και από τα 90 εκατομμύρια ψήφους μέχρι στιγμής, τα 57 εκατομμύρια είναι ψηφοφορίες μέσω ταχυδρομείου. Σε ορισμένες πολιτείες, η καταμέτρηση ξεκινάει πριν από τις εκλογές, οπότε αυτή η διαδικασία είναι ήδη σε εξέλιξη, αλλά σε ορισμένες πολιτείες-κλειδιά όπως η Πενσιλβάνια και το Γουισκόνσιν, η καταμέτρηση ξεκινάει την ημέρα των εκλογών.
Σύμφωνα με το έγκυρο Good Judgment, φορέας που αποτελείται από επαγγελματίες αναλυτές που πραγματοποιούν προβλέψεις με υψηλή προβλεπτική επιτυχία στο παρελθόν, στην ερώτηση των ημερών ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ, οι πιθανότητες που αποδίδονται είναι 86% για τον Joe Biden και μόλις 12% για το Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο και Πρόεδρο Trump, διαφορά που βαίνει σταθερά αυξανόμενη από τις αρχές Σεπτεμβρίου και έχει παγιωθεί.
Στο πιο σύνθετο ερώτημα του ελέγχου του σώματος της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας, οι πιθανότητες κλίνουν με 76% υπέρ των Δημοκρατικών ότι θα ελέγχουν και τα δύο νομοθετικά σώματα, το επονομαζόμενο «Blue Sweep». Το 22% εκτιμά ότι υπέρ των Ρεπουμπλικάνων θα παραμείνει η Γερουσία και υπέρ των Δημοκρατικών η Βουλή των Αντιπροσώπων. Μόλις 1% το αντίστροφο αποτέλεσμα και επίσης με μόλις 1% ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα ελέγχουν και τα δύο σώματα του Κογκρέσου («Red Sweep»). Φαίνεται ότι ο Trump θα επιβεβαιώσει τον κανόνα που ο Πρόεδρος στη θητεία του οποίου εμφανίζεται ύφεση, χάνει τις εκλογές.
Τι σημαίνει για τις μετοχές
Οι εκλογές, στατιστικά, προκαλούν αυξημένη αβεβαιότητα, αφού οι συνθήκες διεξαγωγής τους είναι πρωτόγνωρες, αλλά μακροπρόθεσμα δεν φαίνεται να επηρεάζουν την πορεία του δείκτη S&P 500. Οι συνθήκες που ωστόσο θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις μετοχές όπως η πανδημία, η ύφεση, η αύξηση της ανεργίας, οι βαθιές οικονομικές ανισότητες και η φυλετική αναταραχή, αποτελούν χαρακτηριστικά που δεν θα εξαλειφθούν μετά και τις εκλογές.
Για τις αγορές μετοχών, ο φόβος δεν είναι ούτε το Blue Sweep ούτε κάτι άλλο, αλλά το σενάριο να αμφισβητήσει ο Πρόεδρος Trump το εκλογικό αποτέλεσμα. Παρά τα προβλήματα στα ψηφοδέλτια, η τεράστια προσέλευση των Αμερικανών αποτελεί το μεγαλύτερο εχέγγυο για την ασφάλεια του εκλογικού αποτελέσματος.
Οι αγορές των μετοχών είθισται να προτιμούν τη συνέχεια παρά το νέο και το αβέβαιο. Ο Biden ωστόσο, με θητεία Αντιπροέδρου δύο φορές, μόνο το νέο και το αβέβαιο δεν φέρνει. Οι επενδυτές, σε μια πιθανή προεδρία Biden, θα προεξοφλήσουν σίγουρα μια επιστροφή σε πιο «παραδοσιακές» πολιτικές πρακτικές, σε προσεγγίσεις πιο προβλέψιμες και ίσως μια επιστροφή στην Obama περίοδο, με βασικά χαρακτηριστικά τη βελτίωση των διμερών διεθνών σχέσεων μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ, τις νέες προσπάθειες ανάταξης και ανάδειξης της εξωτερικής αμερικανικής πολιτικής, την αυξημένη φορολογία των πολύ πλούσιων και τη μεγαλύτερη έμφαση στην κλιματική αλλαγή.
Στον αντίποδα, μια δεύτερη θητεία Trump θα είχε ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση της φορολογίας για τους πλούσιους και τους πολύ πλούσιους, μείωση περαιτέρω στη δύναμη των εργατικών συνδικάτων, προσπάθεια αλλαγών στη Fed και προσπάθεια πλήρους ανατροπής του προγράμματος υγείας Obamacare. Στο εξωτερικό, οι πολιτικές προστασίας και το America First θα είναι το βασικό εργαλείο πολιτικής. Πιθανότατα, θα δούμε μια συνέχεια στις πολιτικές των εμπορικών πολέμων, του δόγματος των μονομερών ενεργειών, του προστατευτισμού και της πολιτικής του αιφνιδιασμού, οι οποίες όμως βοήθησαν τις αμερικανικές μετοχές, ακόμη και μέσα στην πανδημία.
To κακό σενάριο
Οι πολιτικοί αναλυτές στις ΗΠΑ αναμένουν προκλήσεις στις εκλογές του Νοεμβρίου λόγω της πανδημίας, των προσπαθειών παρεμβολής στις εκλογές, αλλά και της προσπάθειας επηρεασμού των ψηφοφόρων μέσα από γκρίζες πρακτικές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μετά από πολλά χρόνια εκλογικών αναμετρήσεων, υπάρχει η πιθανότητα ο νικητής των προεδρικών εκλογών συνολικά ή το αποτέλεσμα σε κάποιες Πολιτείες για το Κογκρέσο να μην είναι γνωστό το βράδυ των εκλογών.
Το κακό σενάριο των εκλογών ωστόσο είναι δεμένο αποκλειστικά με τον Πρόεδρο Trump. Η εκπεφρασμένη άποψη του Trump ότι μπορεί να αρνηθεί το αποτέλεσμα περιπλέκει νομικά το ζήτημα και οι αγορές μισούν τα νομικά. Αυτό το σενάριο θα είναι κόλαφος για τις μετοχές στις ΗΠΑ και φυσικά για τις παγκόσμιες αγορές μετοχών. Η μη αποδοχή των αποτελεσμάτων θα απαιτήσει επανεκτίμηση και επανακαταμέτρηση των ψήφων στις πολιτείες όπου είναι επιτρεπτό και η αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος θα δημιουργήσει μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας στις αγορές.
Τέλος, αν και εξαιρετικά απίθανο, για κάποιο λόγο συζητιέται έντονα στις ΗΠΑ μια πιθανή άρνηση του Trump να αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο. Αν ο Trump αποφασίσει να μην αποχωρήσει μετά τις εκλογές και υπάρχουν νομικές ενέργειες από την πλευρά του σχετικά με τη νομιμότητα των ψηφοφοριών ή σοβαρές ανησυχίες ή και αποδείξεις παρέμβασης στις εκλογές από ξένες δυνάμεις, όλα αυτά θα δημιουργούσαν συνθήκες… κόλασης για τις μετοχικές αγορές.
Οι πιθανοί συνδυασμοί απoτελεσμάτων
Τα βασικά σενάρια για τις εκλογές των ΗΠΑ με πιθανότητες είναι:
- Πρόεδρος Biden, Γερουσία με την πλειοψηφία των Δημοκρατικών και Bουλή των Αντιπροσώπων με πλειοψηφία των Δημοκρατικών. Πιθανότητα 75%. Η αγορά εκλαμβάνει το αποτέλεσμα σαν κάποιου είδους επιστροφή στην κανονικότητα (back to normality) αλλά το sweep των Δημοκρατικών τρομάζει.
- Πρόεδρος Biden, πλειοψηφία στη Γερουσία των Ρεπουμπλικάνων και πλειοψηφία των Δημοκρατικών στη Bουλή των Αντιπροσώπων. Πιθανότητα 10%. Σενάριο με φθίνουσα δυναμική και ίσως πρώτη επιλογή για την αγορά των μετοχών.
- Πρόεδρος Trump, Γερουσία με την πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων και Bουλή των Αντιπροσώπων με πλειοψηφία των Δημοκρατικών. Πιθανότητα 10%. Η αγορά δεν θα δυσαρεστηθεί από αυτό το σενάριο, δεδομένου ότι στην αγορά δεν θα υπάρξουν εκπλήξεις αφού θα είναι συνέχεια της υφιστάμενης κατάστασης.
- Πρόεδρος Trump, Γερουσία με την πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων και Bουλή των Αντιπροσώπων με πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων. Πιθανότητα 2%. Σενάριο με μικρή πιθανότητα, βάσει των τρεχουσών συνθηκών.
- Πρόεδρος Biden, Γερουσία με την πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων και Bουλή των Αντιπροσώπων με πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων. Πιθανότητα 1%. Σενάριο εξαιρετικά απίθανο αλλά έντονη αβεβαιότητα στην αγορά, γιατί ο πρόεδρος ελέγχεται συνολικά και θα δυσκολεύεται στη λήψη των αποφάσεων.
- Πρόεδρος Trump, Γερουσία με την πλειοψηφία των Δημοκρατικών και Bουλή των Αντιπροσώπων με πλειοψηφία των Δημοκρατικών. Σενάριο εξαιρετικά απίθανο, με πιθανότητα 1% βάσει των τρεχουσών δημοσκοπήσεων. Έντονη αβεβαιότητα στην αγορά, γιατί ο πρόεδρος είναι αδύναμος.