Ένα μεγάλο βήμα προς τη σφιχτότερη ενοποίηση της Ευρώπης έκαναν η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, καθώς συμφώνησαν να στηρίξουν ένα πακέτο βοήθειας ύψους 500 δισ. ευρώ, για να βοηθήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση να ανακάμψει από την πανδημία του κορωνοϊού.
Μετά από βιντεοδιάσκεψη των δύο ηγετών, η κα Μέρκελ δήλωσε πως η Γερμανία θα αποδεχθεί ένα ταμείο εντός του πλαισίου του προϋπολογισμού της ΕΕ, που θα χρηματοδοτείται από επιπλέον δανεισμό, και το οποίο επιχορηγεί τα κράτη-μέλη που έχουν πληγεί βαρύτερα από τον ιό. Κρίσιμης σημασίας είναι η δήλωση της κας Μέρκελ πως τα ομόλογα που θα εκδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποπληρώνονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, τη μερίδα του λέοντος του οποίου καλύπτει η Γερμανία.
Η πρόταση σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα στις προσπάθειες να ενισχυθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα, αλλά και μια δυνητική νίκη για τον Μακρόν, ο οποίος ζητά η Γερμανία και οι πιο εύπορες βόρειες χώρες να κάνουν περισσότερα για να βοηθήσουν αυτούς στον Νότο που έχουν υποστεί το βαρύτερο πλήγμα. Τα ποσά που αναφέρονται, υπερσκελίζουν την υφιστάμενη έκδοση χρέους της Κομισιόν, δείχνοντας πως η κα Μέρκελ είναι αποφασισμένη να κρατήσει ενωμένη την ΕΕ.
Ωστόσο, το σχέδιο εξακολουθεί να αποτελεί απλώς ένα θεμέλιο. Για να υπάρξει τελική συμφωνία, θα χρειαστεί τη στήριξη και των 27 κρατών-μελών, και η Αυστρία αντέδρασε αμέσως, υποδηλώνοντας πως παραμένει αντίθετη στην παροχή άμεσης οικονομικής βοήθειας. Εκπρόσωπος του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε είπε πως η Κομισιόν θα πρέπει να βρει μια πρόταση για να τη συζητήσουν τα μέλη και πως η ομάδα του σημειώνει το γαλλογερμανικό περίγραμμα. Ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς δήλωσε πως ο ίδιος καθώς και οι εταίροι του από την Ολλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία είναι προετοιμασμένοι να αποδεχθούν μόνον ένα ταμείο διάσωσης το οποίο χορηγεί δάνεια.
Αν εγκριθεί, η συμφωνία θα αμβλύνει κάπως τις πιέσεις που δέχεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία μέχρι στιγμής ηγείται της ευρωπαϊκής αντίδρασης, δεσμευόμενη να αγοράσει ομόλογα άνω του 1 τρισ. ευρώ για να σταθεροποιήσει τις αγορές, την ώρα που οι πολιτικοί προσπαθούν με δυσκολία να συντονίσουν τις δικές τους ενέργειες.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ χαιρέτισε την πρόταση, χαρακτηρίζοντάς την «φιλόδοξη, στοχευμένη και, φυσικά, καλοδεχούμενη».
«Ανοίγουν τον δρόμο για να δανειστεί η Κομισιόν κεφάλαια μακροπρόθεσμα και, πάνω απ’ όλα, επιτρέπουν να χορηγηθεί ένα σημαντικό ποσό άμεσης στήριξης στις χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κρίση», δήλωσε. «Είναι μια απόδειξη του πνεύματος αλληλεγγύης και υπευθυνότητας».
Μέχρι τώρα, η αντίδραση της ΕΕ καθυστερούσε λόγω της διαφωνίας ως προς τα λεγόμενα ευρωομόλογα, με τη Γαλλία και την Ιταλία να ζητούν την έκδοση κοινού χρέους για να προστατευθούν τα δημόσια οικονομικά των χωρών που πλήττονται περισσότερο από τη μεγαλύτερη οικονομική ύφεση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Σημειώνεται πως η Κομισιόν προβλέπει πως το δημόσιο χρέος της Ιταλίας θα διαμορφωθεί κοντά στο 160% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του έτους.
Η πρόταση που περιέγραψε χθες η κα Μέρκελ σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή προς την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής ισχύος της ΕΕ, παρακάμπτοντας τη συνταγματική απαγόρευση της Γερμανίας για την αμοιβαιοποίηση του χρέους. Ενώ το σχέδιο προβλέπει πως τα κράτη-μέλη θα μοιράζονται την ευθύνη του ταμείου ανάκαμψης, ωστόσο αυτό δεν θα παραβιάζει το γερμανικό σύνταγμα διότι η έκθεση είναι περιορισμένη, σύμφωνα με αξιωματούχο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος της κας Μέρκελ.
«Ως Γερμανοί, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε μια σημαντική συνεισφορά στις περιοχές και τους κλάδους που έχουν πληγεί ιδιαίτερα σκληρά», ανέφερε ο εκπρόσωπος προϋπολογισμού του CDU Εκχαρτ Ρέμπεργκ. «Η ευρωπαϊκή βοήθεια είναι δυνατή χωρίς τα κορωνο-ομόλογα ή ευρωομόλογα -και ως εκ τούτου, χωρίς τον διαμοιρασμό χρέους».
«Πράσινη» ώθηση
Η κα Μέρκελ είπε πως οι συνθήκες της ΕΕ δεν θα αλλάξουν σ’ αυτή τη φάση, όμως αυτό ίσως συμβεί στο μέλλον, ανοίγοντας την πόρτα για συζητήσεις αναφορικά με μια βαθύτερη δημοσιονομική ενοποίηση.
Ένα ταμείο ανάκαμψης που θα χρηματοδοτείται από κοινού, θα βοηθούσε ώστε να αποκατασταθεί ο επί ίσοις όροις ανταγωνισμός στην ενιαία αγορά της ΕΕ, που έχει στρεβλωθεί από χώρες με «βαθιές τσέπες» όπως η Γερμανία, οι οποίες ρίχνουν άφθονες επιδοτήσεις στις δικές τους εταιρείες, ενώ χώρες όπως η Ιταλία δεν έχουν τέτοια δυνατότητα. Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης φιλόδοξα σχέδια για μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής οικονομίας, περιλαμβανομένων των αυστηρότερων στόχων μείωσης των εκπομπών ρύπων για το 2030, μέτρων για την «τιμωρία» εισαγωγών από χώρες εκτός ΕΕ που μολύνουν, αλλά και χαλαρότερους κανόνες κρατικής ενίσχυσης που θα συμβάλουν στη δημιουργία μεγαλύτερων και πιο «πράσινων» εταιρειών.
Φον ντερ Λάιεν: Εποικοδομητική η πρόταση Μέρκελ-Μακρόν
Αντιδρώντας στη συνέντευξη Τύπου της Γερμανίδας καγκελαρίου και του Γάλλου προέδρου και στην πρόταση για Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 500 δισ. με πόρους από έκδοση κοινού χρέους, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τα εξής:
«Καλωσορίζω την εποικοδομητική πρόταση της Γαλλίας και της Γερμανίας. Η πρόταση αυτή αναγνωρίζει την εμβέλεια και το μέγεθος της οικονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και ορθώς δίνει έμφαση στην ανάγκη εξεύρεσης λύσης με επίκεντρο τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Κινείται δε στην ίδια κατεύθυνση με την πρόταση που επεξεργάζεται η Επιτροπή, η οποία θα λάβει επίσης υπόψη τις απόψεις όλων των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».
Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η στρατηγική οικονομικής ανάκαμψης πρέπει να βασιστεί σε τρεις πυλώνες, που λειτουργούν από κοινού:
- τα άμεσα μέτρα που λαμβάνονται, για να μπορέσουν τα κράτη-μέλη να στηρίξουν την οικονομία, με τη μορφή κυρίως του ευέλικτου πλαισίου κρατικών ενισχύσεων και της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, καθώς και της στήριξης που παρέχεται από την ΕΚΤ και την ΕΤΕπ·
- τα δάνεια ύψους 540 δισ. ευρώ σε διάφορες μορφές, που αποτελούν το επίκεντρο της αντίδρασης της Ευρωομάδας, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος SURE της Επιτροπής·
- και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το οποίο θα συμπληρωθεί από ένα Μέσο Ανάκαμψης, που θα εγκρίνει η Επιτροπή την επόμενη εβδομάδα.
Από κοινού αυτά τα σχέδια είναι αναγκαία, ώστε να μπορέσουν τα κράτη-μέλη και οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την κρίση και στη συνέχεια να δρομολογήσουν τις μαζικές επενδύσεις που απαιτούνται για την αποκατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας, καταλήγει η πρόεδρος της Κομισιόν.