Στον απόηχο της απόσυρσης Μπάιντεν από την προεδρική κούρσα στις ΗΠΑ, ο υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ Ζ. Μπορέλ αποφάσισε να κάνει την «απειλή» του πραγματικότητα και μποϊκοτάρει την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ που κατέχει μέχρι το τέλος του χρόνου η Ουγγαρία. Προεδρεύων ο χρόνια πολέμιος των Βρυξελλών και φίλος του Τραμπ, Βίκτορ Ορμπαν. Χθες ο Μπορέλ ανακοίνωσε συνεδρίαση των ΥΠΕΞ στις Βρυξέλλες.
Προηγήθηκε έντονο παρασκήνιο και συντονισμένες διαρροές στον Ευρωπαϊκό Τύπο ότι ουσιαστικά ο Μπορέλ σχεδίαζε να μποϊκοτάρει τη σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών στη Βουδαπέστη, που επρόκειτο να γίνει στις 28-29 Αυγούστου. Εκεί θα γινόταν μια πρώτη συζήτηση για την κοινή εξωτερική πολιτική της Ένωσης για τους επόμενους 6 μήνες, που συμπεριλαμβάνουν και τις αμερικανικές εκλογές.
Η εξήγηση που δόθηκε από το περιβάλλον του Μπορέλ για αυτή την πρωτοφανή στα δεδομένα της ΕΕ κίνηση ήταν ότι ο Ορμπαν, με το που έγινε προεδρεύων της ΕΕ την 1η Ιουλίου, «τόλμησε» να συναντηθεί με τους «εχθρούς», Πούτιν και Σι, χωρίς να συντονιστεί προηγουμένως με τους άλλους 26 ηγέτες την ΕΕ. Και για αυτό τον λόγο έπρεπε να «μπει στη θέση του» και να υποχρεωθεί να ακυρώσει την άτυπη σύνοδο του Αυγούστου καθώς «δεν μιλάει εξ ονόματος της ΕΕ». Οπως έγραψε το Euro2day.gr, ωστόσο, ο Ορμπαν ενημέρωσε γραπτά το Συμβούλιο της Ευρώπης για τις επαφές του και τις προτάσεις που κόμιζε.
Οι μετριοπαθείς Ευρωπαίοι ηγέτες άκουσαν με ανακούφιση την ομιλία της νεοεκλεγείσας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προχθές όταν, μεταξύ άλλων, χαρακτήρισε τις θέσεις του Β. Ορμπαν ως προσωπικές. Θεώρησαν δε ότι με αυτό τον τρόπο η ΕΕ δεν θα μπει στα χαρακώματα με τον ίδιο της τον εαυτό, με απρόβλεπτες μάλιστα συνέπειες. Η ανακούφιση κράτησε μόλις μια μέρα.
Αναλυτές θεωρούν ότι η στάση Φον ντερ Λάιεν και Μπορέλ μπορεί να είναι μια τακτική μαστίγιου και καρότου. Δηλαδή, σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η ουγγρική προεδρία να παραγκωνιστεί και ο χειρισμός της να μείνει στα χέρια του Μπορέλ, ενώ σε επίπεδο αρχηγών κρατών, να δοθεί η ευκαιρία στον Ορμπαν να περισώσει το γόητρό του αφού η δύναμή του ως προεδρεύοντος να επιβάλει την άποψή του στους άλλους 26 ηγέτες είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Το χρονικό μιας προδιαγεγραμμένης ρήξης
Η διαμάχη Ορμπαν-Βρυξελλών μετράει πάρα πολλά χρόνια. Ο ίδιος έχει καταφερθεί ανοιχτά κατά των Βρυξελλών και πολλών άλλων ομολόγων του, κατηγορώντας τους ευθέως ότι προσπαθούν να τον ρίξουν και να μεθοδεύσουν εκλογικά αποτελέσματα.
Από την άλλη, οι Βρυξέλλες τον κατηγορούν, ανάμεσα στ’ άλλα, για έλλειψη Δημοκρατίας, ελευθερίας του Τύπου και διατάραξη της ομαλής λειτουργίας της ΕΕ, εμποδίζοντας την ψήφιση νόμων ή χρηματοδοτήσεις για να κερδίσει παραχωρήσεις σε άσχετους τομείς. Το τελευταίο μόνο γέλωτα μπορεί να προκαλεί, καθώς όλες οι χώρες χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια τακτική. Οι χώρες δε του λεγόμενου ισχυρού Βορρά τη χρησιμοποιούν συνεχώς.
Τα ερωτήματα
Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι εάν υπάρχουν -τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον- κοινές ευρωπαϊκές θέσεις. Για παράδειγμα, οι αποφάσεις για την Ουκρανία και τα εμπάργκο στη Ρωσία ελήφθησαν με τους απαραίτητους αστερίσκους που εξυπηρετούσαν την εσωτερική πολιτική πολλών χωρών, συμπεριλαμβανομένων και της Ελλάδας και της Κύπρου.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι η ευρω-οικονομία αντιμετωπίζει αυξημένους κινδύνους και οι υπουργοί Οικονομικών είναι ανήμποροι να βγάλουν ασφαλείς προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια, οι ηγέτες της ΕΕ επιμένουν να θέλουν περισσότερα κονδύλια για την Άμυνα και την Ασφάλεια (προσφάτως αναβαθμισμένος τομέας), παίρνοντας τα σκήπτρα από τις ΗΠΑ που μπήκαν σε περίοδο εσωστρέφειας και αντικαθιστώντας τες ως το νούμερο ένα σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Μπορεί όμως η ΕΕ να επιβιώσει έτσι;
Η ομιλία της Φον ντερ Λάιεν μετά την επανεκλογή της δεν αφήνει πολλά περιθώρια για ερμηνείες: Η αμυντική πολιτική της ΕΕ θα έχει τον πρώτο ρόλο. Και τις περισσότερες δαπάνες.
Ο Ορμπαν δεν είναι ο μόνος ηγέτης που προέβαλε εμπόδια στην παροχή βοήθειας προς την Ουκρανία. Είναι ο μόνος όμως που δεν πήρε ανταλλάγματα για να άρει τις αντιστάσεις του.
Ως προεδρεύων ο Ορμπαν δεν θα μπορεί να υπογράψει συμφωνίες εξ ονόματος της Ένωσης, με χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, εάν δεν υπάρχει συμφωνία προηγουμένως με τους υπόλοιπους ηγέτες.
Επίσης, υπάρχει και η αντίθετη άποψη. Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο Ορμπαν αποτελεί έναν από τους ελάχιστους συνομιλητές του Τραμπ, του Πούτιν και του Σι και η ΕΕ, με την κατάλληλη καθοδήγηση, θα μπορούσε να τον χρησιμοποιήσει για να ρίξει τις απαραίτητες γέφυρες που υποτίθεται ότι επιζητεί η Ένωση προκειμένου να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία για την Ουκρανία και να βρεθεί η χρυσή τομή με το Πεκίνο.
Ή μήπως η Ένωση δεν θέλει; Και όταν λέμε ΕΕ, τι εννοούμε; Πηγές από τις Βρυξέλλες ανέφεραν στο Euro2day.gr ότι η διαρροή για την πρωτοβουλία Μπορέλ έγινε σε συνεννόηση με τη Γερμανία και τη Γαλλία. Αν και οι δύο αυτές χώρες πλήττονται πολιτικά, φαίνεται πως εξακολουθούν να κρατούν τα σκήπτρα των αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην πρώτη σύνοδο, που φιλοξενήθηκε στη Βουδαπέστη, με θέμα τη βιομηχανική πολιτική, εμφανίστηκαν μόνο επτά υπουργοί και κανένας επίτροπος.