«Η λέξη "συναίνεση" ανάμεσα στα κόμματα για τα εθνικά ζητήματα μυρίζει διάθεση, μια πρόθεση συνθηκολόγησης και όχι συναίνεσης», τόνισε ο Αντώνης Σαμαράς, συνομιλώντας με τον διευθυντή της «Καθημερινής» Αλέξη Παπαχελά στο συνέδριο «Μεταπολίτευση: 50 χρόνια μετά».
Όπως είπε ο πρώην πρωθυπουργός, «θεωρώ ότι απαιτεί πάρα πολύ καιρό για να υπάρξει πραγματική συναίνεση. Γιατί ζητάς τη συναίνεση των άλλων κομμάτων; Κυβέρνηση δεν είσαι; Σημαίνει ότι δεν μπορείς ο ίδιος να τα βγάλεις πέρα. Άρα δεν συμφωνείς με ό,τι έχεις πει μέχρι τώρα, πρέπει να πας παραπάνω. Αυτό το παραπάνω είναι βήματα υποχώρησης».
Ο κ. Σαμαράς για το Σκοπιανό σημείωσε: «Δεν έχει λήξει η υπόθεση. Όταν έγινε η συζήτηση στους 12 υπουργούς Εξωτερικών τον Δεκέμβριο του '91 και μπήκαν οι τρεις όροι, έγιναν δεκτοί και από το υπουργικό συμβούλιο και εγώ έλαβα συγχαρητήρια ακόμα και από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Και έγιναν δεκτοί οι όροι από το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, με εξαίρεση τη γ.γ. του ΚΚΕ. Και αυτό που είχε γίνει απ’ όλους δεκτό, τελικά κατέρρευσε. Εγώ είπα τότε ότι αυτό το πράγμα δεν μπορεί να λυθεί για έναν κυρίως λόγο: διότι νομίζουμε ότι έχει λυθεί το θέμα μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, όμως το θέμα παραμένει ως προς τη "μακεδονικότητα" για τους Βούλγαρους της γλώσσας τους, που δεν έχει καμία σχέση με τα Σκόπια και τίθεται ως ζήτημα για την είσοδο των Σκοπίων στην Ε.Ε.».
Κάποιοι, σημείωσε ο πρώην πρωθυπουργός, «είπαν ότι και στη Συνθήκη του Βουκουρεστίου επί Καραμανλή ήταν λάθος το βέτο. Φοβάμαι ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό. Οι περιοχές της Αλβανίας, του Κοσόβου και του Τετόβου είναι πλέον αλβανικές, εγώ το είχα πει. Σήμερα πρόεδρος της Βουλής στα Σκόπια είναι ο μέχρι πρόσφατα εκπρόσωπός τους που έγινε και υπηρεσιακός πρωθυπουργός. Υπάρχει μια τάση αυτές οι ισχυρές εθνότητες να ενωθούν και αν το Τέτοβο πάει στην υπόλοιπη Αλβανία, το υπόλοιπο των Σκοπίων μαγνητίζεται από τη Βουλγαρία. Δεν έχει λήξει η υπόθεση και δεν έχει γίνει αντιληπτό μέχρι σήμερα».
Ο πρώην πρωθυπουργός ερωτήθηκε για τους:
- Κωνσταντίνο Καραμανλή: «Ήταν του ολίγου και του ακριβούς».
- Ανδρέα Παπανδρέου: «Είχε την ευκολία της προσαρμογής σε αυτό που πολιτικά του ήταν χρήσιμο. Ήταν ένας πανέξυπνος άνθρωπος, όπως πανέξυπνοι ήταν όλοι τότε. Η Βουλή ήταν ένα σχολείο για όλους μας».
- Κωνσταντίνο Μητσοτάκη: «Όταν έφυγε ο Αβέρωφ, πάρα πολλοί βουλευτές πιστέψαμε ότι ο μόνος τρόπος να μπορέσει κάποιος να αντιμετωπίσει πολιτικά τον Παπανδρέου είναι να είναι εξίσου σκληρός και να μη νοιαστεί για το πολιτικό κόστος. Μεταξύ Στεφανόπουλου και Μητσοτάκη για το ποιος θα διαδεχθεί τον Αβέρωφ, στηρίξαμε τον Μητσοτάκη. Με τίμησε και έγινα υπουργός Οικονομικών και μετά Εξωτερικών. Δεν είχα κανένα πρόβλημα μαζί του και καμία διαφωνία. Η μόνη διαφωνία έγινε γι’ αυτό που σας είπα πριν. Ενώ το πέρασε και το υπουργικό συμβούλιο το θέμα των Σκοπίων, ο Μητσοτάκης ξαφνικά ήταν τελείως εναντίον. Δεν μπορούσα να το δεχθώ».
«Μεγάλες πιέσεις»
Για την Άνγκελα Μέρκελ και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως πρωθυπουργός, ο Αντώνης Σαμαράς είπε:
«Υπήρχαν μέσα σε αυτή την περίοδο που έζησα μεγάλες πιέσεις. Αντίστοιχη μεγάλη πίεση γνώρισα το 2012, όταν πήγα, ως πρωθυπουργός, στη Μέρκελ. Με τράβηξε στο γραφείο της, μου έδειξε μια σειρά από διαφάνειες με οικονομικά στοιχεία της χώρας και μου λέει ότι "είναι πάρα πολύ δύσκολο για την Ελλάδα να τα βγάλει πέρα". Νωρίτερα τα έζησε ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Μου είπε ότι "έχω να σας προτείνω ότι θα μπορούσαμε να σας δώσουμε για ένα διάστημα τα αναγκαία για να ζήσει η χώρα, αλλά θα πρέπει να βγείτε από την Ευρωζώνη". Τη σταμάτησα ευθέως και της είπα ότι "δεν θέλω να ακούσω αυτή την κουβέντα. Εμείς θα μείνουμε και θα κάνουμε αυτά που πρέπει να κάνουμε". Μου λέει ότι "θα είναι πάρα πολύ δύσκολο". Της είπα "το γνωρίζω". Εκείνη την ώρα μπαίνει μπροστά σου ένα μεγάλο "πρέπει". Γιατί εκπροσωπείς την Ελλάδα και τον λαό σου».
Ο πρώην πρωθυπουργός άσκησε νέα σκληρή κριτική κατά των Βρυξελλών:
«Πέραν ενός κατασκευαστικού αντιδυτικισμού που έχει ο Έλληνας, ήρθαν τώρα οι Βρυξέλλες, που είναι κράτος εν κράτει αγνώστων γραφειοκρατών. Δίνουν την αίσθηση ότι η εξουσία τους δεν ελέγχεται από κανέναν, που απέχει από τα εθνικά θέλω. Για τη γεωργία τόσα χρόνια δεν είχαν κάνει τίποτα. Έπρεπε να ακουστεί αυτός ο θόρυβος των τρακτέρ για να υπάρχει αυτό το ξύπνημα στην Ευρώπη; Δεν είχαν μέχρι τότε πάρει χαμπάρι;».
Ερωτηθείς να θυμηθεί την κορυφαία στιγμή της μεταπολίτευσης, απάντησε: «Όταν μπήκαμε στην Ε.Ε. Ήμουν βουλευτής στις Βρυξέλλες, όταν υπέγραψε ο Καραμανλής, παρουσία του Ράλλη, την είσοδό μας στην Ε.Ε. Υπήρχαν και πάλι αντίθετες στιγμές, όπως τα Ίμια. Μια πάρα πολύ δύσκολη στιγμή, χάσαμε τρεις ήρωες, υποστήκαμε αυτή την ντροπή. Αισθάνομαι και για τις Πρέσπες ότι προδώσαμε γενιές και γενιές αγώνα».
Αναφορικά με την περίοδο των μνημονίων, ο κ. Σαμαράς υπογράμμισε:
«Μελέτησα σε βάθος αυτό που μου πρότειναν, είδαν ότι οι πολλαπλασιαστές ήταν λάθος, ήταν πολύ πιο σκληρά τα μέτρα από αυτά που νόμισαν ή ήθελαν να νομίζουν. Ήταν μια στιγμή που φοβήθηκα ότι δεν έβγαινε η Ελλάδα. Δεν σας κρύβω, αν δεν υπήρχαν τότε άνθρωποι σαν τον Βαγγέλη Βενιζέλο να βάλουμε από κοινού πλάτη... Γίναμε φίλοι μέσα στο Μαξίμου με τον Βαγγέλη. Μαζί παραδώσαμε μια Ελλάδα καλύτερη από αυτήν που παραλάβαμε. Μια ζωή πολέμαγα το ΠΑΣΟΚ και με το ΠΑΣΟΚ πολεμάγαμε τον κοινό εχθρό. Η παρέα Σόιμπλε χαιρόταν ότι στο πρώτο εξάμηνο Τσίπρα πέσαμε στην παγίδα. Ήταν ευτύχημα ότι μετά έγιναν 180 μοίρες στροφή. Τα μνημόνια ήταν τρομερά δύσκολα... Ο Παπανδρέου μού είπε ότι "όλο αυτό που συμβαίνει δεν μπορώ να το ζήσω μόνος μου", θα πρέπει να γίνει σύμπραξη με τη ΝΔ. Του είπα "εντάξει", μου είπε να το πει στο κόμμα του και δεν με πήρε πάλι τηλέφωνο. Πιθανώς να ήταν μια χαμένη ευκαιρία».
«Κλωτσήσανε»
Στην ερώτηση αν θεωρεί πως του «τράβηξαν την πρίζα», ο πρώην πρωθυπουργός απάντησε:
«Ενώ η απόλυτη έξοδός μας στις αγορές ήταν βέβαια και είχαμε ήδη κάνει πρωτογενές πλεόνασμα, ήταν σίγουρο ότι βγαίναμε τον Φλεβάρη του 2015 αντί του Ιουνίου του 2016 από το μνημόνια, κλωτσήσανε. Είχαν αντιληφθεί ότι δεν μπορούσαμε να βγάλουμε Πρόεδρο (της Δημοκρατίας) και θα ερχόταν ο Τσίπρας. Και δεν ήθελαν από πριν να δώσουν σε μένα την απελευθέρωση από τα μνημόνια, για να μην μπορέσει ο Τσίπρας να τους κάνει κουμάντο».
Στην ερώτηση ποια ήταν η πιο δύσκολη μέρα στο Μαξίμου, σημείωσε: «Δεν υπήρχε ούτε μία εύκολη, που να τελειώνουμε πριν από τα μεσάνυχτα. Και ήταν πάντα η απειλή ότι "πέφτετε έξω", "δεν θα σας πληρώσουμε τα ομόλογα". Μιλώντας με την τρόικα, αν δεν συμφωνούσαμε, δεν είχα ποιου να χτυπήσω την πόρτα».
Ο Αντώνης Σαμαράς, σχετικά με το πιο μεγάλο μάθημα από τη Μεταπολίτευση, είπε: «Καθυστερήσαμε σε πολλά πράγματα ζητήματα εκσυγχρονισμού και μεταρρυθμίσεων. Όμως, έχω βαρεθεί να ακούω για μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονισμό. Καλά είναι αυτά, δεν είναι όμως το ζητούμενο για μια καθημερινή επιβίωση του λαού. Δεν αρκεί να γεμίσουμε το πλοίο που λέγεται Ελλάδα με όλα τα απαραίτητα που φέρνει ο κάθε εκσυγχρονισμός και η κάθε αίσθηση μεταρρύθμισης. Μας λείπει η πυξίδα, το πού πάμε. Χρειάζεται μια μεγάλη συζήτηση με την ελληνική κοινωνία και σε μια εποχή τα πάντα αλλάζουν, όμως με καταστροφές. Μάλιστα με απόλυτη απουσία ηγεσίας στην Ευρώπη και στην Αμερική, δεν έχει ξαναγίνει αυτό. Πρέπει να ενώσουμε την κάθε συνιστώσα και να κάνουμε μια μεγάλη συνισταμένη του παγκόσμιου Ελληνισμού».
Τέλος, ο πρώην πρωθυπουργός επιβεβαίωσε ότι «και γράφω και θα συνεχίσω να γράφω. Άλλο πράγμα είναι να γράφεις έχοντας μέσα σου την ελευθερία να παρεμβαίνεις, γράφοντας και μιλώντας, να ξεκαθαρίζεις τις σκέψεις σου δημοσίως και άλλο πράγμα να κάνεις απολογισμό ζωής. Κάνω το πρώτο και το δεύτερο πιστεύω ότι θα έρθει αργότερα».