Ξεκίνησαν οι εργασίες του διήμερου Διεθνούς Συνεδρίου «100 Χρόνια από την Συνθήκη της Λωζάνης: Αναδρομή, Αποτίμηση, Προοπτική», που συνδιοργανώνει το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κήρυξε την έναρξη του Συνεδρίου, σημειώνοντας πως «Η Συνθήκη της Λωζάνης είναι πράγματι μία συνθήκη-ορόσημο, η οποία καθιέρωσε τα εθνικά σύνορα στη γειτονιά μας και στη Μέση Ανατολή, με στόχο την αποκατάσταση της ειρήνης μετά τον καταστροφικό Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η επέτειος των εκατό χρόνων από την υπογραφή της συνιστά μία εξαιρετική ευκαιρία για να επιβεβαιώσουμε την ισχύ της και το σταθερό πλαίσιο που δημιούργησε, το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί πυλώνα ειρήνης στην περιοχή.»
Ο Καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης, Πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ, και ο Καθηγητής Μελέτιος – Αθανάσιος Δημόπουλος, Πρύτανης του ΕΚΠΑ, απηύθυναν χαιρετιστήριες ομιλίες. Ο Λουκάς Τσούκαλης τόνισε ότι «Για την Ελλάδα και την Τουρκία, δύο γείτονες με δύσκολο παρελθόν, η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν πρωτίστως μια συνθήκη ειρήνης που ακολούθησε έναν μακρύ και αιματηρό πόλεμο. Παρείχε τα θεμέλια για την ειρηνική συνύπαρξη των δύο χωρών μας για αρκετές δεκαετίες.». Ο Μελέτιος – Αθανάσιος Δημόπουλος σχολίασε «Δεν μπορώ να παραλείψω να αναγνωρίσω και να τονίσω τη σημασία και την ανθεκτικότητα της Συνθήκης της Λωζάνης, η οποία αποτελεί μέχρι σήμερα ένα ανθεκτικό παράδειγμα πολιτικής καινοτομίας όσον αφορά τα σύνορα, τη γεωπολιτική, τους πληθυσμούς, τις μειονότητες και την ιδεολογία.».
Οι εργασίες της πρώτης μέρας διαρθρώνονται σε πέντε πάνελ ομιλητών. Το πρώτο πάνελ πραγματεύεται το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο γύρω από το οποίο διαμορφώθηκε η Συνθήκη της Λωζάνης. Στο πάνελ αυτό ομιλητές είναι ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής Μεταπολεμικής Ιστορίας και Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κοσμήτορας στο Τμήμα Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, η Esra Ünal, Επισκέπτρια Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Kadir Has και ο Şevket Pamuk, Καθηγητής Οικονομικών. Τον συντονισμό της συζήτησης κάνει ο δημοσιογράφος, Βασίλης Νέδος. Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου εξήγησε πως «Ο ειρηνευτικός διακανονισμός που ακολούθησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης της Λωζάνης, δημιούργησε μια νέα διεθνή νομιμότητα ως πυλώνας και αναπόσπαστο μέρος ενός νέου, προσανατολισμένου στις αξίες φιλελεύθερου διεθνούς συστήματος.» και ο Şevket Pamuk υπενθύμισε ότι «Η Συνθήκη της Λωζάνης διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάδυση μιας εθνικής οικονομίας στην Τουρκία κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Μια σημαντική πτυχή των διαπραγματεύσεων στον οικονομικό τομέα αφορούσε την αναδιάρθρωση του οθωμανικού χρέους.».
Η δεύτερη συζήτηση της 12ης Ιουνίου έχει ως κεντρικό θέμα το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο τη Συνθήκης της Λωζάνης. Στο πάνελ αυτό ομιλητές είναι η Φωτεινή Παζαρτζή, Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου και κάτοχος της Έδρας «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής» στη Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts της Βοστώνης, Η Κωνσταντίνα Μπότσιου, Καθηγήτρια Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων και Γενική Διευθύντρια στο ΙΔΙΣ, ο Πέτρος Λιάκουρας, Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, ο Yücel Acer, Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών. Τον συντονισμό της συζήτησης έκανε ο Λίνος – Αλέξανδρος Σισιλιάνος, Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Κοσμήτορας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τρίτο πάνελ με θέμα «Η Συνθήκη της Λωζάνης ως πρότυπο για την οικοδόμηση της ειρήνης», πλαισιώνεται από τον Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο, Καθηγητή Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου, τον Ayhan Aktar, Επίτιμο Καθηγητή Κοινωνιολογίας, τον Emmanuel Comte, Κύριο Ερευνητή, Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αριάν Κοντέλλη, ΕΛΙΑΜΕΠ και τον Onur Yildirim, Καθηγητή Οικονομικών. Τη συζήτηση συντονίζει η Ειρήνη Χειλά, Καθηγήτρια Διεθνούς Πολιτικής.
Στο τέταρτο πάνελ, με θέμα τον ρόλο των προσωπικοτήτων στη διαμόρφωση της Συνθήκης, συμμετέχουν οι ομιλητές Jonathan Conlin, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας και συνιδρυτής του “The Lausanne Project”, ο Επίτιμος Καθηγητής Γεώργιος Θ. Μαυρογορδάτος, ο Ozan Ozavci, Επίκουρος Καθηγητής και Ειδικός στο “The Lausanne Project” και ο Θάνος Βερέμης, Επίτιμος Καθηγητής και αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ. Το πάνελ αυτό συντονίζει η Ινώ Αφεντούλη, Εκτελεστική Διευθύντρια του ΙΔΙΣ. Ο Jonathan Conlin ανέφερε ότι «Αφού παραγκωνίστηκε στο Παρίσι το 1919, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζορτζ Ναθάνιελ Κέρζον πιθανώς είδε τη Διάσκεψη της Λωζάνης του 1922 ως μία ευκαιρία, που μπορεί και να τον οδηγούσε μέχρι και την Downing Street. Ο Ισμέτ ήταν άπειρος στην υψηλή διπλωματία και οι Αμερικανοί πίστευαν πως θα είχαν την ευκαιρία να παραδώσουν μαθήματα στο πώς να χειρίζεται κανείς τους "ανατολίτες".» και ο Γιώργος Μαυρογορδάτος τόνισε ότι «Στη Διάσκεψη Ειρήνης της Λωζάνης, η Ελλάδα ήταν ταυτόχρονα μια χώρα ηττημένη από την Τουρκία και σύμμαχος των νικητών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μόνο ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με την επιβλητική παρουσία του, μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτή την αντίφαση και να αναζωογονήσει το πνεύμα της συμμαχίας, ιδίως με τη Μεγάλη Βρετανία.».
Το πέμπτο πάνελ πραγματεύεται την εξέλιξη της ελληνικής και τουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής και ομιλητές είναι ο Σωτήρης Ρίζας, Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Έρευνας Ιστορίας Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, o Serhat Güvenç, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, ο Zuhal Mert Uzuner, Αναπληρωτής Καθηγητής και ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, Επίτιμος Καθηγητής. Τη συζήτηση συντονίζει ο Αστέρης Χουλίαρας, Καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων.
Οι εργασίες του Συνεδρίου θα συνεχιστούν και την Τρίτη 13 Ιουνίου.