Η σκληρότατη κριτική και αυτοκριτική του Αλέξη Τσίπρα στην Κεντρική Επιτροπή προκάλεσε αίσθηση, διότι έστειλε το μήνυμα, πρωτίστως στους πολίτες και δευτερευόντως στο κόμμα του, ότι έγιναν πλήρως αντιληπτά τα αίτια της εκλογικής συντριβής την Κυριακή. Και ότι το «άλλαξέ τα όλα» αποκτά, επιτέλους, περιεχόμενο, με σοβαρές πιθανότητες να επιδράσει θετικά στη νέα αναμέτρηση της 25ης Ιουνίου.
Ακόμα και αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν στην άποψη ότι δεν έχει ξαναγίνει τέτοια κριτική από αρχηγό κόμματος, σε βαθμό που να τονίζει πως «ο κόσμος φοβήθηκε μήπως κυβερνήσουμε» ή ότι «ψηφίστηκε η σταθερότητα» έναντι της θολής «προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας» που απευθυνόταν σε εταίρους οι οποίοι είχαν ξεκόψει από την αρχή ότι δεν θέλουν αυτή τη συνεργασία.
Η σύσταση, δε, για σοβαρότητα και σεμνότητα που πρέπει να επιδείξουν τα στελέχη στον δημόσιο λόγο τους υποδηλώνει παραδοχή της αντίθετης εικόνας, όπως φάνηκε από τα ουκ ολίγα φάουλ που έβαλαν υποψήφιοι βουλευτές το προηγούμενο διάστημα.
Ο κ. Τσίπρας ήταν απόλυτος στην αυτοκριτική: «Εχουμε ευθύνες, έχω ευθύνη κι αυτή δεν ισομοιράζεται, δεν συνηθίζω να κρύβομαι».
Αξίζει να παρατεθούν αυτούσιες οι τρεις αιτίες που ανέπτυξε ο κ. Τσίπρας για τη μεγάλη εκλογική ήττα, αφού πρώτα επισήμανε το βασικό: ότι «οι αναποφάσιστοι αντί να ψηφίσουν όπως περιμέναμε και όπως συνήθως συμβαίνει, με το κριτήριο της δυσαρέσκειας απέναντι στην κυβέρνηση, τελικά ψήφισαν ανάποδα, με τον φόβο μην έρθει η αντιπολίτευση»!
Οι αιτίες:
- Η ατζέντα του φόβου και τα αδιανόητα λάθη μας
Η ΝΔ κατάφερε να επιβάλει την ατζέντα του φόβου και να υποστηρίξει στο δίπολο «σταθερότητα - αλλαγή» ως πλειοψηφική την τάση του δικού της αφηγήματος: να μην αλλάξουμε, γιατί τα πράγματα μπορεί να γίνουν χειρότερα. Και αυτό το κατάφερε αξιοποιώντας διαρκώς και δικά μας λάθη, πολλά εκ των οποίων αδιανόητα και καθοριστικά.
Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να πάμε στην κάλπη και η συζήτηση να μην είναι όσα συνέβησαν την τελευταία 4ετία αλλά όσα συνέβησαν οκτώ χρόνια πριν, δηλαδή τη συζήτηση για το ευρώ και τους δύσκολους καταναγκασμούς των μνημονίων.
Αποδείχτηκε ότι η μιντιακή υπεροπλία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην επιβολή της προεκλογικής ατζέντας, αλλά σ' αυτό συνέβαλαν βέβαια και κόμματα της ήσσονος αντιπολίτευσης, που είχαν το κύριο μέτωπό τους απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ.
- Ασταθής κυβέρνηση έναντι αυτοδύναμης
Το εκλογικό αποτέλεσμα αποτέλεσε μια στρατηγική ήττα της απλής αναλογικής και ταυτόχρονα ήττα της δικής μας στρατηγικής για την απλή αναλογική. Αυτό βοήθησε αφάνταστα τη ΝΔ να εμπεδώσει τη δική της ατζέντα, αυτό ήταν το στρατηγικό ρήγμα μέσα από το οποίο πέρασε το αφήγημα περί σταθερότητας.
Η διαρκής άρνηση των προοδευτικών δυνάμεων έδινε την εικόνα μιας μη ρεαλιστικής και άρα αναξιόπιστης πρότασης διακυβέρνησης, μίας αμήχανης πρότασης που οδηγεί σε μια ασταθή κυβέρνηση.
Σε αντίθεση με την πρόταση του αντιπάλου μας, που έμοιαζε πιο κατανοητή και συμπαγής: αυτοδυναμία για να έχουμε σταθερότητα.
- Η (μη) σοβαρότητα της εικόνας μας
Η τρίτη και καθόλου έσχατη αιτία είναι η εικόνα μας, η εικόνα μας ως κόμματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδίως όμως τις κρίσιμες ημέρες πριν την κάλπη. Δεν ήταν μια εικόνα που εξέπεμπε συνοχή, ευθύνη, συγκρότηση. Οι άστοχες δημόσιες τοποθετήσεις, ακόμα και τις τελευταίες ημέρες πριν από τις εκλογές, οι παλινωδίες, το έλλειμμα υπευθυνότητας, ακόμα και αντίληψης πόσο καχύποπτο ήταν το εκλογικό σώμα απέναντί μας, πόσο ρευστό και ευμετάβλητο, μας κόστισαν πανάκριβα. Κι αυτό βάζει μπροστά σε όλους μας ένα πολύ κρίσιμο και επείγον ζήτημα: οφείλουμε να αλλάξουμε. Δραστικά, ριζικά, άμεσα. Και αυτό δεν είναι ζήτημα πολιτικής κατεύθυνσης. Ούτε προς το κέντρο ούτε προς τα αριστερά να αλλάξουμε, αλλά προς τη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα, τη συλλογικότητα.
Δεν πάμε στο «δώστε και σώστε»
Ως προς το πώς θα πορευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ στις νέες εκλογές, το στίγμα δόθηκε και κωδικά είναι: «Είμαστε κόμμα εξουσίας, δεν θα γίνουμε κόμμα διαμαρτυρίας. Έχουμε μέτωπο με τη δεξιά πολιτική αλλά δεν θα γυρίζουμε το μάγουλο όταν μας επιτίθενται οι άλλες δυνάμεις».
Στην ανάλυσή του, αυτό σημαίνει ανάδειξη του τι θα σημαίνει μία παντοδύναμη κυβέρνηση Μητσοτάκη, πρόκληση στις άλλες προοδευτικές δυνάμεις να παίρνουν θέση για κάθε μείζον θέμα, από τις αλλαγές στο νέο Σύνταγμα μέχρι την προάσπιση κοινωνικών αγαθών (Υγεία) και εργαζόμενων και άμεσες απαντήσεις (πλέον) σε κάθε «προβοκάτσια ή fake news» απ' όπου κι αν προέρχονται.
Το κλίμα στην Κεντρική Επιτροπή δεν είχε καμία σχέση με την κατήφεια και την ηττοπάθεια που θα περίμενε κανείς να επικρατήσει τέσσερις ημέρες μετά τη συντριπτική εκλογική ήττα.
Η αίσθηση «μπορούμε να γυρίσουμε το παιχνίδι» ήταν διάχυτη, ενώ σχεδόν όλοι έδειξαν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν, πάλι, δημόσιες τοποθετήσεις στελεχών που θα κινούνται εκτός πλαισίου και θα «κλωτσάνε την καρδάρα».
Είναι ενδεικτικό ότι η πρόταση του Νίκου Βούτση να γίνει ενδελεχής συζήτηση στην Κεντρική Επιτροπή για τα αίτια της ήττας απορρίφθηκε δια βοής, καθώς εκτιμήθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία ότι αυτό που προέχει τώρα είναι η νέα εκλογική μάχη και όχι η εσωστρέφεια.
Ο κ. Τσίπρας, άλλωστε, είχε ήδη πει στην ομιλία του ότι μετά και τις δεύτερες εκλογές θα γίνει αναλυτική συζήτηση στα όργανα για όλα, δηλαδή και για τα αποτελέσματα και για το πώς θα πορευτεί το κόμμα στη συνέχεια.