«Η αντιμεταρρυθμιστική πολιτική λογική και πρακτική της κυβέρνησης της ΝΔ στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι πλέον και τελεσίδικα αντισυνταγματική, με την απόφαση 2377/2022 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, για τις διατάξεις των νόμων 4623/2019 και 4625/2019 με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των δήμων.
Αλλαγές που ψαλίδισαν τις αρμοδιότητες των Δημοτικών Συμβουλίων, διαστρέβλωσαν πλήρως την έννοια του δημοκρατικού διαλόγου εντός των οργάνων και νόθευσαν την λαϊκή βούληση, καθώς δεν επέτρεψαν τη συγκρότηση των οργάνων στη βάση του αποτελέσματος των τοπικών εκλογών του 2019», αναφέρει σε δήλωσή του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Πάνος Σκουρλέτης.
Οπως αναφέρει ο κ. Σκουρλέτης, «πρόκειται για την πλήρη δικαίωση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, που είχε εξαρχής και με επιμονή καταγγείλει τον «νόμο Θεοδωρικάκου», όπως και κάθε άλλο νομοθετικό πόνημα της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη, που είχε ως σκοπό να ανατρέψει τον «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ Ι» και τις ριζοσπαστικές τομές του, μεταξύ των οποίων ξεχώρισαν η θέσπιση της απλής αναλογικής στις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και μια σειρά από διατάξεις με στόχο την ομαλή λειτουργία όλων των στοιχείων των αυτοδιοικητικών οργάνων και με απόλυτο σεβασμό στις επιλογές των πολιτών.
Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ επισημαίνει ότι οι επίμαχες διατάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές «μετέβαλαν εκ των υστέρων το πλαίσιο ασκήσεως του κατοχυρούμενου στο Σύνταγμα δικαιώματος εκλογής των αρχών των ΟΤΑ», ενώ σε σχέση με την περίφημη «κυβερνησιμότητα» ανατρέπονται όλοι οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης, καθώς τονίζεται ότι κατά τον χρόνο ψήφισης των σχετικών διατάξεων, δεν είχε δοκιμαστεί στην πράξη η εφαρμογή του συστήματος της απλής αναλογικής του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ (ν. 4555/2018), ώστε να δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος η τόσο σοβαρή και έντονη επέμβαση του νομοθέτη στη βούληση των εκλογέων.
Αυτή δεν είναι η πρώτη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ που κρίνει και αποκαλύπτει την αντισυνταγματικότητα του νομοθετικού έργου της ΝΔ στην ΤΑ. Αρκεί να θυμηθούμε τις διατάξεις για την εκλογή αντιδημάρχων στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες, που επίσης κρίθηκαν αντισυνταγματικές ή την απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου σύμφωνα με την οποία, η όποια «υποστήριξη» των Αναπτυξιακών Οργανισμών προς τους Δήμους, δεν μπορεί να εμπεριέχει την έννοια της υποκατάστασης του αναγκαίου μόνιμου προσωπικού που οφείλουν να έχουν, αλλά και την υποκατάσταση αρμοδιοτήτων τους.
Αυτές οι αντισυνταγματικές διατάξεις, που νομοθετηθήκαν με ιδιαίτερη σπουδή από την κυβέρνηση, μοιάζουν τώρα ως μια «προθέρμανση» για την εκτεταμένη δοκιμασία αλλά και υπέρβαση των δημοκρατικών ορίων, μέσω της αυταρχικής διοίκησης, των απευθείας αναθέσεων δισεκατομμυρίων, του ξυλοδαρμού της νεολαίας στις πλατείες και στα πανεπιστήμια, του αποκλεισμού χιλιάδων υποψηφίων από την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, των παρακολουθήσεων πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων, του συγκεντρωτισμού του «επιτελικού κράτους» και της υπαγωγής κρίσιμων αρμοδιοτήτων απευθείας στον ίδιο τον πρωθυπουργό. Δυστυχώς, ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει ακόμη πολλές παρεμβάσεις αυτής της κυβέρνησης.
Οι έννοιες της αντιπροσωπευτικότητας, της δημοκρατικής έκφρασης και της συμμετοχής των πολιτών, αποκτούν μια ιδιαίτερη αμεσότητα στο πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τον έντονο κοινωνικό χαρακτήρα και ρόλο, την υποχρέωση να βρίσκεται δίπλα στον δημότη. Χτυπώντας στην ρίζα του τον χαρακτήρα αυτό, η ΝΔ συνεχίζει να προωθεί με κάθε τρόπο το «επιχειρηματικό» όραμά της για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πιστή στις παρωχημένες και αντικοινωνικές αντιλήψεις της, που προσφέρουν στους ιδιώτες Γη και Ύδωρ. Είναι αυτό που επιχειρεί και στην Υγεία και στην Παιδεία και σε άλλους τομείς. Μια «σύμπραξη» του δημόσιου με το ιδιωτικό, σε βάρος των πολιτών, με «όραμα» την κοινωνία της ζούγκλας, φτιαγμένης για όσους έχουν αρκετά χρήματα. Η πλειοψηφία της κοινωνίας έχει μόνο να χάσει από αυτή την πολιτική. Η ανάγκη για μια άλλη, αριστερή και προοδευτική κυβέρνηση γίνεται όλο και πιο επιτακτική», καταλήγει η ανακοίνωση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ.
Η απόφαση του ΣτΕ
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι είναι συνταγματικές οι νομοθετικές διατάξεις με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκροτήσεως της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των Δήμων, ενώ αντίθετα έκρινε ότι είναι αντισυνταγματικές οι νομοθετικές διατάξεις κατά το σκέλος που καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη των δημοτικών εκλογών περίοδο (έτους 2019).
Ειδικότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ΄ αριθμ. 2377/2022 απόφασή της έκρινε κατά πλειοψηφία ότι οι διατάξεις των ν. 4623/2019 και 4625/2019 με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκροτήσεως της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των Δήμων, καθώς και των Διοικητικών Συμβουλίων δημοτικών νομικών προσώπων (Δ.Ε.Υ.Α. κ.λπ.), προκειμένου στα όργανα αυτά να υπάρχει πλειοψηφία της παρατάξεως του δημάρχου είναι:
α) κατά το μέρος που δεν καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη των εκλογών της 26ης Μαΐου 2019 και της 2ας Ιουνίου 2019 δημοτική περίοδο, δεν είναι αντίθετες σε κάποια συνταγματική ή υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη ή αρχή, και
β) κατά το μέρος όμως που καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο η οποία διανύεται μετά τις εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου 2019, ο νομοθέτης παρενέβη, αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού, επιφέροντας δύο βασικές αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα, οι οποίες είναι μεταξύ τους αλληλένδετες, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 52 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος.
Αντίθετα, δεν αντίκεινται στις συνταγματικές διατάξεις οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την ανάδειξη των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων, δημοτικών νομικών προσώπων (Δ.Ε.Υ.Α. κ.λπ.), κατέληξε το ΣτΕ.