Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει καταστήσει σαφές ότι η αποστολή του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου δεν είναι πλέον κενό γράμμα, τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στην ομιλία του στη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας και σημείωσε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό οι κυρώσεις που αποφασίζονται να εφαρμόζονται από όλα τα μέλη.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο πρωθυπουργός επικεντρώθηκε στα θέματα της ατζέντας της Συνόδου και ανέδειξε το πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Συμμαχία επέδειξε ενότητα, ταχύτητα και αποφασιστικότητα στην αντιμετώπιση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, τονίζοντας την ανάγκη ότι θα πρέπει να συνεχίσει προς την κατεύθυνση αυτή. Στο σημείο αυτό υπογράμμισε ότι είναι παρά πολύ σημαντικό για ουσιαστικούς και συμβολικούς λόγους οι κυρώσεις που αποφασίζονται να εφαρμόζονται από όλα τα μέλη.
Παράλληλα, επανέλαβε ότι η Ελλάδα στάθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό της Ουκρανίας και επεσήμανε ότι η ρωσική εισβολή έχει καταστήσει σαφές πως η αποστολή του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου δεν είναι πλέον κενό γράμμα.
Επίσης ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην εξέλιξη γύρω από την ένταξη της Φινλανδίας και τη Σουηδίας στους κόλπους της Συμμαχίας και εξέφρασε την ικανοποίησή του που ξεπεράστηκαν οι όποιες δυσκολίες.
Η Σύνοδος και οι διμερείς επαφές
Αναλυτικότερα, ο Πρωθυπουργός συμμετείχε σήμερα στις εργασίες της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, η οποία πραγματοποιείται σε μία περίοδο έντονων γεωπολιτικών αλλαγών και σε ένα διεθνές περιβάλλον που υπέστη τεκτονικές αλλαγές λόγω της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία.
Κατά την έναρξη της Συνόδου, παρενέβη μέσω τηλεδιάσκεψης ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy στον οποίο οι ηγέτες των χωρών του Βορειοατλαντικού Συμφώνου είχαν την ευκαιρία να επαναλάβουν τη στήριξή τους για την ανεξαρτησία και κυριαρχία της Ουκρανίας και να καταδικάσουν τον ρωσικό αναθεωρητισμό.
Οι ηγέτες των κρατών μελών της Συμμαχίας υιοθέτησαν το Νέο Στρατηγικό Δόγμα, το οποίο αντανακλά τη στρατηγική προσαρμογή του ΝΑΤΟ στις νέες διεθνείς συνθήκες ασφαλείας, τόσο λόγω των παρατηρούμενων γεωπολιτικών αλλαγών όσο και εξαιτίας της σταδιακής μεγέθυνσης των υβριδικών απειλών.
Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Πρωθυπουργός συνάντήθηκε με τον Βρετανό ομόλογό του Boris Johnson, με τον οποίο είχε πρόσφατα και τηλεφωνική συνομιλία. Κατά τη συνάντηση επισημάνθηκαν οι προοπτικές εμβάθυνσης της διμερούς συνεργασίας και ως τομείς προτεραιότητας τέθηκαν το εμπόριο, η ναυτιλία, η ενέργεια, η ψηφιακή τεχνολογία, οι καινοτόμες τεχνολογίες, η άμυνα και ο τουρισμός.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της επισιτιστικής ασφάλειας, ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε την ετοιμότητα τόσο του ελληνικού στόλου όσο και των ελληνικών λιμένων να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στη μεταφορά ουκρανικών σιτηρών στις διεθνείς αγορές.
Συνάντηση είχε ο Πρωθυπουργός και με την Σουηδή ομόλογο του, Magdalena Andersson, στην οποία εξέφρασε την πλήρη στήριξη του για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη Συμμαχία, δηλώνοντας την ικανοποίησή του για τις πρόσφατες εξελίξεις.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε επίσης, με τον Καναδό ομόλογό του Justin Trudeau. Σε ιδιαίτερα φιλικό κλίμα, οι δύο ηγέτες συζήτησαν θέματα συνεργασίας των δύο χωρών, οι οποίες φέτος συμπληρώνουν 80 χρόνια επίσημων διπλωματικών σχέσεων. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στη δυναμική Ελληνική ομογένεια του Καναδά, η οποία αποτελεί ζωντανό και αδιάληπτο δεσμό μεταξύ των δύο χωρών, καθώς και στη διαρκώς διευρυνόμενη οικονομική και εμπορική συνεργασία.
Τετ α τετ είχε ο Πρωθυπουργός και με τον νεοεκλεγέντα Αυστραλό ομόλογό του Anthony Albanese. Κατά την πρώτη αυτή συνάντηση μετά την ανάληψη καθηκόντων του κ. Albanese, οι δύο ηγέτες είχαν την ευκαιρία να επιβεβαιώσουν το παραδοσιακά εξαιρετικό επίπεδο των διμερών σχέσεων Ελλάδας-Αυστραλίας και να πραγματοποιήσουν σύντομη ανασκόπηση όλου του φάσματός τους. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ενίσχυση της διμερούς οικονομικής συνεργασίας και την προσέλκυση επενδύσεων.
Κυβερνητικές πηγές: Αναδίπλωση της Τουρκίας
"Η τριμερής συμφωνία μεταξύ Σουηδίας, Φινλανδίας και Τουρκίας ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού βραχίονα εντός του ΝΑΤΟ, χωρίς να επηρεάζει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και τις σχετικές Ευρωπαϊκές αποφάσεις", υποστηρίζουν κυβερνητικές πηγές, οι οποίες επισημαίνουν ότι ουσιαστικά υπήρξε "αναδίπλωση" της Τουρκίας. Αναλυτικά και για κάθε πτυχή αυτής της συμφωνίας οι κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν:
"Η συμφωνία μεταξύ Φινλανδίας, Σουηδίας και Τουρκίας, η οποία δρομολογεί τη διαδικασία για την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο NATO, συνιστά ουσιαστικά μια αναδίπλωση της Τουρκίας, η οποία είχε εντείνει την ρητορική της τους τελευταίους μήνες, χωρίς όμως να αποσπά κάτι ιδιαίτερα θεμιτό από πλευράς της και δεν θίγει με οποιονδήποτε τρόπο τα συμφέροντα της Ελλάδας, ούτε μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας.
Συγκεκριμένα, η συμφωνία κάνει καταρχήν ρητή αναφορά στην ιδρυτική συνθήκη του ΝΑΤΟ, η οποία τόσο στο προοίμιο, όσο και στο πρώτο άρθρο αναφέρεται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στην ειρηνική επίλυση των διαφορών, κάτι που οφείλει να πράξει η Τουρκία. Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου αφορά ζητήματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, κάτι που αποτελούσε την βασική προτεραιότητα της τουρκικής κυβέρνησης, προφανώς για εσωτερική κατανάλωση.
Επί των σημείων αυτών συγκρατούνται δύο σημαντικές παράμετροι:
Στην παράγραφο 4 επισημαίνεται ότι η Σουηδία και η Φινλανδία θα σταματήσουν να παρέχουν υποστήριξη στις κουρδικές οργανώσεις στην Συρία (YPD/PYG), καθώς και στο κίνημα του Fetullah Gülen, το οποίο, όπως επισημαίνεται στο κείμενο, περιγράφεται στην Τουρκία, και κατ'επέκταση όχι στην Σουηδία και στην Φινλανδία ως "FETO". Δεν γίνεται καμία διασύνδεση των εν λόγω κουρδικών οργανώσεων με την τρομοκρατία, κάτι που αποτελεί πάγιο αίτημα της Τουρκίας, το οποίο, όμως, δεν βρίσκει ανταπόκριση.
Στην παράγραφο 5 γίνεται αναφορά στο ΡΚΚ, οργάνωση η οποία έχει αναγνωρισθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως τρομοκρατική.
Επίσης, στην παράγραφο 8, σημείο 3, γίνεται αναφορά σε δυνατότητα έκδοσης υπόπτων για τρομοκρατία από την Σουηδία και την Φινλανδία προς την Τουρκία, αλλά υπάρχει ρητή πρόβλεψη ότι αυτές, εφόσον υλοποιηθούν, θα γίνουν μόνο με σεβασμό στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τις εκδόσεις.
Αναφορικά με τις εξαγωγές οπλικών συστημάτων, σημειώνεται ότι στο κείμενο δεν γίνεται καμία αναφορά στις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει τόσο η Σουηδία όσο και η Φινλανδία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν. Υπενθυμίζεται ότι οι άδειες για την εξαγωγή οπλικών συστημάτων είναι εθνική απόφαση και όχι Ευρωπαϊκή. Τέλος, επισημαίνεται ότι υπάρχουν χώρες σύμμαχοι εντός του ΝΑΤΟ, οι οποίες έχουν σταματήσει τις εξαγωγές οπλισμού προς την Τουρκία.
Η πραγματικότητα είναι ότι σε κάθε περίπτωση οι δύο σκανδιναβικές χώρες παραδοσιακά δεν διαδραματίζουν ιδιαίτερα μεγάλο ρόλο στα εξοπλιστικά προγράμματα της Αγκυρας. Η αξία των πωλήσεων της Σουηδίας στην Τουρκία για ολόκληρη την πενταετία 2015-19 μετά βίας υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ (με τη σημερινή ισοτιμία κορώνας - ευρώ). Οι σουηδικές εξαγωγές προς την Τουρκία αποτελούν πολύ μικρό μέρος των συνολικών πωλήσεων όπλων από τη Στοκχόλμη, οι οποίες το 2020 ξεπέρασαν τα 1,52 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ενδεικτικό είναι επίσης ότι μεταξύ 2015 και 2019 η γειτονική μας χώρα ήταν μόλις ο 25ος μεγαλύτερος αγοραστής σουηδικών όπλων.
Παραπλήσια είναι η εικόνα όσον αφορά την εξοπλιστική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Φινλανδίας. Το 2019 και το 2020 οι πωλήσεις όπλων στην Τουρκία αθροιστικά διαμορφώθηκαν στα 5,1 εκατομμύρια ευρώ. Αναφορικά με το σημείο 7 της παραγράφου 8, επαναλαμβάνεται ο διακαής πόθος της Τουρκίας να συμμετάσχει στην Κοινή Ευρωπαϊκή 'Αμυνα και Ασφάλεια (ΚΠΑΑ), καθώς και στο σχήμα της Μόνιμης Διαρθρωμένης [Αμυντικής] Συνεργασίας (PESCO) της ΕΕ, και ιδιαίτερα στο έργο της στρατιωτικής κινητικότητας.
Στην πραγματικότητα, οποιαδήποτε στήριξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο τουρκικό αίτημα αυτό, συμβολικό χαρακτήρα έχει μόνο, καθώς για την συμμετοχή οιουδήποτε τρίτου κράτους στην ΚΠΑΑ ή στην PESCO, απαιτείται ομόφωνη απόφαση των συμμετεχόντων κρατών της ΕΕ, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τόσο η χώρα μας όσο και η Κύπρος. Επιπλέον, οι τρίτες χώρες πρέπει να έχουν συνάψει συμφωνία ασφαλείας με την ΕΕ και διοικητικό διακανονισμό με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Αμυνας. Αμφότερα απαιτούν ομοφωνία εντός της ΕΕ. Η Τουρκία δεν έχει συνάψει κανένα από τα ανωτέρω.
Σε κάθε περίπτωση, το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη δεσμεύονται από τις θέσεις της Ένωσης και τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου καταγράφεται ξεκάθαρα η τουρκική προκλητικότητα και η ευρωπαϊκή στήριξη στην ελληνική κυριαρχία και στα κυριαρχικά δικαιώματα έναντι των ανεδαφικών αξιώσεων της Αγκυρας. Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της ΕΕ, έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να ασκεί τα δικαιώματά της και να προστατεύει τα συμφέροντα της.
Η Ελλάδα στήριξε την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας από την αρχή, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και προσδοκά στην πλήρη ένταξη τους στο ΝΑΤΟ το ταχύτερο δυνατό, καθώς θα ενισχυθεί περαιτέρω ο ευρωπαϊκός βραχίονας της ΕΕ εντός του ΝΑΤΟ".