Στο ερώτημα “τι καταλάβαμε από τις εργασίες της Εξεταστικής Επιτροπής για την ΄λίστα Πέτσα’” η απάντηση δεν περιποιεί τιμή για όσους είχαν το “πάνω χέρι” στη διαδικασία: ότι η υπόθεση, δηλαδή ποιος αποφάσισε και με ποια κριτήρια να μοιράσει 20 εκατ. ευρώ από τον δημόσιο κορβανά σε μέσα ενημέρωσης λόγω πανδημίας, δεν διερευνήθηκε ούτε σε βάθος ούτε…σε πλάτος.
Το “βάθος” αφορά τη σθεναρή άρνηση της (κυβερνητικής) πλειοψηφίας να προσέλθουν ως μάρτυρες οι εμπλεκόμενοι υπουργοί, αυτοί δηλαδή που ασχολήθηκαν εκ της αρμοδιότητας τους με τη διαφημιστική καμπάνια στα μέσα ενημέρωσης “Μένουμε Σπίτι” και “Μένουμε Ασφαλείς”. Συζητήθηκαν δηλαδή οι “λίστες Πέτσα” χωρίς να είναι παρών… ο Στέλιος Πέτσας, ο τότε αρμόδιος κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Το “πλάτος” προκύπτει από τη fast track διάρκεια της Εξεταστικής Επιτροπής: μόλις ένα μήνα, με τρεις συνεδριάσεις ανά εβδομάδα.
Και τα δύο στοιχεία φάνηκαν από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής της σε σώμα, καθώς συνέβη το εξής σουρεάλ:
Το νέο Σύνταγμα (του 2019) δίνει τη δυνατότητα στην αντιπολίτευση να προτείνει και να πετυχαίνει τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για μία υπόθεση, καθώς για την έγκριση της πρότασης από τη Βουλής απαιτούνται μόλος 120 θετικές ψήφοι (τουλάχιστον).
Αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα αξιοποίησε ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία: έκανε την πρόταση για την εν λόγω Εξεταστική και “πέρασε” αφού υπερψηφίσθηκε από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης (σ.σ. όλα μαζί αριθμούν 142 βουλευτές).
Όταν όμως ήρθε η στιγμή να συσταθεί η Επιτροπή, η κυβερνητική πλειοψηφία …την ακύρωσε στην πράξη: αποφάσισε να ανήκει στη ΝΔ η πλειοψηφία των βουλευτών-μελών της και να είναι μονοκομματικό (“γαλάζιο”) το προεδρείο της. Η δικαιολογία ήταν ότι ναι μεν άλλαξε το Σύνταγμα για το πώς γίνεται η σύσταση μίας Εξεταστικής Επιτροπής, αλλά δεν πρόλαβε να αλλάξει ο Κανονισμός της Βουλής που βασίζεται …στο προηγούμενο Σύνταγμα ως προς τη σύνθεση της. Οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης εξήγησαν ότι θα ήταν αρκετή μία διακομματική συμφωνία για να καλυφθεί το κενό, ωστόσο η ΝΔ επέμεινε στη θέση της. (Στο σημείο αυτό αποχώρησε από την Επιτροπή το ΜεΡΑ25 καταγγέλλοντας την πρακτική… Γιάννης κερνάει-Γιάννης πίνει).
Μετά από αυτό, τα πράγματα δρομολογήθηκαν κατά από την κυβερνητική πλειοψηφία. Η οποία απέρριψε την κλήτευση προσώπων που πρότεινε η αντιπολίτευση (και κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ) ως μάρτυρες, με αποκορύφωμα την άρνηση να προσέλθουν ο Στέλιος Πέτσας (τότε αρμόδιος υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος), ο Βασίλης Κικίλιας (τότε υπουργός Υγείας) και ο Θοδωρής Σκυλακάκης (αν.υπουργός Οικονομικών).
Μαρτυρίες με νόημα
Από τις πρώτες κι όλας καταθέσεις των λοιπών μαρτύρων φάνηκαν ουκ ολίγα κενά, τόσο στην ουσία της διαφημιστικής δαπάνης όσο και στη διαδικασία.
Όπως:
- Ο Πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερήσιου Τύπου Αλέξης Σκαναβής δήλωσε άγνοια για τα “πώς” της λίστας Πέτσα, εξηγώντας ότι ανέλαβε καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2021, ενώ η εν λόγω διαφημιστική καμπάνια έτρεξε το 2020.
Στην εύλογη παρατήρηση βουλευτών-μελών της αντιπολίτευσης ότι πρέπει να κληθεί ο τότε Πρόεδρος της Ένωσης, απάντηση δεν δόθηκε.
Τόνισε δε, ότι τα κριτήρια με τα οποία διανεμήθηκαν τα 20 εκατ. ευρώ της λίστας Πέτσα «άλλαζαν κάθε μέρα» και ότι δεν προηγήθηκε διαβούλευση με την Ένωση πριν αποφασιστεί η κατανομή.
- Η Πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Μαρία Αντωνιάδου απάντησε ευθαρσώς: “Δεν έχω μάθει ακόμα ποια ήταν τα κριτήρια κατανομής της διαφημιστικής δαπάνης και άρα δεν μπορώ να ξέρω αν τηρήθηκαν”.
Συμμερίστηκε δε, τις καταγγελίες ότι εργαζόμενων ότι η εφημερίδα Documento αποκλείστηκε από την καμπάνια λόγω της αντιπολιτευτικής της στάσης.
- Ο μεγαλύτερος “θόρυβος” προκλήθηκε από την κατάθεση του Μιχάλη Γκάλκου, προέδρου της διαφημιστικής Initiative που διαχειρίσθηκε την καμπάνια: “Εμείς προτείναμε τεχνοκρατικά και η αναθέτουσα αρχή ενέκρινε”. Ποιά ήταν η αναθέτουσα αρχή; “Η Προεδρία της κυβέρνησης”.
Ο κ.Γκάλκος είπε, επίσης, ότι δεν έγινε δημόσια προκήρυξη από την αναθέτουσα αρχή, ενώ γνωστοποίησε ότι “μέσα ενημέρωσης αυτοπροτάθηκαν για να μετέχουν στην διαφημιστική δαπάνη”. Είπε δηλαδή: “Μέσα ενημέρωσης επικοινωνούσαν απευθείας και με με μας και με την αναθέτουσα αρχή και εκείνη μας τα περνούσε, άλλα έγιναν δεκτά και άλλα απορρίφθηκαν».
Επέμεινε, πάντως, ότι τα κριτήρια ήταν “τεχνοκρατικά” και ότι, για παράδειγμα, η εφημερίδα Docoumento αποκλείστηκε διότι φιλοξενούσε τίτλους που πρόσβαλαν την καμπάνια, όπως “μένουμε ταπί”. Παρότι το “μένουμε ταπί” (οικονομικά) δεν αναιρούσε την ανάγκη να “μείνουμε σπίτι”. Αντίθετα, για το Βεργίνα TV απάντησε πως στήριξε θεωρίες συνωμοσίας για τον κορωνοϊό αλλά μετά την καμπάνια.
- Η εξέταση του διευθύνοντος συμβούλου της Enterprise Greece, Γιώργου Φιλιόπουλου, αφορούσε σύμβαση ύψους ενός (1) εκατ. Ευρώ με την Edelman για υπηρεσίες σχεδιασμού και διαχείρισης των σχέσεων της χώρας με διεθνή ΜΜΕ.
Από την εξέταση προέκυψε ότι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους δεν αποδέχθηκε κυβερνητική μεθόδευση για εξαίρεση του Φορέα από τη Διαύγεια ώστε να διακινεί (αδιαφανώς) μεγάλα ποσά.
Οι περισσότεροι μάρτυρες ρωτήθηκαν για τα “περίεργα” της κατανομής, όπως για παράδειγμα η καταβολή 180.000 ευρώ σε εφημερίδα με κυκλοφορία 2.000 φύλλων και 40.000 σε εφημερίδα με κυκλοφορία 16.000 φύλλων. Ή η καταβολή μεγάλων ποσών σε κάποιες ιστοσελίδες και χαμηλών ή μηδαμινών σε άλλες.
Οι απαντήσεις στηρίχθηκαν σε τεχνοκρατικές εκτιμήσεις (“άλλη η βαρύτητα του σαββατιάτικου φύλλου και άλλη του κυριακάτικου”), ενώ για τα sites οι εξηγήσεις παρέπεμπαν στη διαδραστικότητα ή στα “χτυπήματα” χωρίς να λαμβάνονται υπόψη κριτήρια όπως, για παράδειγμα, ο αριθμός των εργαζομένων.
“Στα sites δεν υπάρχει το στοιχείο της κυκλοφορίας αλλά της αναγνωσιμότητας. Υπήρχαν στο πακέτο sites που δεν λειτουργούσαν ή είχαν χαμηλή αναγνωσιμότητα”, είπε η κ.Αντωνιάδου.
Λεπτομέρεια: Αμέσως μετά τη σύσταση της Εξεταστικής (τέλη ΄21) η κυβέρνηση έφερε τροπολογία καλύπτοντας αναδρομικά τους χειρισμούς της με τη “λίστα Πέτσα” (άνοιξη ΄20) μέσα από το νέο πλαίσιο για παροχή κρατικής διαφήμισης.
“Να διερευνηθούν και τυχόν ποινικές ευθύνες”
Όπως αναφέραμε χθες, τα “πορίσματα” που εξέδωσαν τα κόμματα είχαν το αναμενόμενο περιεχόμενο: για τη ΝΔ όλα έγιναν καλώς, για την αντιπολίτευση όχι.
Κατά το ΚΙΝΑΛ “δεν μπορεί να υποστηριχθεί ο ισχυρισμός της συμπολίτευσης ότι δεν υπήρξε αθέμιτη παρέμβαση στην τελική κατάρτιση του καταλόγου των επιλεγέντων ΜΜΕ”.
Το ΚΚΕ σημειώνει: “Η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την κατανομή της διαφημιστικής δαπάνης στα διάφορα ΜΜΕ, στο πλαίσιο της επονομαζόμενης «Λίστα Πέτσα», δεν διαμορφώθηκε με τα όποια κριτήρια αντικειμενικότητας και διαφάνειας, όσον αφορά την επιλογή των μέσων και την κατανομή των ποσών σε αυτά, ενώ είναι προφανές ότι στην επιλογή των κριτηρίων επέδρασαν καθοριστικά πολιτικές σκοπιμότητες, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση του κάθε μέσου”.
Ανάλογη, φυσικά, είναι και η έκθεση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, με ένα επιπλέον στοιχείο: ζητά να διαβιβαστούν όλα τα στοιχεία που προέκυψαν από την Εξεταστική Επιτροπή στις δικαστικές αρχές, “προκειμένου να ερευνήσουν περαιτέρω με πλήρη τρόπο και σε πλήρη έκταση όλα τα στοιχεία που έχουν αναδειχθεί και θεμελιώνουν την ύπαρξη ποινικών ευθυνών”.
Ως προς τις πολιτικές ευθύνες, τονίζεται: “Ο κ. Μητσοτάκης και η κυβέρνηση του, με δημόσιο χρήμα και με πρόσχημα την πανδημία, προσπαθεί να στήσει ένα καθεστώς τόσο στα ΜΜΕ όσο και στους φορείς επηρεασμού της κοινής γνώμης όπως οι δημοσκοπήσεις, ώστε να καλλιεργεί μια επίπλαστη εικόνα επιτυχίας. Τα παραδείγματα της λίστας Πέτσα, της Enterprise Greece και της OpinionPoll είναι δηλωτικά των προθέσεων του και πιθανότατα όχι τα μόνα που πιστοποιούν ότι η κυβέρνηση διέπραξε στο πολλαπλάσιο τα πολιτικά παραπτώματα του Κούρτς που οδήγησαν στην παραίτηση του”.
Όσο για την υπόθεση της εταιρείας δημοσκοπήσεων Opinion Poll; ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ συμπεραίνουν ότι υπάρχει θέμα, αφού ο ιδιοκτήτης της αναλάμβανε μέσω άλλης εταιρείας του έργα από το Δημόσιο.
Για τη ΝΔ δεν τίθεται τέτοιο θέμα, ενώ το ΚΙΝΑΛ προτίμησε… τη μέση οδό: ότι “οι μαρτυρικές καταθέσεις και το εν γένει αποδεικτικό υλικό δεν αφήνουν περιθώρια ασφαλούς συμπεράσματος”.