Αυστηροποίηση των ποινών για τρεις ομάδες εξαιρετικά σοβαρών αδικημάτων, αυστηροποίηση της απόλυσης των καταδίκων υφ’ όρους καθώς και της άρσης της απόλυσης εγκληματιών που τελούν κατ’ επανάληψη σοβαρά κακουργήματα, προβλέπουν οι διατάξεις του σχεδίου νόμου για τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, που παρουσιάστηκε σήμερα από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα.
1. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΑΠΑΞΙΑΣ
- Για τα λεγόμενα ειδεχθή αδικήματα όπως εσχάτη προδοσία, ανθρωποκτονία, ομαδικός βιασμός, θανατηφόρος βιασμός, θανατηφόρα ληστεία, βιασμός ανηλίκου, προβλέπεται ως μοναδική ποινή η ισόβια κάθειρξη. Σήμερα τα αδικήματα αυτά τιμωρούνται είτε με ισόβια είτε με πρόσκαιρη κάθειρξη δέκα ετών.
- Αυστηροποιείται η μέχρι πρότινος ισχύουσα διάταξη για τη βαριά σωματική βλάβη και καλύπτονται όλες οι μορφές υπαιτιότητας (αμέλεια, ενδεχόμενος δόλος και επιδίωξη). Για τη σκοπούμενη βαριά σωματική βλάβη προβλέπεται η αύξηση της ποινής από πρόσκαιρη κάθειρξη έως δέκα έτη σε πρόσκαιρη κάθειρξη (από πέντε έως δεκαπέντε έτη), ενώ προστίθενται στην έννοια της βαριάς σωματικής βλάβης η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση.
- Η τέλεση σωματικής βλάβης σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της εργασίας του αποτελεί επιβαρυντική περίσταση.
ΥΦ’ ΟΡΩΝ ΑΠΟΛΥΣΗ
- Αυστηροποιούνται οι τυπικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση δυνατότητας απόλυσης υπό όρο. Ειδικότερα, σε περίπτωση επιβολής πρόσκαιρης κάθειρξης για συγκεκριμένα εγκλήματα, όπως π.χ. του νόμου περί ναρκωτικών (σε διακεκριμένη μορφή), για εγκληματική οργάνωση, τρομοκρατικές πράξεις, ληστεία, εκβίαση, εμπορία ανθρώπων κ.ο.κ., δίνεται η δυνατότητα για απόλυση υπό όρο μόνο αν έχουν εκτιθεί με ευεργετικό υπολογισμό τα 4/5 της ποινής. Άρα, από τα 3/5 που ισχύει σήμερα, αυξάνεται στα 4/5. Ως εκ τούτου, ακόμα και με τον ευεργετικό υπολογισμό της ποινής, ο κρατούμενος θα μένει περισσότερο χρόνο στο σωφρονιστικό κατάστημα ενώ θα απαιτείται πραγματική παραμονή σε σωφρονιστικό κατάστημα, ίση με τα 3/5 της ποινής (πραγματική έκτιση της ποινής).
Για παράδειγμα στην περίπτωση απόλυσης υπό όρο για το αδίκημα του βιασμού, μπορεί να επιβληθεί ποινή καθείρξεως 15 ετών. Ο κατάδικος με το ισχύον καθεστώς πρέπει να παραμείνει στη φυλακή τουλάχιστον για χρονικό διάστημα ίσο με τα 2/5 της ποινής που του επιβλήθηκε, δηλαδή για 6 έτη με πραγματική έκτιση. Με τη νέα ρύθμιση θα πρέπει να παραμείνει στο κατάστημα κράτησης πραγματικά τουλάχιστον 9 έτη. Στην περίπτωση της ισοβίου καθείρξεως για τα ανωτέρω αδικήματα, το κατώτατο όριο πραγματικής έκτισης για τους καταδίκους αυξάνεται από τα 16 στα 18 έτη.
- Επίσης, καταργείται η απόλυση κρατουμένου με τον όρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης για τα ανωτέρω αδικήματα.
2. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ-ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
- Το αδίκημα του εμπρησμού, όπως και αυτό του εμπρησμού δασών, αλλά και όλων των κοινώς επικινδύνων εγκλημάτων μετατρέπονται από εγκλήματα αποτελέσματος σε εγκλήματα αφηρημένης διακινδύνευσης. Με άλλα λόγια, για να τιμωρείται η πράξη δεν χρειάζεται να επέλθει η βλάβη, αλλά αρκεί να μπορεί να προκύψει κίνδυνος. Περαιτέρω, για την επιβολή ποινής ισοβίου καθείρξεως αρκεί και ο θάνατος ενός ανθρώπου χωρίς να απαιτείται μεγάλος αριθμός προσώπων, όπως ισχύει σήμερα.
- Το αδίκημα του εμπρησμού δασών τυποποιείται πλέον μόνο ως κακούργημα και στη βασική του μορφή με προβλεπόμενη ποινή κάθειρξης έως 8 έτη και χρηματική ποινή, ενώ από τον Ιούλιο του 2019 υποβαθμίστηκε σε πλημμέλημα στη βασική του μορφή. Στην περίπτωση που η φωτιά στο δάσος είχε ως επακόλουθο σοβαρή ή ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή προβλέπεται πρόσκαιρη κάθειρξη (πέντε έως δεκαπέντε χρόνια).
- Επαναφέρεται το αδίκημα της αλιείας σε χωρικά ύδατα και αυστηροποιείται η προβλεπόμενη ποινή. Με την προτεινόμενη ρύθμιση σκοπείται η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την αλόγιστη και μη ελεγχόμενη αλιεία και ως εκ τούτου η προώθηση μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, η οποία επιδρά και στον τομέα της αλιείας. Επιπλέον σκοπείται η τιμώρηση της παράνομης αλιείας.
3. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ
Ο νέος Ποινικός Κώδικας που προτείνεται, προβλέπει:
- Αυτεπάγγελτη δίωξη για την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο. Με την προτεινόμενη αλλαγή ο χρόνος καταγγελίας του αδικήματος είναι πέντε έτη και ο εισαγγελέας ασκεί τη δίωξη κατόπιν αναφοράς, μήνυσης ή άλλης πληροφορίας ότι διαπράχθηκε το αδίκημα, χωρίς να απαιτείται η διαδικαστική προϋπόθεση της τρίμηνης προθεσμίας για την υποβολή έγκλησης.
- Τη μετατροπή της αιμομιξίας (άρθρο 345 ΠΚ) σε κακούργημα., το οποίο θα τιμωρείται με κάθειρξη από 5-10 έτη, αν η πράξη τελείται από τους γονείς και παππούδες προς τα παιδιά και εγγόνια αντίστοιχα.
- Απαλοιφή της διαζευκτικότητας των ποινών της ισόβιας ή πρόσκαιρης κάθειρξης στο αδίκημα του ομαδικού βιασμού. Αποκλειστικά προβλεπόμενη ποινή με την προτεινόμενη αλλαγή του άρθρου 336 παρ. 3 ΠΚ είναι η ισόβια κάθειρξη.
- Αυστηροποίηση των ποινών στο αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων (άρθρο 323Α ΠΚ). Αν από την πράξη επέλθει ο θάνατος, επιβάλλεται ποινή ισοβίου καθείρξεως. Έτσι ακολουθείται μία συστηματική συνέπεια αναφορικά με το επελθόν αποτέλεσμα σε σχέση και με την πρόβλεψη για τα λοιπά αδικήματα. Περαιτέρω η αυστηροποίηση αυτή σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για την υφ’ όρον απόλυση διασφαλίζει την τιμωρία των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται τους λαθρομετανάστες αλλά και την εμπορία γυναικών και ανηλίκων (πορνεία, ανήλικη εργασία κ.λπ.).
4. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
Με τη σημερινή -ισχύουσα- πρόβλεψη, η έναρξη της παραγραφής για αδικήματα σε βάρος ανηλίκων αφορά μόνο κακουργήματα και ξεκινά από την ενηλικίωση, δηλαδή από τη συμπλήρωση των 18 ετών.
Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει ότι η παραγραφή θα ξεκινά πλέον από την ενηλικίωση του ανηλίκου με παρέκταση ενός επιπλέον έτους, εφόσον η πράξη είναι πλημμέλημα ή τριών επιπλέον ετών, εφόσον η πράξη είναι κακούργημα.
Ετσι, η παραγραφή για πλημμέλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκου ξεκινά να μετρά μετά τη συμπλήρωση του 19ου έτους της ηλικίας του ενώ, ενώ για κακούργημα η παραγραφή θα ξεκινά μετά τη συμπλήρωση του 21ου έτους.
Επίσης προβλέπεται αυτεπάγγελτη δίωξη των αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας όταν στρέφονται σε βάρος ανηλίκων.Σήμερα οι πράξεις αυτές διώκονται κατόπιν εγκλήσεως, δηλαδή εντός προθεσμίας τριών μηνών, με αποτέλεσμα η προθεσμία αυτή να κρίνεται ως ασφυκτική για την καταγγελία των ανωτέρω πράξεων.Με την προτεινόμενη αλλαγή ο χρόνος καταγγελίας του αδικήματος είναι πέντε έτη και ο εισαγγελέας ασκεί την δίωξη κατόπιν αναφοράς, μήνυσης ή άλλης πληροφορίας ότι διαπράχθηκε το αδίκημα.
- Αποκλειστικά κακουργηματικό χαρακτήρα λαμβάνει το αδίκημα της τέλεσης γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους σε όλες τις μορφές του.
- Προστίθεται στη διάταξη του βιασμού περίπτωσης τέλεσης του αδικήματος σε βάρος ανηλίκου με προβλεπόμενη ποινή την ισόβια κάθειρξη.
- Προβλέπεται η εξέταση ενηλίκων θυμάτων αδικημάτων σεξουαλικής κακοποίησης παρουσία ψυχολόγου (Προσθήκη πρόβλεψης στην διάταξη του άρθρου 228 ΚΠΔ της εμπορίας ανθρώπων).