Το ζητούμενο για τη χώρα μας είναι η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης (αλλά και του ΕΣΠΑ 2021-2027) με τρόπο που να μετασχηματίζει το παραγωγικό μοντέλο σε βιώσιμη και διατηρήσιμη κατεύθυνση, να διαχέει το όφελος στο σύνολο της κοινωνίας και να μειώνει τις ανισότητες.
Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της πρότασης για το Ταμείο Ανάκαμψης που θα παρουσιάσει αύριο το απόγευμα (6μμ) ο Αλέξης Τσίπρας σε ειδική εκδήλωση, με τη συμμετοχή αρμοδίων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και παραγόντων από διεθνείς οργανισμούς και πανεπιστήμια.
Ειδικότερα, μετά την παρουσίαση της πρότασης θα ακολουθήσει τραπέζι διαλόγου στο οποίο θα συμμετέχουν και θα παρέμβουν οι:
- Ευκλείδης Τσακαλώτος (πρώην Υπουργός, Συντονιστής Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ).
- Γιώργος Σταθάκης (πρώην Υπουργός , υπεύθυνος προγραμματικών θέσεων ΣΥΡΙΖΑ).
- Τριαντάφυλλος Αλμπάνης (πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).
- Σταύρος Αρναουτάκης (Περιφερειάρχης Κρήτης).
- Γιάννης Καλτσάς (Επικεφαλής της Διεύθυνσης για τις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων σε Ελλάδα και Κύπρο).
- Θεοδότα Νάντσου (Διευθύντρια Περιβαλλοντικής Πολιτικής του WWF).
- Νατάσα Ρωμανού (συνεργαζόμενη καθηγήτρια με το Πανεπιστήμιο Columbia και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Διαστημικών Μελετών Goddard της NASA).
- Γιώργος Στεφανόπουλος (Γενικός Διευθυντής της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας).
Τι μας δίδαξε η πανδημία
Το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η συζήτηση αφορά το πώς επηρέασε (και επηρεάζει) η πανδημία τις αναζητήσεις σε διεθνές, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ενώ το βάρος αναμένεται να πέσει στις παρεμβάσεις που πρέπει να κάνει η χώρα.
Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές:
- Η κρίση της πανδημίας, σε συνδυασμό με την οικονομική και κλιματική κρίση, έθεσαν με επιτακτικό τρόπο την ανάγκη βαθύτερων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών. Τα ζητήματα της πράσινης μετάβασης, η ενίσχυση των συστημάτων υγείας παιδείας και κοινωνικής πρόνοιας και η ριζική αναθεώρηση της οικονομικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης, δοκιμάζουν τις αντιλήψεις που επικράτησαν τις τελευταίες δεκαετίες.
- Στον πυρήνα της παρατηρούμενης μεταστροφής βρίσκεται η αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Είναι εμφανής η ανάγκη αλλαγής πορείας και η διαμόρφωση πολιτικών που θα οδηγούν σε μια βιώσιμη και δίκαιη ανάκαμψη.
Δηλαδή, η ανάγκη για ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάκαμψης (το οποίο διεθνώς εκφράζεται κυρίως από τις επιλογές και τις προτάσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν στις ΗΠΑ) και που σε πολλά σημεία δικαιώνει τις πάγιες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ τόσο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας όσο και παλιότερα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας.
Το νέο αυτό μοντέλο έρχεται σε αντιπαράθεση με το «παλιό» μοντέλο, αυτό που επικράτησε τα τελευταίες τέσσερις δεκαετίες και το οποίο έχει αποτύχει αλλά προωθείται εκ νέου από δυνάμεις που θέλουν τη διατήρηση του status quo και την ισχύ των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Η κυβέρνηση της ΝΔ, που επαναφέρει συνεχώς παλιές αποτυχημένες συνταγές ανήκει σε αυτή την κατηγορία.
- Η Ευρώπη αντέδρασε με διαφορετικό τρόπο στην αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης σε σχέση με την προ δεκαετίας κρίση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους (που θα αποπληρωθεί μέσω της αύξησης των ίδιων ευρωπαϊκών πόρων) προκειμένου να χρηματοδοτηθούν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αν και το ευρωπαϊκό Ταμείο υπολείπεται σημαντικά σε μέγεθός και σε οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους συγκρινόμενο με το αντίστοιχο πρόγραμμα της κυβέρνησης Μπάιντεν, αποτελεί ένα σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για τις ευρωπαϊκές χώρες και ιδίως για την Ελλάδα.
Τα βασικά σημεία της πρότασης
Ως εκ τούτων, και μετά από διαβούλευση με κοινωνικούς φορείς, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θέτει μία εναλλακτική στρατηγική για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου, με γνώμονα την διατηρήσιμη ανάπτυξη σε μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο:
- Έχει στόχο την αύξηση του ΑΕΠ με τη συμμετοχή του συνόλου της κοινωνίας.
- Προωθεί τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου στην κατεύθυνση της οικονομίας της γνώσης και της αυξημένης προστιθέμενης αξίας προϊόντων και υπηρεσιών και όχι του ανταγωνισμού στη βάση μείωσης των μισθών.
- Προωθεί τη στήριξη και ανανέωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας σε όλο το παραγωγικό και τεχνολογικό φάσμα.
- Προωθεί την ρύθμιση της αγοράς εργασίας με συλλογικές συμβάσεις, ενίσχυση των μισθών, και πολύπλευρη στήριξη της εργασίας, τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα σε δίκτυα, υποδομές και υπηρεσίες βασικών αγαθών (ενέργεια, νερό), και την ενίσχυση του ενιαίου και καθολικού κοινωνικού κράτους (παιδεία, υγεία, συντάξεις, πρόνοια).
- Προκρίνει δικαιότερη φορολογία με μείωση της φοροδιαφυγής, και προοδευτική φορολόγηση, που θα ελαφρύνει χαμηλότερες και μεσαίες εισοδηματικές ομάδες.
- Το προοδευτικό μοντέλο έχει ως πρώτη προτεραιότητα τη μείωση των ανισοτήτων και της ανασφάλειας. Προσβλέπει στο συνολικό οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας, στην ανάσχεση της κλιματικής κρίσης, στην ενεργειακή δημοκρατία και στην κοινωνική συμμετοχή στην παραγωγή ενέργειας.
Οι πέντε άξονες της εναλλακτικής στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ είναι:
- Δίκαιη Πράσινη μετάβαση με την κοινωνία μαζί.
- Ψηφιακός Μετασχηματισμός
- Μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου: ενίσχυση της εργασίας, ενδυνάμωση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και αυοαπασχολουμένων.
- Κοινωνική συνοχή και ανθεκτικότητα.
- Περιφερειακή Συνοχή – Αναζωογόνηση πόλεων και υπαίθρου.
Οι ίδιες πηγές απαριθμούν μια σειρά από παραδείγματα για να γίνει κατανοητή η εν λόγω πρόταση, όπως:
Μεταρρυθμίσεις
- Ανάπτυξη ΑΠΕ με βάση τις αρχές της ενεργειακής δημοκρατίας και με νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Το 1/2 των αδειών ΑΠΕ κατανέμεται σε ενεργειακές κοινότητες, σε αυτοκατανάλωση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις ΑΠΕ και αγρότες.
- Δημιουργία κλαδικών ταμείων (χρηματοδοτικών εργαλείων) στα πρότυπα του EquiFund από την Αναπτυξιακή Τράπεζα για επενδύσεις καινοτομίας.
- Διεύρυνση του πλαισίου προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στις νέες μορφές εργασίας (πλατφόρμες εργασίας όπου οι εργαζόμενοι εμφανίζονται ως «συνεργάτες» – τηλεργασία).
Ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και του θεσμού του οικογενειακού γιατρού, με δίκτυο 380 Τοπικών Μονάδων Υγείας (ΤΟΜΥ).
Έργα
- Εξοικονομώ κατ’ οίκον με κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια. Δίνονται μεγαλύτερες επιδοτήσεις στα χαμηλότερα εισοδήματα. Ενθαρρύνονται κοινωνικά προγράμματα Δήμων ή άλλων φορέων για τα ευάλωτα νοικοκυριά. Εξοικονομώ για δημόσια κτίρια όπως σχολεία, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, μουσεία, κρατικά θέατρα και χώροι πολιτισμού. Εξοικονομώ για τον τουρισμό με έμφαση στην στροφή της επενδυτικής δραστηριότητας στο υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα της χώρας, και την αναζωογόνηση εγκαταλελειμμένων οικισμών και διατηρητέων κτισμάτων. Εξοικονομώ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
- Πρόγραμμα πράσινης μετάβασης για τον ενεργοβόρο τομέα της βιομηχανίας (τσιμέντα, αλουμίνιο, σιδηροβιομηχανία, νικέλιο κ.ο.κ.).
- Ψηφιοποίηση αρχείων και διαδικασιών σε σημαντικούς τομείς της δημόσιας διοίκησης με έμφαση σε δικαιοσύνη, πολεοδομία, κτηματολόγιο, ΕΦΚΑ, ΑΑΔΕ, ΟΑΕΔ κ.α.
- Ενίσχυση της εργασίας των νέων. Ειδικά προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης για 50.000 νέους επιστήμονες διάρκειας 24 μηνών, με αυξημένες αμοιβές.
- Δημιουργία δικτύου οικιστικών μονάδων για χαμηλά εισοδήματα, δημόσιους λειτουργούς και φοιτητές σε περιοχές με έλλειψη στέγης, με αξιοποίηση και του δημόσιου κτιριακού αποθέματος.
- Χρηματοδοτικά κίνητρα για την αποκατάσταση και επανάχρηση κτιρίων με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, ιστορική και πολιτιστική αξία.