Τις δικές του προτάσεις για το Εθνικό Σχέδιο που απαιτεί το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης δημοσιοποιεί ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Πρόκειται για το λεγόμενο «αντι-Πισσαρίδη σχέδιο», καθώς βρίσκεται στον αντίποδα του κυβερνητικού με το οποίο θα επιδιωχθεί η κεντρική αντιπαράθεση το επόμενο διάστημα.
Στην εισαγωγή του υπό δημοσιοποίηση κειμένου τονίζεται ότι η κατανομή των πόρων γίνεται με βάση την ένταση της οικονομικής κρίσης από την πανδημία, ενώ για την Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι θα λάβει περίπου 32 δισ. τα επόμενα χρόνια: τα 19 δισ. σε άμεσες πληρωμές και τα υπόλοιπα σε δάνεια, ενώ όλα μαζί προστίθενται στα 40 δισ. των «παραδοσιακών» πόρων για την περίοδο 2021-2028.
Δεδομένου ότι το Ταμείο Ανάκαμψης απαιτεί ένα Εθνικό Σχέδιο που πρέπει να υποβληθεί μέχρι τον Απρίλη του 2021, καθώς και του εμπροσθοβαρούς χαρακτήρα του (καθώς το 70% των πόρων θα πρέπει να δεσμευτεί το 2021 και το 2022), τονίζεται η ανάγκη μεγάλης κινητοποίησης θεσμών και φορέων οι οποίοι, ωστόσο, δεν είναι προετοιμασμένοι.
Επισημαίνεται ακόμα ότι το Ταμείο Ανάκαμψης έχει τρεις βασικούς στόχους: πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακός μετασχηματισμός και ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και περιφερειακής ανθεκτικότητας, ενώ οι πόροι θα κατανεμηθούν κατά σχεδόν 40% στην πράσινη ανάπτυξη και 20% στον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Ως εκ τούτων, στο κείμενο του ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνεται ότι το Ταμείο βρίσκεται στο επίκεντρο δύο διαφορετικών στρατηγικών για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
* Η πρώτη στρατηγική, στην οποία προσανατολίζεται η κυβέρνηση, προεγγράφεται στην Έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη και τις βασικές κατευθύνσεις του προγράμματος της ΝΔ. Για τη ΝΔ φαντάζει ως μία ακόμα ευκαιρία προώθησης της νεοφιλελεύθερης ατζέντας που συγκροτείται γύρω από τέσσερις θεμελιακές σκέψεις.
- Περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων με άμεσο αντίκτυπο στους μισθούς.
- Ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα με ιδιωτικοποιήσεις κρατικών επιχειρήσεων σε υποδομές και ενέργεια, αποκλειστική ανάθεση σε ΣΔΙΤ των έργων υποδομής και κυκλικής οικονομίας και την μερική ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, των υπηρεσιών υγείας και επιλεκτικά της εκπαίδευσης.
- Συρρίκνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, της εξωστρέφειας και της επιλογής των μεγάλων επιχειρήσεων στην πράσινη μετάβαση και την κυκλική οικονομία.
- Μείωση της φορολογίας για τις ευκατάστατες εισοδηματικά τάξεις και τις μεγάλες επιχειρήσεις και τη μεταφορά φορολογικών βαρών σε κατανάλωση και σε μικρές και μεσαίες ιδιοκτησίες, με παράλληλη μείωση των κοινωνικών δαπανών.
* Η δεύτερη στρατηγική, που προκρίνεται από το ΣΥΡΙΖΑ, προωθεί τη ρύθμιση της αγοράς εργασίας με συλλογικές συμβάσεις, ενίσχυση των μισθών, και πολύπλευρη στήριξη της εργασίας, τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα σε δίκτυα, υποδομές και υπηρεσίες βασικών αγαθών (ενέργεια, νερό), τη στήριξη και ανανέωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση του ενιαίου και καθολικού κοινωνικού κράτους (παιδεία, υγεία, συντάξεις, πρόνοια).
Η φορολογία θα γίνει δικαιότερη με μείωση της φοροδιαφυγής, και προοδευτική φορολόγηση, που θα ελαφρύνει χαμηλότερες και μεσαίες εισοδηματικές ομάδες. Το προοδευτικό μοντέλο έχει ως πρώτη προτεραιότητα τη μείωση των ανισοτήτων και της ανασφάλειας. Προσβλέπει στην ενεργειακή δημοκρατία και στην κοινωνική συμμετοχή στην παραγωγή ενέργειας και την ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας σε όλο το παραγωγικό και τεχνολογικό φάσμα.
Η στροφή σε παραγωγικές επενδύσεις σε γεωργία, βιομηχανία και τεχνολογία, εδράζεται στην κατά προτεραιότητα χρηματοδότησής τους από τα διαθέσιμα μέσα (Αναπτυξιακός Νόμος, Αναπτυξιακή Τράπεζα, ΕΣΠΑ), στη διαμόρφωση κατάλληλων τεχνολογικών υποδομών και στην κινητοποίηση του καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Η ελληνική οικονομία μπορεί να ενισχύσει το παραγωγικό της μοντέλο με δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας και με προοπτική τη διεθνή αναβάθμισή της.
Εργασία-Φορολογία-μικρομεσαίες
Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν εξειδικεύσεις του Προσχεδίου του Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, που αναμένεται να συζητηθεί και να αποφασιστεί στο επικείμενο συνέδριο και συμπυκνώνονται σε πέντε άξονες παρεμβάσεων:
Α. Δίκαιη Πράσινη μετάβαση με την κοινωνία μαζί
Β. Αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου με: ενίσχυση της εργασίας, έμφαση στην εργασία των νέων και των γυναικών, ενίσχυση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων
Γ. Δίκαιη Ψηφιακή Μετάβαση
Δ. Κοινωνική συνοχή και ανθεκτικότητα.
Ε. Περιφερειακή Συνοχή – Αναζωογόνηση πόλεων και υπαίθρου.
Ειδικά για τον δεύτερο άξονα, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνει τις εξής παρεμβάσεις:
Εργασία
• Εφαρμογή σε πιλοτική βάση του 35ώρου ή του τετραημέρου εργασίας με παράλληλη διατήρηση των μισθών για επιλεγμένους κλάδους: Το κράτος καλύπτει το ποσό που αντιστοιχεί σε μισθούς και ασφαλιστικές εισφορές για το υπολειπόμενου του 40ώρου/τετρημέρου, με υποχρέωση διατήρησης του νέου ωραρίου για περαιτέρω χρονικό διάστημα. Το μέτρο συνοδεύεται με μελέτη αξιολόγησης των αποτελεσμάτων σε σχέση κυρίως με τις επιπτώσεις του στην παραγωγικότητα της εργασίας.
• Ενίσχυση της εργασίας των νέων. Ειδικά προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης για 50.000 νέους επιστήμονες διάρκειας 24 μηνών, με αυξημένες αμοιβές.
• Ενίσχυση των μακροχρόνια ανέργων και των γυναικών. Πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για 100.000 συμπολίτες μας, με έμφαση στις γυναίκες, διάρκειας 12 μηνών με παράλληλη κατάρτιση/επενακατάρτιση.
• Διεύρυνση του πλαισίου προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στις νέες μορφές εργασίας (πλατφόρμες εργασίας όπου οι εργαζόμενοι εμφανίζονται ως «συνεργάτες» – τηλεργασία).
• Η κατάρτιση/επανακατάρτιση αποτελεί σημαντικό μέτρο ενίσχυσης της θέσης του εργαζόμενου στην αγορά εργασίας. Κατά καιρούς μέτρα κατάρτισης χαρακτηρίστηκαν από σπατάλη πόρων με φτωχά ουσιαστικά αποτελέσματα. Προτείνεται οι δράσεις κατάρτισης να προκύπτουν από μελέτες διάγνωσης αναγκών, τόσο των εργαζομένων όσο και των επιχειρήσεων, με τη συμμετοχή και τη συνεργασία δημόσιων πανεπιστημίων και συλλογικών φορέων εργαζομένων και επιχειρήσεων.
• Στήριξη της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας με ίσα δικαιώματα όσον αφορά στους μισθούς και στην εργασιακή τους εξέλιξη.
• Ενίσχυση της υγείας και ασφάλειας στην εργασία με έμφαση στην πρόληψη και την ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων.
Πολιτικές στήριξης παραγωγικών και τεχνολογικών δικτύων
• Ενίσχυση (και ίδρυση) βιοτεχνικών και τεχνολογικών πάρκων σε περιφερειακό επίπεδο και επιδότηση του κόστους των υποδομών.
• Τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Αναπτυξιακού Νόμου, του ΕΣΠΑ, του Ταμείου Ανάκαμψης και της Αναπτυξιακής Τράπεζας κατευθύνονται κατά απόλυτη προτεραιότητα σε παραγωγικές και τεχνολογικές επενδύσεις.
• Στήριξη των παραγωγικών κλάδων υψηλής προστιθέμενης αξίας όπως η αγροδιατροφή με προστασία από αθέμιτο ανταγωνισμό, ενίσχυση με επιδοτούμενους μηχανισμούς πιστοποίησης και αναμόρφωση των μηχανισμών χρηματοδότησης και εξαγωγικών εγγυήσεων.
• Μέτρα για την βιομηχανική ανάκαμψη σε κλάδους με δυναμική επιστροφή (ναυπηγεία, χημικές βιομηχανίες) με αξιοποίηση διεθνών συνεργιών, δημόσιων προμηθειών
• Βελτίωση και περαιτέρω απλοποίηση της αδειοδότησης παραγωγικών και τεχνολογικών επιχειρήσεων με βάση τις ήδη δρομολογημένες διαδικασίες επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις:
• Ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω εξειδικευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων της Αναπτυξιακής Τράπεζας με ειδικά κίνητρα για τη δημιουργία clusters, συνεργειών και συνεργασιών.
• Μόνιμο και σταθερό πλέγμα χρηματοδοτικών και φορολογικών κινήτρων για επενδύσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε νέες τεχνολογίες και χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας τους.
• Αναμόρφωση των μηχανισμών χρηματοδότησης και εγγυήσεων για τις εξαγωγές των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων.
• Διεύρυνση των μηχανισμών μεταφοράς τεχνολογίας και επενδύσεων υψηλού επιχειρηματικού ρίσκου για την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και την υποστήριξη, κυρίως, παραγωγικών επιχειρήσεων έντασης γνώσης σε όλα τα στάδια λειτουργίας τους.
• Νομοθεσία για περιορισμούς σε αθέμιτο ανταγωνισμό από υπεραγορές εντός πόλεων, και ειδική νομοθεσία για πλατφόρμες εμπορίου, και διευκόλυνση πρόσβασης των καταναλωτών σε προϊόντα ΜΜΕ.
Φορολογικά μέτρα
• Φορολογικά κίνητρα για καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες.
• Ευνοϊκά τοπικά κίνητρα και μείωση τοπικών επιβαρύνσεων (δημοτικά τέλη και άλλες κατηγορίες) για νέες επενδύσεις σε τεχνολογία και καινοτομία.
• Δικαιότερο φορολογικό σύστημα. Αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος μέσω της δικαιότερης κατανομής των φορολογικών βαρών, την πάταξη της φοροδιαφυγής, την μείωση των φόρων κατανάλωσης, την προοδευτική φορολόγηση εισοδημάτων και πλούτου, την κατάργηση των έκτακτων εισφορών, και την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος.
Στόχος είναι το ελληνικό φορολογικό σύστημα να συγκλίνει με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους φορολόγησης εισοδημάτων, επιχειρήσεων και κατανάλωσης, να ενισχυθεί η αναδιανεμητική φύση του και να μειωθούν οι ανισότητες.
Ερευνα και Καινοτομία
Η υλοποίηση ενός νέου μοντέλου δίκαιης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς Ανάπτυξης βασίζεται αναπόδραστα στη χρηματοδότηση του ερευνητικού και επιστημονικού οικοσυστήματος, την ενίσχυση του εγχώριου εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, την έμπρακτη ενθάρρυνση και στήριξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και την ανάπτυξη στοχευμένων εμβληματικών δράσεων με ισχυρό κοινωνικό αποτύπωμα.
Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται τα εξής:
• Προαγωγή της βασικής Έρευνας και Καινοτομίας, στήριξη του ερευνητικού δυναμικού και ενίσχυση των ερευνητικών υποδομών (capacity building). Η υποστήριξη και ανάδειξη του ανθρώπινου δυναμικού και η αναβάθμιση βασικών και κρίσιμων ερευνητικών υποδομών μεγάλης κλίμακας είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική στήριξη της ποιοτικής και ελεύθερης βασικής Έρευνας και την ανάπτυξη επιστημονικής Καινοτομίας. Προτείνεται η ενίσχυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) - οργανισμού που ιδρύθηκε το 2016.
• Ενίσχυση καινοτόμου επιχειρηματικότητας και ανάπτυξη Κέντρων Καινοτομίας νέας γενιάς. Ο παραγωγικός μετασχηματισμός θα στηριχθεί σε νέους τεχνολογικούς και ερευνητικούς τομείς στους οποίους υπάρχει κρίσιμη μάζα εξειδικευμένου επιστημονικού δυναμικού και επιχειρηματική δραστηριότητα.
Αυτό αφορά επιμέρους πεδία σε τομείς όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ρομποτική, η Πληροφορική, η Βιοτεχνολογία, η Φωτονική, τα Προηγμένα Υλικά, η Νανοτεχνολογία και η Θαλάσσια Έρευνα.
Οι τομείς αυτοί διαπερνούν οριζόντια παραδοσιακούς πυλώνες της ελληνικής Οικονομίας όπως η Υγεία και τα Φάρμακα, το Περιβάλλον και η Ενέργεια, οι Μεταφορές και η εφοδιαστική αλυσίδα, οι Επικοινωνίες, η Αγροδιατροφή, ο Πολιτισμός και ο Τουρισμός. Τα Κέντρα Καινοτομίας νέας γενιάς θα έχουν τη μορφή κοινοπραξίας ερευνητικών φορέων με επιχειρήσεις. Ο ιδιωτικός τομέας θα αναλαμβάνει την οικονομική διαχείριση των Κέντρων Καινοτομίας και θα παρέχει υπηρεσίες επώασης (mentoring, coaching) στις νεοφυείς επιχειρήσεις. Ο δημόσιος τομέας θα συμμετάσχει με τη διάθεση κτιριακών υποδομών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στην τεχνογνωσία, ερευνητικές υποδομές και υπηρεσίες R&D από τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς.