Βρυξέλλες, ανταπόκριση
Η προαναγγελία της Τουρκίας για τρίτη ΝAVTEX στα νότια της Ρόδου και το άνοιγμα τμήματος της ακτογραμμής των Βαρωσίων μπορεί να θεωρηθεί ως ένα απρόσμενο δώρο σε Αθήνα και Λευκωσία, να «διορθώσουν» την απόφασή τους να μη θέσουν βέτο στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής.
Ελλάδα και Κύπρος καλούνται τώρα να παλέψουν πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ώστε να επιβάλουν τα εξής:
- Αλλαγή της ατζέντας της Συνόδου των Ηγετών της ΕΕ που θα διεξαχθεί αυτή την Πέμπτη και Παρασκευή στις Βρυξέλλες. Η ατζέντα δεν έχει θέμα που να αφορά την Τουρκία καθώς η προηγούμενη έκτακτη συνάντηση απέφερε, υποτίθεται, καρπούς για έναρξη διαλόγου και έδινε ως χρονικό ορίζοντα τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.
- Εάν δεν μπει ξεχωριστό θέμα, τότε Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να ενημερώσουν τους ηγέτες για τις παραβιάσεις υπό την ατζέντα των γενικών θεμάτων (general affairs). Θα πρέπει να πείσουν ωστόσο ότι η προκλητικότητα είναι τέτοια, που δεν πρέπει να μείνει το θέμα απλά στην ενημέρωση αλλά να υπάρξει κοινή θέση, ώστε να αναγγελθούν κυρώσεις σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει τις προκλήσεις.
- Εάν δεν υπάρξει ομοφωνία στο θέμα της αποσαφήνισης κυρώσεων (που δεν υπάρχει καθώς, εκτός από τη Γερμανία, υπάρχουν και άλλες χώρες που δεν τις επιθυμούν), τότε τόσο η Αθήνα, όσο και η Λευκωσία θα έχουν να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη πρόκληση: να βάλουν βέτο στα άλλα θέματα της Συνόδου Κορυφής μέχρι να υποχωρήσουν οι ενστάσεις για τις κυρώσεις. Αυτό είναι ένα διπλωματικό τέχνασμα που έχουν χρησιμοποιήσει επιτυχώς στο παρελθόν και άλλες χώρες. Χρειάζεται όμως «γερό στομάχι» για να αντέξει μια χώρα τις πιέσεις που θα δεχθεί.
Το αυτογκόλ της Αθήνας στην προηγούμενη Σύνοδο
Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της προηγούμενης εβδομάδας δεν αφήνουν ωστόσο πολλά περιθώρια στην Αθήνα. Και αυτό γιατί συμφώνησε να δώσει μέχρι τον Δεκέμβριο διορία στην Τουρκία να δείξει καλό πρόσωπο, δεν ορίστηκε ημερομηνία για την έναρξη των διερευνητικών, δεν αναγράφηκε η λέξη κυρώσεις στα συμπεράσματα και διαχωρίστηκε το μέτωπο Αθήνας - Λευκωσίας.
Όλα αυτά δίνουν πάτημα στις χώρες που δεν θέλουν «ενοχλήσουν» την Τουρκία, να στείλουν το θέμα για τον Δεκέμβριο.
Πηγές με γνώση των γεγονότων υποστηρίζουν ότι πιο «οχυρωμένη» από τα Συμπεράσματα της Συνόδου είναι η Κύπρος, που ενέταξε μέσα όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας από το 1974. Αυτό σημαίνει ότι το μερικό άνοιγμα της ακτογραμμής των Βαρωσίων μπορεί να φέρει το θέμα (και θα το φέρει) στη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας. Η Λευκωσία μπορεί να απαιτήσει πλέον σκληρή απάντηση μέσω όχι μόνο αποσαφήνισης αλλά και μερικής επιβολής κυρώσεων.
Σε αυτή την περίπτωση, η Αθήνα αναμένεται να ακολουθήσει υποστηρικτική γραμμή, αν και αυτό ενδέχεται να θεωρηθεί από την Άγκυρα ως κίνηση προκλητικότητας και να δοθεί το πάτημα για πάγωμα των διερευνητικών επαφών.
Η στάση της Γερμανίας και το ταξίδι Μάας
Τη Δευτέρα, στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, οι κ.κ. Δένδιας και Χριστοδουλίδης ενημέρωσαν τους ομολόγους τους για τη στάση της Τουρκίας. Αυτό που πρέπει να διαλευκανθεί είναι ότι τόσο η ενημέρωση όσο και οι δηλώσεις του Ζ. Μπορέλ στη συνέχεια δεν αφορούσαν στα συμπεράσματα της συνάντησης αλλά σε απαντήσεις του κ. Μπορέλ μετά από ερωτήσεις δημοσιογράφων. Τόσο στην ατζέντα των ΥΠΕΞ όσο και στα συμπεράσματα δεν υπάρχει πουθενά η λέξη «Τουρκία», πέρα από τις παρατηρήσεις επί των γενικών θεμάτων (general affairs).
Συνεπώς, η απόφαση για το εάν η Τουρκία θα μπει ως θέμα ή θα συζητηθεί στους ηγέτες της ΕΕ θα παρθεί από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Ο οποίος πρώτα, ως είθισται, θα πραγματοποιήσει γύρο επαφών με τους άλλους ηγέτες, για να δει εάν υπάρχει βούληση για κάτι τέτοιο. Και βέβαια θα το περάσει πρώτα από την έγκριση της προεδρεύουσας χώρας της ΕΕ, που δεν είναι άλλη από τη Γερμανία.
Πάντως, πηγές από το Βερολίνο έδωσαν μια άλλη εξήγηση για την απόφαση του Γερμανού ΥΠΕΞ Χάικο Μάας να ακυρώσει το ταξίδι του στην Άγκυρα. Ενώ στην Ελλάδα ερμηνεύθηκε ως απογοήτευση της Καγκελαρίας από τη στάση της Άγκυρας, οι καλά γνωρίζοντες της γερμανικής διπλωματίας της Α. Μέρκελ το θεωρούν ως τον σωστό ελιγμό, τη σωστή ώρα.
Δηλαδή, όπως ανέφεραν οι εν λόγω πηγές, με αυτό τον τρόπο προστατεύεται η Τουρκία μέχρι και τη Σύνοδο Κορυφής και δίνει τη δικαιολογία στο Βερολίνο να δηλώσει στο Συμβούλιο ότι είναι διατεθειμένο να στείλει τον εκπρόσωπό του στην Άγκυρα μετά τη Σύνοδο. Έτσι μπορεί να χαθεί άλλη μια ευκαιρία για την αποσαφήνιση κυρώσεων.
Εάν ο κ. Μάας, μας είπαν οι πηγές, πήγαινε στην Άγκυρα τώρα, το πιθανότερο θα ήταν να εισπράξει μια αρνητική απάντηση από τον Τούρκο ομόλογό του στα ζητήματα που θα τίθονταν και έτσι οι κυρώσεις θα ήταν μονόδρομος.
Οι Γερμανοί διπλωμάτες θεωρούν ότι ο κ. Ερντογάν βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μια τροχιά έξαρσης στην ευρύτερη περιοχή και προς το παρόν, ο κ. Μάας κάνει «μασάζ» σε Ελλάδα και Κύπρο, ώστε να μην αντιδράσουν σπασμωδικά (βέτο) στην επικείμενη σύνοδο. Χαρακτηριστική άλλωστε είναι και η αναφορά (παρά τις δηλώσεις του Χ. Μάας στην Αθήνα και τη Λευκωσία) για διαφιλονικούμενη θαλάσσια περιοχή!
Είπε ο εκπρόσωπος της Καγκελαρίας κ. Ζάιμπερτ: «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έλαβε γνώση από την ανακοίνωση της Τουρκίας για εκ νέου διερευνητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο και, αν πράγματι υπάρξουν εξερευνήσεις σε αυτή τη διαφιλονικούμενη θαλάσσια περιοχή, αυτό θα ήταν πολύ λυπηρό και από τη δική μας σκοπιά και μη συνετό βήμα».
Επιπλέον και ο κ. Μάας ήταν μετρημένος και κάλεσε την Τουρκία να επιστρέψει στον διάλογο. Καταδίκη για τα Βαρώσια ήρθε γραπτώς τη δεύτερη μέρα της συνεδρίασης των ΥΠΕΞ αλλά και από το State Department, που όμως βρίσκεται σε lame duck period ενόψει των αμερικανικών εκλογών.
Παρά τις καταδίκες, τις λυπηρές ανακοινώσεις και τις προτροπές, σε κανένα ανακοινωθέν δεν υπάρχει ξεκάθαρη απειλή από τους εταίρους για κυρώσεις, εάν η Τουρκία δεν συνετιστεί.
Και ο κ. Ερντογάν το γνωρίζει πολύ καλά αυτό…