Κινήσεις και δηλώσεις που θυμίζουν τα χρόνια των μνημονίων και των παρεμβάσεων της τότε τρόικας στην οικονομική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας, πραγματοποιεί σχεδόν καθημερινά ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μ. Ρούτε.
Οι τελευταίες πληροφορίες από τη Χάγη αναφέρουν ότι ο κ. Ρούτε επιμένει ότι η ΕΕ θα πρέπει να έχει εποπτικό ή και, σε κάποιες περιπτώσεις, παρεμβατικό ρόλο στο πολυετές μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που θα πρέπει να ακολουθήσει η κάθε χώρα-μέλος, για να εισπράξει επιχορηγήσεις από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης. «Έχουμε ακούσει πολλές υποσχέσεις για οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο παρελθόν, το ερώτημα είναι τώρα πώς μπορούμε να τις οριστικοποιήσουμε», δήλωσε σε δημοσιογράφους ο Ρούτε.
«Έχουμε πολλές συζητήσεις γι' αυτό στο παρασκήνιο»
Τι θέλει ο Ολλανδός; Ο Μαρκ Ρούτε είναι ο τρίτος μακροβιότερος ηγέτης στην ΕΕ, ο οποίος έχει «ζήσει» όλα τα μνημόνια της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου, κρατώντας πάντοτε σκληρή στάση. Με πρόφαση τους φορολογούμενους πολίτες, θέλει να λάβει εγγυήσεις για τις δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις στις διαπραγματεύσεις για το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης από τον κορωνοϊό. Ζητεί, επιπλέον, να υπάρχει ευθεία παρέμβαση της ΕΕ, σε περίπτωση που κάποιες χώρες ξεφύγουν από τους στόχους ή μείνουν πίσω στις μεταρρυθμίσεις που έχουν υποσχεθεί. Να μην είναι δηλαδή μόνο στην αρμοδιότητα της Κομισιόν να παρέμβει.
Η στάση του κ. Ρούτε θυμίζει τα χρόνια των τριών μνημονίων της Ελλάδας, που ένα άτυπο συμβούλιο, χωρίς επίσημη εξουσιοδότηση, το Eurogroup, έκανε πρωτοφανείς παρεμβάσεις στο εσωτερικό της Ελλάδας, που σε αρκετές περιπτώσεις δεν αφορούσαν τα συμφωνηθέντα.
Βεβαίως, η δυνατότητα παρέμβασης που ζητά ο Ολλανδός πρωθυπουργός είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ξανά, καθώς ήδη υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις. Για παράδειγμα, η Ουγγαρία απειλεί να βάλει βέτο στο Ταμείο, εάν οι επιχορηγήσεις συνδεθούν με μεταρρυθμίσεις στο «κράτος δικαίου», που φωτογραφίζει ξεκάθαρα τον Βίκτορ Ορμπαν. Το ίδιο και η Πολωνία, που επίσης θεωρεί ευθεία παρέμβαση στην εθνική πολιτική της, εάν της ζητηθούν μεταρρυθμίσεις στον χώρο των media.
Η Κομισιόν και πολλές χώρες-μέλη βρίσκονται εδώ και χρόνια σε κόντρα με την Ουγγαρία και την Πολωνία για τα δύο αυτά θέματα, και τώρα θεωρείται ότι το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ευκαιρία να ξεκαθαριστούν λογαριασμοί («to settle some scores»), όπως μας είπε αρμόδια πηγή.
Η Ολλανδία δεν ηγείται μόνο των «φειδωλών τεσσάρων» (μαζί με Δανία, Σουηδία, Αυστρία). Έχει σφαίρα επιρροής και στους λεγόμενους κεντρώους, (Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, Ουγγαρία).
Μαζί με τις σοβαρές ενστάσεις της Φινλανδίας για τη διάρκεια, τις επιχορηγήσεις και το ύψος του πακέτου, ο Ρούτε μπορεί να καταφθάσει στις Βρυξέλλες την Παρασκευή με 8 «όχι» στην τσέπη του. Άσχετα αν αυτά τα «όχι» αφορούν διάφορα θέματα. Και αυτό προκαλεί πονοκεφάλους στη Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ.
Ήδη, η καγκελάριος έχει κάνει ένα βήμα πίσω. Μετά τη συνάντηση των δύο στο Βερολίνο, Μέρκελ και Ρούτε ξεκαθάρισαν ότι οι επιχορηγήσεις θα συνοδεύονται από πολυετές μεταρρυθμιστικό πλάνο για την κάθε χώρα-μέλος. Με επιπλέον όρους δηλαδή. Παραμένει όμως μυστικό εάν συμφώνησαν στο πόσο στενά θα επιτηρούνται οι μεταρρυθμίσεις και από ποιον.
Η γερμανική προεδρία προτείνει την εξής διαδικασία προκειμένου να ξεπεραστούν οι διαφορές: Χώρες που ζητούν επιχορήγηση θα καταθέτουν στην Κομισιόν τα μεταρρυθμιστικά τους σχέδια. Από τη στιγμή που αρχίζουν να τα εφαρμόζουν, η Κομισιόν αιτείται την εκταμίευση των χρημάτων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο θα πρέπει να συμφωνήσει με ειδική πλειοψηφία. Μέχρι στιγμής, η Ολλανδία φαίνεται να επιμένει σε ομόφωνες αποφάσεις.
Όσοι αξιωματούχοι εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις αναφέρουν ότι η μάχη και η σκληρή θέση του Ρούτε δεν αφορά μόνο το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά κυρίως τη μετα-Μέρκελ εποχή. Κατά τα φαινόμενα, ο Ολλανδός πρωθυπουργός θέλει να είναι αυτός ο νέος «κύριος Ευρώπη», όταν αποχωρήσει η κα Μέρκελ το 2021, παραμερίζοντας τον Γάλλο Ε. Μακρόν, που έχει τις ίδιες φιλοδοξίες. Και δεν θα διστάσει να κρατήσει «όμηρο» το Ταμείο Ανάκαμψης, προκειμένου να το πετύχει.
Λίγες μέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής, η Κομισιόν έκανε ένα δωράκι στον κ. Ρούτε (τα λεγόμενα sweeteners), για να δείξει ότι μπορούν να γίνουν παραχωρήσεις και σε άλλα επίπεδα πλην του Ταμείου Ανάκαμψης. Εξουσιοδότησε την Ολλανδία να χορηγήσει οικονομική βοήθεια ύψους 3,4 δισ. ευρώ στην αεροπορική εταιρεία KLM, για να αντεπεξέλθει στις δυσμενείς συνέπειες από την κρίση του κορωνοϊού, τονίζουν στην ανακοίνωσή τους οι Βρυξέλλες.
Τι ζήτησε ο Έλληνας πρωθυπουργός
Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι η Κομισιόν έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα της Ελλάδας και διαμήνυσε ότι θα πρέπει να πραγματοποιήσει άμεσα μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, ώστε να μπει στο παιχνίδι των επιχορηγήσεων. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Κ. Μητσοτάκης το έχει αποδεχθεί, όμως ζητεί από την ΕΕ η κυβέρνησή του να έχει την «κυριότητα» των μεταρρυθμίσεων. Δηλαδή, να φαίνεται πως οι τελικές αποφάσεις για τις μεταρρυθμίσεις (τι/πότε/γιατί) ανήκουν στην ελληνική κυβέρνηση και ότι οι εντολές δεν έρχονται απέξω.
Οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να τρέξουν, αφορούν τους εξής τομείς:
- Επενδυτικός τομέας: Αναβάθμιση του Δημόσιου Τομέα, δημιουργία νέων φορέων για την καλύτερη απορρόφηση των κονδυλίων. Τομέας στον οποίο η Ελλάδα υστερεί σημαντικά.
- Περαιτέρω εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, με τη δικαιολογία ότι μόνο έτσι θα εισρεύσουν ξένες επενδύσεις. Η Ελλάδα βρίσκεται αρκετά χαμηλά στον επενδυτικό δείκτη της Κομισιόν, με τις συνολικές επενδύσεις να κυμαίνονται 7%-8% του ΑΕΠ χαμηλότερα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ.
- Πολυετές σχέδιο ανάκαμψης και επιστροφής στο δημοσιονομικό πλαίσιο προ Covid-19.
- Αναβάθμιση της φορολογικής διοίκησης.
- Αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας και εξάλειψη της γραφειοκρατίας.
- Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας και της δικαιοσύνης.
- Δημιουργία ενός φακέλου που θα αφορά την πράσινη ανάπτυξη.
- Είσοδος στην ψηφιακή εποχή.
Κάποιες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις αφορούν και μεταμνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας μας, ενόψει της 7ης αξιολόγησης του Σεπτεμβρίου. Είναι άλλο, όμως, να γίνεται ο έλεγχος από τους θεσμούς και άλλο να υπάρχουν παρεμβάσεις από τα κράτη-μέλη, όπως δηλώνει ότι θέλει ο Ολλανδός πρωθυπουργός.
Οι πραγματικές προθέσεις των χωρών-μελών δεν αναμένεται να αποκαλυφθούν πριν το βράδυ της Παρασκευής, οπότε και ξεκινά η διήμερη Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Τότε θα φανεί και η μορφή του τελικού σχεδίου του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς και οι όροι και οι προϋποθέσεις.