Συνεχίστηκε και το 2023 η αύξηση του πλούτου των ελληνικών νοικοκυριών, με υψηλότερες τοποθετήσεις σε τραπεζικές καταθέσεις και λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα, αλλά και μεγάλη άνοδο αποτιμήσεων σε μετοχές και ακίνητα.
Ενδεικτική ήταν η χθεσινή ανακοίνωση της Τραπέζης της Ελλάδος, σύμφωνα με την οποία οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν πέρυσι κατά 5,3 δισ. ευρώ, παρά την έντονη δυσφορία που επικράτησε σχετικά με τα πολύ χαμηλά επιτόκια των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Πέραν όμως των αυξημένων καταθέσεων, τα νοικοκυριά τοποθέτησαν κάτι λιγότερο από τρία δισ. ευρώ μέσα στο 2023 σε Ομολογιακά Αμοιβαία Κεφάλαια συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας (βλέπε πρόσφατο σχετικό δημοσίευμα του Euro2day.gr) μετά και από τις σχετικές προωθητικές ενέργειες των ίδιων των τραπεζών. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις οι χρονικές διάρκειες των συγκεκριμένων Α/Κ περιορίστηκαν στους 24 ή και στους 18 μήνες, έτσι ώστε να είναι ευθέως ανταγωνιστικά προϊόντα με τις προθεσμιακές τοποθετήσεις.
Με βάση τις εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών το 2023 αυξήθηκαν κατά περισσότερο από δέκα δισ. ευρώ, καθώς εκτός από τα 5,3 δισ. των τραπεζικών καταθέσεων και τα τρία δισ. των Ομολογιακών Α/Κ συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας, είχαμε επιπλέον τοποθετήσεις σε Έντοκα Γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου (από το Σεπτέμβριο επετράπη και η απ’ ευθείας συμμετοχή των ιδιωτών στις δημοπρασίες), ενώ παράλληλα τα νοικοκυριά κάλυψαν αξιοσημείωτο ποσοστό των νέων εκδόσεων εταιρικών ομολόγων (αντλήθηκαν 600 εκατ. το 2023 μέσω του Χρηματιστηρίου της Αθήνας), των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, των δημόσιων εγγραφών και των placements εταιρειών στο ΧΑ.
Τέλος, στο δεκάμηνο του 2023, η παραγωγή ασφαλιστικών προϊόντων που είναι συνδεδεμένες με επενδύσεις διευρύνθηκε κατά 10,6%.
Εκτός όμως αυτών:
- Πρώτον, ο πλούτος των νοικοκυριών ενισχύθηκε περαιτέρω μέσα από τις αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στις τιμές τόσο των ακινήτων (του μεγαλύτερου περιουσιακού τους στοιχείου), όσο και των μετοχών.
- Και δεύτερον, οι υποχρεώσεις των νοικοκυριών προς το τραπεζικό σύστημα υποχώρησαν κατά 2% (-3,5% στα στεγαστικά δάνεια, +3,4% στα καταναλωτικά, -1,3% στα δάνεια προς αγρότες, ελεύθερους επαγγελματίες και ατομικές επιχειρήσεις).
Συν 30 δισ. στην τετραετία
Με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών έχουν αυξηθεί κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια (31/12/2019-31/12/2023) κατά σχεδόν 30 δισ. ευρώ (από τα 116,7 στα 146,63 δισ. ευρώ).
Κατά την ίδια τετραετία, ο Γενικός Δείκτης του ΧΑ ανέβηκε από τις 916,67 στις 1.293,14 μονάδες (+41%) και πολύ σημαντική αύξηση σημείωσαν οι τιμές των ακινήτων. Πέραν αυτών, ένα πολύ σημαντικό (αλλά απροσδιόριστο ποσό) τοποθετήθηκε από ελληνικά νοικοκυριά στην αγορά των κρυπτονομισμάτων.
Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, η αύξηση των αποταμιεύσεων που έχει παρατηρηθεί στα ελληνικά νοικοκυριά κατά την τελευταία τετραετία, μπορεί να αποδοθεί σε παράγοντες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:
- Πρώτον, η πανδημία covid-19, κατά τη διάρκεια της οποίας δόθηκαν οικονομικές ενισχύσεις σε νοικοκυριά, τις οποίες δεν ήταν σε θέση να καταναλώσουν εξ’ αιτίας των περιοριστικών μέτρων που είχαν επιβληθεί.
- Δεύτερον, η αύξηση του ΑΕΠ (τόσο σε σταθερές-αποπληθωρισμένες, όσο και σε τρέχουσες τιμές) από το 2021 και μετά με ρυθμούς υψηλότερους από το μέσο όρο της Ευρωζώνης.
- Και τρίτον, ενδεχομένως κάποια ποσά να επανήλθαν στα γκισέ των τραπεζών, από εκείνες τις καταθέσεις που είχαν αποσυρθεί πριν την επιβολή των capital controls υπό τον φόβο του Grexit.
Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση των αποταμιεύσεων και του πλούτου δεν αφορά το σύνολο των νοικοκυριών, λόγω της ανισότητας που παρατηρείται σε επίπεδα εισοδημάτων και πλούτου, με σημαντικό τμήμα των συμπολιτών μας είτε να παραμένει υπερχρεωμένο, είτε να «τρώει από τα έτοιμα», είτε τέλος «μόλις που να τα βγάζει πέρα» (ενδεικτικές είναι οι απαντήσεις στα μηνιαία ερωτηματολόγια του ΙΟΒΕ).