Το P/E (τρέχουσα τιμή προς κέρδη ανά μετοχή) αποτελεί ένα βασικό δείκτη αξιολόγησης για το κατά πόσο μια επένδυση θεωρείται ελκυστική ή όχι (όσο χαμηλότερο είναι τόσο το καλύτερο για τον υποψήφιο αγοραστή, όταν όλοι οι άλλοι παράγοντες διατηρούνται σταθεροί), πλην όμως εμφανίζει σε αρκετές περιπτώσεις αδυναμίες.
Για παράδειγμα, ο συγκεκριμένος δείκτης επηρεάζεται από έκτακτα εταιρικά αποτελέσματα, ενώ διακρίνεται και για τον στατικό του χαρακτήρα, επειδή προσπαθεί να προβλέψει το χρηματιστηριακό μέλλον, βασισμένος στα στοιχεία του παρελθόντος.
Πέραν αυτών, υπάρχουν δύο ακόμη περιπτώσεις όπου οι τρέχοντες καταγραφόμενοι δείκτες P/E δεν… λένε όλη την αλήθεια.
Για παράδειγμα, μια από τις περιπτώσεις όπου τα αναφερόμενα P/E εμφανίζονται υψηλότερα από τα «κανονικά» αφορούν στις εισηγμένες οι οποίες έχουν προβεί σε σημαντικές αγορές ιδίων μετοχών τους, καθώς οι ίδιες μετοχές προσμετρώνται για τον συνυπολογισμό της τρέχουσας χρηματιστηριακής αξίας στο ταμπλό του ΧΑ, πλην όμως:
α) Θα πρέπει να αφαιρεθούν από αυτή, στην περίπτωση που υπάρξει απόφαση της εταιρείας για ακύρωσή τους.
β) Θα ενισχύσουν τη ρευστότητα και τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών, αν τελικά πουληθούν σε τρίτους. Και στις δύο περιπτώσεις, βελτιώνονται οι δείκτες P/E των συγκεκριμένων εταιρειών.
Αντίθετα, δεν θα επιδράσουν στον δείκτη P/E σε περίπτωση που αυτές διανεμηθούν δωρεάν στο προσωπικό της εταιρείας.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα εισηγμένων είναι οι περιπτώσεις του ΟΤΕ (ο οποίος στις 18 Ιουλίου ακύρωσε 7.417.049 μετοχές του με μέσο κόστος κτήσης 14,69 ευρώ), της ΕΧΑΕ (κατέχει 2.498.000 ίδιες μετοχές ή το 4,14% του συνόλου με μέσο κόστος κτήσης 3,336 ευρώ), του ΟΠΑΠ (κατέχει 1.829.624 ίδιους τίτλους), αλλά και της Π. Πετρόπουλος, η οποία διαθέτει 527.321 ίδιες μετοχές (το 7,46% του συνόλου) έναντι χαμηλού μέσου κόστους κτήσης. Ενώ δηλαδή η μετοχή της Π. Πετρόπουλος διαπραγματεύεται με P/E 9,98 με βάση το χρηματιστηριακό κλείσιμο της 14ης Ιουλίου, η τιμή του ίδιου δείκτη θα υποχωρούσε στο 9,25, αν αποφασιζόταν η ακύρωση των ίδιων τίτλων.
Η επίδραση των χαρτοφυλακίων
Μια δεύτερη κατηγορία «στρεβλωμένων» P/E είναι αυτή των εταιρειών που διαθέτουν αξιοσημείωτο ποσοστό του ενεργητικού τους σε χρηματοοικονομικά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα, μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, κ.λπ.). Ειδικότερα για το 2022, σε πολλές περιπτώσεις η απόδοση αυτών των χαρτοφυλακίων ήταν αρνητική (βλέπε εξελίξεις στις διεθνείς αγορές μετοχών και ομολόγων), επηρεάζοντας δυσμενώς τόσο την τελική κερδοφορία των εταιρειών όσο και την εικόνα των δεικτών P/E.
Δηλαδή, η ύπαρξη αυτής της πλεονάζουσας ρευστότητας όχι μόνο δεν επηρέασε θετικά τα οικονομικά αποτελέσματα της περυσινής χρήσης, αλλά αντίθετα τα επιδείνωσε, «θολώνοντας» και το αποτέλεσμα του δείκτη P/E. Πάντως, η εικόνα αυτή έχει αναστραφεί τουλάχιστον κατά το πρώτο μισό της φετινής χρονιάς, καθώς οι τιμές των μετοχών και των ομολόγων στις διεθνείς αγορές έχουν ανακάμψει.
Η καπνοβιομηχανία Καρέλιας είχε στις 31/12/2022 τοποθετημένα σε χρηματοοικονομικά (μακροπρόθεσμης και βραχυπρόθεσμης διάρκειας) περιουσιακά στοιχεία 642,2 εκατ. ευρώ, από τα οποία υποχρεώθηκε σε αρνητικό αποτέλεσμα 1,39 εκατ. ευρώ.
Τα Πλαστικά Κρήτης στο τέλος της περασμένης χρονιάς διέθεταν θετικό καθαρό ταμείο 80,11 εκατ. ευρώ και υποχρεώθηκαν σε αρνητικό χρηματοοικονομικό αποτέλεσμα 1,2 εκατ. ευρώ.
Η ασφαλιστική εταιρεία Interlife, με θετικό καθαρό ταμείο 33 εκατ. στο τέλος του 2022, εμφάνισε λογιστική ζημία 6,4 εκατ. ευρώ, εξαιτίας των υποαξιών του επενδυτικού της χαρτοφυλακίου, αν και το λειτουργικό της αποτέλεσμα ήταν σαφώς κερδοφόρο (+4,3 εκατ. ευρώ).
Η AS Company με θετικό καθαρό ταμείο (διαθέσιμα συν χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία μείον σύνολο δανειακών υποχρεώσεων) στις 31/12/2022 17,66 εκατ. ευρώ, εμφάνισε αρνητικό χρηματοοικονομικό αποτέλεσμα 826 χιλ. ευρώ.
Η ΕΛΒΕ Ενδυμάτων με θετικό καθαρό ταμείο 5,65 εκατ. ευρώ λογιστικοποίησε απώλειες χαρτοφυλακίου 327 χιλ. ευρώ έσοδα από τόκους μείον διαφορές αποτίμησης).
H Centric έκλεισε την περασμένη χρονιά με θετικό καθαρό ταμείο 15 εκατ. ευρώ και σημειώνοντας σαφώς χαμηλότερα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα σε σύγκριση με το 2021.