Παρότι από τα σενάρια για το αποτέλεσμα στις εκλογές των ΗΠΑ που είχαν τεθεί στο τραπέζι, το χειρότερο έλαβε τελικά χώρα, με τον Trump να συνεχίζει την τακτική της αμφισβήτησης του αποτελέσματος, οι ανησυχίες για την επόμενη μέρα στις οικονομίες, στις αγορές και στα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο μειώθηκαν δραματικά.
Σαφώς, σε αυτό το σκηνικό έχει συμβάλει η ανακοίνωση της Pfizer για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε επίπεδο 90%, το οποίο ξεπερνά όλες τις προσδοκίες. Ασφαλώς υπάρχουν αρκετά σημεία που θα χρειαστούν σαφή δείγματα γραφής τόσο για το εμβόλιο, όσο και από τον νέο Αμερικάνο πρόεδρο για να επέλθει… πολιτική ηρεμία, όμως κάποια πρώτα συμπεράσματα μπορούν να θεωρηθούν ασφαλή.
Το ενδιαφέρον στις αγορές είναι εξ’ ορισμού πολύ μεγάλο, αφού μετά το πιο χαοτικό 2016, οπότε κέρδισε ο Donald Trump στις αμερικανικές εκλογές κόντρα σε όλες τις εκτιμήσεις που έδειχναν κυριαρχία της Hilary Clinton, ο Joe Biden και οι Δημοκρατικοί έρχονται τέσσερα χρόνια μετά να επαναφέρουν την κατάσταση σε κάτι που θεωρείται κανονικότητα. Αυτό που τελικά επικράτησε ήταν οι αρχικές προβλέψεις για νίκη του Biden, αλλά και (όπως φαίνεται) το blue sweep, αφού ακόμη και σε ισορροπία σε 49-49 στη Γερουσία, την ισοπαλία λύνει η ψήφος από τον Αντιπρόεδρο.
Η βεβαιότητα και επιστροφή στην κανονικότητα είναι κάτι που φαίνεται να αρέσει στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές , ειδικά σε ένα κόσμο Post-covid με τις πιθανότητες εντός εμβολίου εντός του έτους. Αναλυτές και οίκοι προέβλεπαν μικρές θετικές διακυμάνσεις στα χρηματιστήρια, που θα έφθαναν έως και το 1,5%-2% στους αμερικανικούς δείκτες, μετά την επικράτηση του υποψηφίου των Δημοκρατικών και οι οποίες έπεσαν έξω, αφού ο δείκτης S&P 500 κερδίσει ήδη πάνω από 5%.
Η εξέλιξη του εμβολίου
Οι χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ τελικά άνοιξαν αρκετά υψηλότερα την Τετάρτη 4/11 και κινούνται σε ιδιαίτερα θετικό έδαφος έκτοτε, αφού, με την καταμέτρηση των περισσότερων ψήφων, ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Obama είχε ανατρέψει τα πρώτα αποτελέσματα που έδειχναν νικητή τον νυν πρόεδρο Trump, έχοντας καταφέρει να κερδίσει τις κρίσιμες πολιτείες. Πλέον αναμένεται να κερδίσει 306 εκλέκτορες, έναντι 232 για τον Trump. Ωστόσο, τουλάχιστον ένα μέρος της θετικής αντίδρασης των μετοχών οφείλεται στην επίτευξη του blue sweep και στις ενδείξεις, δηλαδή, ότι η Γερουσία δεν θα παραμείνει στα χέρια των Ρεπουμπλικάνων. Ακόμη και αν τελικά η κατάσταση καταλήξει σε «μοιρασμένο» Κογκρέσο, η μεγάλη φορολογική αλλαγή δεν είναι πιθανή. Από την άλλη, η αγορά φαίνεται να πανηγυρίζει βραχυπρόθεσμα ένα σημαντικό δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης στην οικονομία μέχρι τις αρχές του 2021. Περισσότερη ώθηση όμως έδωσε η Pfizer αλλά και ο θετικός οιωνός και για άλλα εμβόλια στις μετοχικές αγορές.
Η ελληνική αγορά και το ελληνικό χρηματιστήριο, στην εξαιρετικά θετική περίοδος Trump για τις παγκόσμιες αγορές μετοχών και τις αμερικάνικες μετοχές ειδικά, γνώρισε μια χαμένη τετραετία. Η αγορά μας και ο Γενικός Δείκτης στις αρχές Νοεμβρίου του 2016 βρισκόταν στις 580 μονάδες και ο S&P 500 στις 2.120 μονάδες. Το 2020, η εγχώρια αγορά έχει κινηθεί από τις 580 μονάδες στις 630 μονάδες με αφορμή περισσότερο το εμβόλιο και λιγότερο την εκλογή Biden, ενώ ο S&P 500 έχει κινηθεί στα επίπεδα των 3.550 μονάδων ή 65% υψηλότερα. Η έλευση πάντως Biden, πάντως, αποτελεί μάλλον θετική είδηση για τις ευρωπαϊκές αγορές και την ελληνική, ειδικά αν υπάρξει προσπάθεια μείωσης της γεωπολιτικής ανησυχίας.
Αυτό θα έχει πιθανότατα επίδραση στις ροές κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες αγορές, που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στο εμπόριο των ΗΠΑ. Η αβεβαιότητα θα μειωθεί και αυτό θα έχει σημαντικές επιδράσεις στην εξωτερική και την παγκόσμια εμπορική πολιτική των ΗΠΑ.
Τι σημαίνει η χαμηλή μεταβλητότητα
Η ήττα του Trump ολοκληρώνει μια μακρά και ιδιαίτερα πολωμένη εκλογική διαδικασία. Όμως, για τις αγορές μετοχών, ο φόβος δεν ήταν ούτε το «Blue Sweep» ούτε κάτι άλλο, αλλά το σενάριο να αμφισβητήσει ο πρόεδρος Trump το εκλογικό αποτέλεσμα έντονα και δυναμικά. Το γεγονός ότι οι εκλογές διεξήχθησαν ως τώρα χωρίς βίαιες παρεκτροπές τείνει να διασκεδάσει τους φόβους πολλών αναλυτών και άλλων φορέων που προέβλεπαν πρωτοφανή έκτροπα, σε μια χώρα όπου η πλειονότητα των πολιτών οπλοφορεί. Εντούτοις, ουδείς ακόμα μπορεί να αποκλείσει αυτή την ώρα το ενδεχόμενο μιας παρατεταμένης αμφισβήτησης του αποτελέσματος, ίσως και για διάστημα μηνών, κάτι που έχει να συμβεί στις ΗΠΑ για περισσότερο από 150 χρόνια, αφού ο Πρόεδρος Trump δεν έχει συγχαρεί τον Biden.
Οι εκλογές, στατιστικά, προκαλούν αυξημένη απόδοση το Δεκέμβριο στις αγορές και ειδικά στις ΗΠΑ, αλλά μακροπρόθεσμα δεν φαίνεται να επηρεάζουν την πορεία του δείκτη S&P 500. Οι συνθήκες που ωστόσο θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις μετοχές, δηλαδή η πανδημία, η ύφεση, η αύξηση της ανεργίας, οι βαθιές οικονομικές ανισότητες και η φυλετική αναταραχή, αποτελούν χαρακτηριστικά που δεν θα εξαλειφθούν μετά τις εκλογές.
Η έλευση του εμβολίου έρχεται την καταλληλότερη χρονική στιγμή. Το θέμα της αυξημένης μεταβλητότητας λόγω του εκλογικού αποτελέσματος είναι κάτι που μπορεί να παραμείνει μπροστά μας παρά τη μεγάλη θετική αποδοχή από τις τιμές των μετοχών. Η μεταβλητότητα της αγοράς είναι πιθανό να αυξηθεί, μιας και οι αγορές μετοχών έχουν βιώσει ασυνήθιστα χαμηλή μεταβλητότητα πρόσφατα, μείωση που δικαιολογείται σε μεγάλο βαθμό από τις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών και ειδικά της Fed. Καθώς αυτές οι παρεμβάσεις θα τείνουν να διατηρηθούν, η μεταβλητότητα μπορεί να παραμείνει σε χαμηλότερα επίπεδα προτού αυξηθεί και πάλι.
Η οικονομία μετά
Στην πορεία προς τις εκλογές, τα στοιχεία για την οικονομία των ΗΠΑ έδειξαν μια μικρή βελτίωση. Η αβεβαιότητα, όμως, για την οικονομία είναι επίσης μπροστά μας. Για παράδειγμα, αν η επιλογή του Biden να κινηθεί σε πιο μετριοπαθείς πολιτικές, συνοδευθεί από τις κυβερνητικές επιλογές που έχει εξαγγείλει για να αυξηθεί η κατανάλωση και τις αυξημένες δαπάνες τις υποδομές, τότε μετά το πρώτο τρίμηνο του 2021 αυτή η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μάλλον θα αποδειχθεί θετική για την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας στο άμεσο μέλλον. Στο καλό σενάριο, αυτό θα έχει θετική επίδραση και στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Οι αντιπροστατευτικές πολιτικές και οι ενέργειες του Biden προς αυτήν την κατεύθυνση, θα μπορούσαν κάλλιστα να οδηγήσουν σε παγκόσμια χείρα βοηθείας, ειδικά σε εκείνες τις χώρες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές τους προς την αγορά των ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό και από το δολάριο.
Παράλληλα, η δημοσιονομική πολιτική θα είναι πιο επεκτατική υπό την προεδρία του Biden απ’ ό,τι στην περίπτωση του Trump. Θεωρητικά, τα επεκτατικά σχέδια του Biden θα προσθέσουν πολλά δισ. δολάρια στο αμερικανικό χρέος κατά την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με την επιτροπή εκτέλεσης του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, και ο δείκτης χρέους ως προς το ΑΕΠ θα αυξηθεί στο 127% από 107%, θέτοντας τη μακροπρόθεσμη διαχειρισιμότητα του χρέους υπό αμφισβήτηση.
Η επίδραση στις πολιτικές της Fed
Αν και ο πρόεδρος της Fed δεν πρόκειται να αποχωρήσει πριν από το 2022, ο Biden θα διατηρήσει εντελώς διαφορετική προσέγγιση από την έντονη κριτική για την πολιτική του Trump για την καθυστέρηση μείωσης των επιτοκίων. Η αγορά ωστόσο υποθέτει ότι η Federal Reserve θα αυξήσει την ανεξαρτησία της και αυτό υποδηλώνει ότι πιθανότατα θα συνεχιστεί η πολύ χαλαρή νομισματική πολιτικής. Ωστόσο, αν η αύξηση στη μεταβλητότητα επιστρέψει και οι πολιτικές επιλογές του Biden είναι πιο αριστερές απ’ ό,τι εκτιμάται, τότε η Fed θα υποχρεωθεί να διατηρήσει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, παραμένει ερώτημα αν η αύξηση αυτή θα αποδειχθεί υγιές στοιχείο για τις μετοχικές αγορές. Όπως και στην οικονομία, ο βαθμός στον οποίο η μεταβλητότητα θα αυξηθεί δεν θα οφείλεται στις επιδράσεις του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις όποιες πολιτικές επιλογές γίνουν από τον επόμενο πρόεδρο. Ακόμα ένα στοιχείο στο οποίο στηρίχθηκαν οι μετοχές στις ΗΠΑ, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο είναι οι προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας. Στο ερώτημα αν αλλάζουν οι εκτιμήσεις για την οικονομία το υπόλοιπο του 2019 και του 2020, οι περισσότεροι οικονομολόγοι και αναλυτές απαντούν ξεκάθαρα «όχι».